Je antwoordt best niet op een niet-gestelde vraag. Toch ga ik dat nu even doen. U vraagt me niet waarom ik dit seizoen weer naar Idool op VTM kijk. Heb ik dan echt niets beters te doen, zoals Dostojewksi herlezen of mijn columns bundelen tot een bestseller?
Ten eerste kijk ik omdat het goede televisie is. Degelijk camerawerk, knap gemonteerd. Professionals aan het werk. Dat geldt zeker voor de broertjes Wauters. Vooral Koen is een wandelend toonbeeld van charisma in actie. Zoals die man empathisch en warm omgaat met de kandidaten, ook al zijn het vaak grote sukkelaars… Weinig bedrijfsleiders doen het hem na. Iedereen die een leerschool wil volgen over emotionele intelligentie kan uiteraard ergens een (dure) cursus volgen, maar Koen geeft wekelijks gratis les.
Ik kijk vooral omdat Idool een maatschappelijk fenomeen is. Een programma dat wereldwijd waanzinnige kijkcijfers haalt. Ik dreig aan de rand van die maatschappij te verzeilen met mijn jeugdsentimentele voorkeur voor The Beatles en Adamo. Idool toont ons de sterren van de toekomst.
En de vraag is natuurlijk: wat zijn de onderliggende waarden die maken dat zo’n banaal televisieprogramma zo’n brede massa aanspreekt? Idool creëert winnaars en verliezers, het is het gesublimeerde gevecht tussen goed en kwaad, tussen mooi en lelijk. Het programma wordt tergend langzaam opgebouwd. Het publiek kan zich gaandeweg identificeren met de sympathieke zangers en zich afzetten tegenover de arrogante jury. Wordt zo’n sympathieke jongen uitgeschakeld, dan kan je mee treuren, overleeft een irritante trut de eliminatie, dan kan je jouw woede kanaliseren.
Dit is de eerste Vlaamse Idool sinds de doorbraak van Twitter en Facebook. Ik hoop dat de jonge kandidaten goed voorbereid worden op wat hen te wachten staat. De sociale media zijn nog veel machtiger dan ooit gedacht. In het Midden-Oosten helpen ze dictators op te ruimen. Reputaties worden gemaakt en gekraakt.
Maar zoals vaak hebben die media vooral een negatieve macht. Als ze zich tegen jou richten, ga je er psychisch aan ten onder. De blogs sabelen je neer, de Facebook-vrienden spuwen je uit en de tweets maken het af. Het is echt geen toeval dat die media zeer machtig zijn om machtigen te kraken, maar meestal machteloos om iets op te bouwen.
Heb je al gehoord van een nieuw samenlevingsmodel dat is verspreid via Twitter? Uiteraard kunnen zij media mobiliseren, oproepen voor het goede doel, maar hun grootste beperking ligt bij het onvermogen om intellectuele, maatschappelijke of spirituele waarden op een hoger niveau te tillen. Indien ze daartoe in staat zouden zijn, hadden we al lang een regering.
Wat het programma niet beoogt, maar wat keihard duidelijk wordt, is wat Thomas Friedman in zijn onvolprezen boek De aarde is plat heeft opgemerkt. Bij de Britse en Amerikaanse versies is Simon Cowell de boeman van dienst. Zoals hij de talentloze valszingers kraakt, kent hij zijn gelijke niet. Iedereen is boos op de man, maar het is natuurlijk omgekeerd. Hij speelt met verve een rol, maar het is maar een rol.
De dwazeriken zijn diegenen die zonder enig talent aan zo’n selectie deelnemen. Zijn er dan geen ouders of vrienden die open en eerlijke feedback geven? Waarom laten ze zich zo gretig in mootjes hakken door Simon Cowell? Steeds meer mensen menen recht te hebben op uitzonderlijke behandelingen. Ze leven in een schijnwereld.
Werknemers menen dadelijk ‘recht’ te hebben op een bedrijfsauto, jonge voetballers leven een losgeslagen leven, klanten eisen topkwaliteit voor belachelijk lage prijzen. Het is niet eens een kwestie van leeftijd. Zodra de vijftig in het vizier komt, menen we recht te hebben op een royaal pensioen, want we hebben het recht onze levensstandaard verder te zetten tot we minstens 85 worden.
We hebben recht om bergen vlees te eten, vliegtuiguitstapjes naar een Europese stad te maken in het weekend en uiteraard het recht om eindeloos in de file te staan. Niemand maakt ons voldoende duidelijk dat het feestje over is. Tot het feestje zoals in IJsland of Griekenland echt over is. Maar soms zouden we beter wat vroeger uit onze dagdromen ontwaken.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.
MARC BUELENS
Steeds meer mensen menen recht te hebben op uitzonderlijke behandelingen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier