Ook ik ben uiteraard (figuurlijk dan wel) opgeschrikt door de aardbeving in Japan. De duizenden doden werden langzamerhand minder belangrijk dan de potentieel honderden of duizenden slachtoffers door radioactiviteit. En eens te meer blijkt dat voor belangrijke beslissingen de mens als het ware gedoemd is om door een proces van ‘eerst een catastrofe’ te gaan. In Europa is niets veranderd, is er geen nieuwe dreiging van aardbevingen, maar het kan echt niet snel genoeg gaan: spoedoverleg, tijdelijke sluitingen van kerncentrales, stresstests… Alsof elke centrale vandaag nog kan ontploffen.
In schril contrast met deze paniek was er de rustige houding van minister Annemie Turtelboom (“Japan ligt ver van België” en “Laten we discussiëren op basis van de feiten en niet op basis van emoties”). Elk weldenkend mens zal de minister wel gelijk geven. Laten we onze emoties onder controle houden, laten we niet hysterisch doen, laten we het debat over de atoomcentrales rustig en vooral aan de hand van de feiten voeren. In de geest van die oproep draag ik nu ook bij tot het debat.
– Het is een feit dat honderdduizenden Japanners geëvacueerd zijn.
– Het is een feit dat miljoenen Japanners zich grote zorgen maken over hun veiligheid.
– Het is een feit dat Japan een ontwikkeld land is.
– Het is een feit dat wie pro kernenergie is, minder gevaren ziet dan wie anti kernenergie is.
– Het is een feit dat de kiezers die mevrouw Turtelboom hebben verkozen, dat niet gedaan hebben op basis van hun ‘feitenkennis’, maar op basis van voorkeuren, sympathieën, afkeren.
– Het is een feit dat Japan ver van België ligt.
– Het is een feit dat de zon nog veel verder van België ligt dan Japan, en dat we onlangs alarmerende berichten kregen over zonnestormen ‘die de aarde in een chaos kunnen storten’.
– Het is een feit dat de kiezers zeer emotioneel kiezen, en bitter weinig rekening houden met de feiten.
– Het is een feit dat we in een democratie leven, en de kiezer dus per definitie gelijk heeft.
– Het is een feit dat de mens meer schrik heeft van onzichtbare, geheimzinnige dingen zoals radioactieve straling (of spoken, of vleesetende bacteriën) dan van veel gevaarlijker, maar vertrouwde dingen zoals frietvet, auto’s of trapjes.
– Het is een feit dat bij belangrijke beslissingen in ons brein dopamine de doorslaggevende rol speelt, niet een grondige analyse in onze neo-cortex.
– Het is een feit dat een toonaangevende expert zoals Chris Montague dit aandeel van dopamine schat op 99,9 procent. Als ik goed kan tellen, schiet er dus nog 0,01 procent over voor ‘feiten’.
– Het is een feit dat vooral mensen met veel macht tegen de minder machtigen zeggen: je moet naar de feiten kijken. Ze bedoelen dan: kijk naar ‘mijn’ feiten.
– Het is een feit dat onze aarde steeds complexer en nauwer verweven wordt. Kleine oorzaken kunnen reusachtige gevolgen hebben.
– Het is een feit dat ‘een ongeluk nooit alleen komt’.
– Het is een feit dat er telkens opnieuw andere, onverwachte ‘zwarte zwanen’ opduiken. Hoe meer onze aarde een verfijnd netwerk wordt, hoe spectaculairder de impact van die zwarte zwanen kan zijn.
– Het is een feit dat de aardbeving in Kobe via inschattingsfouten van Nick Leeson de Barings-bank in Londen heeft doen ten onder gaan.
– Het is een feit dat al wat ik hier feiten noem door experts, pseudo-experts en/of tooghangers niet als een feit maar als een waanbeeld zal worden betiteld.
Ik herinner mij een cartoon in een boek van Karl Weick, de alom geprezen organisatiedeskundige. Een man staat voor een kast met laden. Op elke lade plakt een etiket: uw feiten, mijn feiten, onze feiten, hun feiten, onwrikbare feiten, betwistbare feiten, twijfelachtige feiten.
Ik vind dus ook dat het debat over atoomenergie op basis van feiten moet worden gevoerd. ‘Mijn’ feiten namelijk. Alle andere feiten lijken me verdacht, onbelangrijk of niet relevant.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.
MARC BUELENS
Eens te meer blijkt dat voor belangrijke beslissingen de mens als het ware gedoemd is om door een proces van ‘eerst een catastrofe’ te gaan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier