“IK PEUZEL GEEN ONDERNEMERS OP”

André Oosterlinck was een rector-bedrijfsleider. Wat wordt zijn opvolger, Marc Vervenne? Hij doorliep een intimistische carrière in de theologie en de bijbelwetenschap. Rare richting voor het hoofd van de machtigste onderzoeksuniversiteit van België. Kijkt Vervenne wereldvreemd, zuur, straf ideologisch naar de markt en de ondernemers? Volgende week opent zijn onderneming met haar 45.000 zielen alweer de deuren.

eXtra informatie op

www.trends.be Op de Trends-website vindt u de exhaustieve

versie van dit interview.

De vader van de nieuwe rector van de KU Leuven was een zelfstandig ondernemer op het West-Vlaamse platteland. Twee broers zijn kaderleden in bedrijven, een zwager is bankier. Marc Vervenne: “Ik bezit geen aandelen en ben geen lid van Rotary, de Marnixring of de Orde van den Prince. Ik ben nooit aangezocht en die behoefte mis ik. Onder mijn vrienden en kennissen tel ik vrij veel industriëlen, ondernemers en zelfstandigen, maar evenzeer arbeiders. Ik pleitte als vice-rector voor de Vlerick Leuven Gent Management School en heb mijn confraters aangespoord: doe het, integreer, we verliezen er niets mee. Integendeel, het werkt in de twee richtingen en Vlerick is krachtiger dankzij onze MBA-school. Ik peuzel geen ondernemers op.”

Marc Vervenne (56) twijfelde tussen de Trappistenabdij van de Catsberg in Frans-Vlaanderen en een roeping als priester-arbeider. Kardinaal Godfried Danneels, voorzitter van de KU Leuven, doceerde aan het Brugse seminarie toen Marc Vervenne daar studeerde in een levendige intellectuele sfeer. Professor en pupil werken opnieuw samen. Vandaag is het seminarie grotendeels leeg en een magnifieke toonruimte voor nieuwe kunst (zie kader: Monnik, priester-arbeider of rector?).

De rector is gebruind en terug van een mooie en familiale vakantie in Frankrijk. Zijn zoon huwde een Bretoense en heeft zich dit jaar gespecialiseerd in Internationaal Humanitair Recht aan de ULB. Marc Vervenne is de eerste leider van de katholieke universiteit met nageslacht aan het Vaticaan van de vrijdenkers.

TRENDS. Zult u de onderzoeksdriehoek Leuven-Eindhoven-Aken promoveren zoals uw voorganger?

MARC VERVENNE (KU LEUVEN). “( ferm) Uiteraard, waarom zou ik veranderen wat goed loopt en een dynamiek kent die in Europa naijver wekt?”

Bij het MIT in Boston staat een onderzoeksgebouw van Novartis hoog op de campus. Kan dat bij de KU Leuven?

VERVENNE. “Geen probleem. Wij hebben vandaag een vijftigtal leerstoelen – dat is twee op drie – met namen zoals Electrabel-leerstoel, Janssen-Cilag-leerstoel, UCB-leerstoel enzovoort.”

Kennen de Leuvense wetenschapsparken succes?

VERVENNE. “Zo’n tien bedrijven wachten om in 2006 hun intrek te nemen in nieuwe gebouwen. Er worden tientallen miljoenen euro’s geïnvesteerd in nieuwe infrastructuur en de KU Leuven verwekt zelf jaarlijks een vijftal spin-offs. Met zestig spin-offs bezitten wij vandaag de dikste portefeuille in de Europese Unie.”

Telt het gemeenschappelijke bureau hoogleraren met oog voor de interactie tussen universiteit en bedrijfsleven?

VERVENNE. “( snuift) Daar ben ik zelf ook een waarborg voor. Ik stam uit de cultuurwetenschappen, maar ken en waardeer het belang van de technologie en het onderzoek in de exacte wetenschappen. Wat is onderzoek? Wij moeten denken in termen van een krachtenveld waar theorie en praktijk elkaar bevruchten. Niet polariserend, of en of. Bij veel vormen van klinisch onderzoek, in de nanotechnologie bij Imec, staan praktijk en theorie dicht bij elkaar. Spin-offs hebben niet uitsluitend een economische en een maatschappelijke relevantie, want spin-offs kunnen de theorie bevruchten.”

De Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) bepleitte voor de verkiezingen van 2004 om vouchers, studiecheques, in te voeren voor de financiering van de studiekosten van de studenten.

VERVENNE. “De responsabilisering van de medewerkers én de studenten wordt steevast belangrijker in de toekomst. Vouchers of leerrechtsystemen zijn mogelijke sporen die het best onderzocht worden op hun positieve of negatieve effecten. Ik wijs vouchers niet zomaar af.”

Kan uw financiering evolueren naar een Amerikaans systeem met hogere collegegelden, schenkingen, contractresearch, waardoor de KU Leuven zich losmaakt van de overheid?

VERVENNE. “De overheidsfinanciering is de beste garantie voor het vrije onafhankelijke onderzoek, dat ruimte laat voor experimenteren en zelfs mislukken. Driekwart van ons budget is overheid, de rest niet en daarmee scoren wij op Europese schaal zeer goed. Ik verwacht in de volgende jaren een verhouding van 70/30. Ons contractonderzoek en mecenaat worden actief ontwikkeld. De Angelsaksische mentaliteit en fiscaliteit inzake schenkingen is echter anders dan wat in Vlaanderen gangbaar is. Zo investeren wij sinds vijf jaar in de fondsenwerving met aantoonbare resultaten. Ten opzichte van de Angelsaksische wereld blijft het echter beperkt. De Vlaamse studenten profiteren vandaag van de beste verhouding tussen prijs en kwaliteit ter wereld. De discussie over de hoogte van de collegegelden moet wel gevoerd worden.”

Vormen de Vlaamse universiteiten een kartel, onderscheiden ze zich te weinig door inschrijvingsgelden, competitie, differentiëring van de wedden van hun professoren enzovoort?

VERVENNE. “( lacht) Beschuldigde, sta op! De Vlaamse Interuniversitaire Raad (Vlir) zou dan de bestuurder zijn van dat kartel? De jongste jaren is het, ondanks de consensus van democratisering en toegankelijkheid binnen de Vlir, ook duidelijk dat volgens alle partners het hoger onderwijs kwalitatief beter moet worden. De Vlir speelt geen nivellerende of kartelliserende rol. De vergelijkende visitaties van de opleidingen en de goedkeuring van de bachelor-masteropleidingen zijn bijvoorbeeld beslissingen van de Vlir en stimuleren de gezonde competitie tussen de universiteiten. Het schermen met het begrip democratisering kan een dooddoener zijn. De toegang tot de universiteit voor alle jongeren die potentieel hebben moet gewaarborgd zijn, ook voor de jongeren die door hun geboorte of milieu uitgesloten zijn.

“Ik geloof trouwens in laatbloeiers, mensen van achttien en negentien zijn vaak onrijp en botten pas uit op hun 23ste of 24ste. Wel uitermate belangrijk is dat de motivering van de kandidaat-studenten gecheckt wordt. De voorbije jaren ben ik getroffen door de houding van de studenten en hun vertegenwoordigers in de Academische raad. Zij vragen een koppeling van een brede toegang aan de motivering van de aspirant-student. De studenten en ik zeggen: de universiteit moet de lat hoog leggen. Toen ik vroeger de basiscursus Hebreeuws onderwees, waren er geen problemen met de grammaticale oefeningen. Vandaag moet ik zinsontleding aanleren aan de eerstejaars. In het secundair onderwijs en in het basisonderwijs loopt het vaak al fout.”

Voor een topuniversiteit is Vlaanderen een pluimgewicht?

VERVENNE. “Ik onderscheid goede universiteiten – goed in de zin van voortreffelijk, perfect, zoals het woord tov aanduidt in het Hebreeuws – en uitmuntende universiteiten, die op bepaalde domeinen qua onderzoek en onderwijs boven het wereldgemiddelde uitstijgen. Vlaanderen biedt plaats aan meerdere goede universiteiten. Het zou een fatale verarming zijn om te kiezen voor één Grote Vlaamse Universiteit met gespreide campussen, zoals minister Johan Vande Lanotte (SP.A) om de haverklap voorstelt. Onze intellectuele , levensbeschouwelijke en ideologische verscheidenheid is een rijkdom. Wat niet beduidt dat er geen overleg moet zijn en complementariteit. Alle universiteiten en associaties zullen moeten rationaliseren. Misschien slagen wij in Vlaanderen niet meer in het opbouwen van een zogenaamde topuniversiteit, en dat moet dan overstegen worden door samenwerking in Europa.”

U kunt iets moois doen met de UCL?

VERVENNE. “Ik heb veel contact met de UCL, want de theologen en filosofen hebben de splitsing eigenlijk geïgnoreerd. Twee jaar geleden verscheen een indrukwekkende en lange lijst van gezamenlijk onderzoek in Leuven en Louvain-la-Neuve op de drie grote wetenschapsgebieden. In en buiten Europa moeten wij ons samen profileren, want Leuven/Louvain blijft een sterke merknaam. Het gebeurt geregeld dat deelnemers van internationale congressen belanden op de foute campus. Zij zien Leuven/Louvain als één geheel, ook veertig jaar na de splitsing.”

Het blijft voor een buitenstaander raar dat u theoloog en bijbelwetenschapper bent en een kolos met zo’n 45.000 mensen leidt. Is Leuven op uw onderzoeksterrein een baanbreker?

VERVENNE. “De faculteit Theologie telt meer dan 600 studenten, waarvan de helft buitenlanders. Ze is samen met het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte de meest internationale faculteit en een pionier van de internationale contacten. De theologen van de KU Leuven netwerken intens met de UCL en de katholieke universiteiten Nijmegen en Tilburg, maar ook met het Institut Catholique in Parijs. Samen zijn wij Europese uitmuntendheid avant la lettre.

“Leuven neemt theologisch en religieus een sterke wereldpositie in, kwantitatief en kwalitatief. Die onderzoeksrichting is niet dood, integendeel. In de negentiende eeuw was Leuven sterk in de exegese en de kerkgeschiedenis, en dat blijft. Vandaag is de systematische theologie sterk ontwikkeld, en ook in de pastoraaltheologie, de ethiek en de religiestudie breken wij potten. Op een bepaald moment had de theologie minder studenten en kromp het budget. Dat deed pijn en toen koos de faculteit resoluut voor meer onderzoek en internationalisering. De theologen van Leuven scoren hoog voor onderwijs en onderzoek, ook bij het FWO en het Bijzonder Onderzoeksfonds. In de doctoraatsopleidingen studeren 85 % buitenlandse studenten. Internationale tijdschriften als Ephemerides Theologicae Lovanienses (van na de Eerste Wereldoorlog), Revue d’Histoire Ecclésiastique (meer dan honderd jaar oud), Questions Liturgiques (sinds 1910), Louvain Studies (vanaf eind jaren zestig) behoren door de strenge selectie van de teksten tot de wereldtop.”

Een katholieke universiteit in een seculiere wereld, houdt dat stand?

VERVENNE. “De secularisering en de laïcisering verliepen de jongste jaren heel snel. Ik zie géén religieuze herleving in Europa. Er bestaat weliswaar bij velen een hunkering naar religie, maar die is vaak uitgesproken ik-betrokken, terwijl gezonde religie per definitie gemeenschapsbetrokken is. De identificatie met en deelname aan een religieus gemenebest is verminderd, gemarginaliseerd. Secularisering op zich acht ik hoog, want de verwereldlijking laat toe om uit een verstard, statisch geloof te breken. Of een mens kan leven zonder een transcendente dimensie, dus in zichzelf gekeerd, is voor een theoloog een eeuwige kwestie, die vraag is nooit sluitend opgelost. Het is de plicht van een katholieke universiteit om gedurende de vier of vijf jaar dat de studenten hier zijn, hen ook voor religie kritische denkstrategieën aan te reiken, zodat zij van hun religieuze analfabetisme verlost raken. Zij hoeven daarom niet religieus te zijn, evenmin als onze professoren. De KU Leuven is een pluralistische universiteit in de authentieke zin van het woord en dat vind ik een goede zaak.”

Frans Crols

“Het is de plicht van een katholieke universiteit om de studenten ook voor religie kritische denkstrategieën aan te reiken.”

“Met zestig spin-offs bezitten wij vandaag de dikste portefeuille in de Europese Unie.”

“Ik geloof in laatbloeiers, mensen van achttien en negentien zijn vaak onrijp en botten pas uit op hun 23ste of 24ste.”