IK BEN ZO BANG

POËZIE EN ECONOMIE.

Het Communistisch Manifest is een oude en verworpen utopie, De Terreur van de Economie is een nieuwe en populaire utopie. Het boek van Viviane Forrester, een Franse dichteres en romancière, is uitverkocht bij de Antwerpse boekhandels voor het linkse cliënteel, De Groene Waterman en Fnac. In de rekken van de burgerlijke Standaard Boekhandel ligt de bestseller nog wel. Geen bewijs van niks, maar een vleug voorspelbaarheid. In L’ Horreur économique loeit Viviane Forrester aan de snelheid van een bolide tegen de “leugenachtigheid van de gebruikelijke verhandelingen en teksten over werken en werkloosheid”.

“De mensen moeten zich niet bewust worden van de ware aard van de onderdrukking; ze is destijds zonder reden opgelegd; ze is redelijk geworden. Als men niet wil dat er spoedig een eind aan komt, moet men ervoor zorgen dat ze als iets authentieks en eeuwigs wordt beschouwd en het ontstaan ervan verzwijgen,” citeert Viviane Forrester uit Gedachten van Blaise Pascal. Dat motto stuurt L’Horreur économique en de inktverse Nederlandse vertaling. De touchante wanhoop van Viviane Forrester is utopisch.

Een lieve mevrouw die zich losrukt uit haar schrijvers-boudoir – na interessante teksten over onder meer Vincent Van Gogh – en dan als gek begint te lezen over economie en samenleving – het essay telt 171 bladzijden in grote letters en de literatuurlijst zeven bladzijden kleindruk – verliest al snel de pedalen en concludeert dat het systeem en de systeembeheerders, u, ondernemers, een demonische machinatie leiden om de mensen waar ook ter wereld te verknechten. Horreur.

De vulgariteit van bijvoorbeeld het consumentisme stuit ook minder gevoelige zielen dan Franse poëten tegen de borst, maar zij wordt in een kenschetsende overdrijving gekarikaturiseerd in het boek (zoals tientallen ingewikkelde economisch-financiële mechanismen). Dat gaat zo: “Met behulp van suggesties en op de libido van het publiek gerichte toespelingen waarvoor verleidingskunsten van geraffineerde prostituees en listen van ijverige bekeerders niet hoeven onder te doen, probeert men ons merken aan te smeren. Onze onbewuste wensen en verdrongen reacties worden in het openbaar open en bloot getoond. Of we nu links of rechts zijn, men weet hoe men ons allemaal op dezelfde manier hetzelfde raviolimerk in de maag kan splitsen.”

Viviane Forrester heeft waarschijnlijk in haar geheugen enkel de rekken van winkels in de vroegere DDR. Over het aantal en de variëteit van de raviolimerken, een detail, maar zo kan men het boek van de eerste tot de laatste bladzijde bewandelen, is een naslagwerk te schrijven dat wetenschappelijk ernstiger en vijfmaal dikker is dan L’Horreur économique.

Viviane Forrester speelt bewust in op de culture of fear die typisch is voor periodes van grote economische en politieke verschuivingen. Het publiek kickt op onheilsvoorspellingen. Oplossingen geeft Viviane Forrester niet. Die stonden wel in Het Communistisch Manifest. Het gehalte van politieke utopieën verzwakt met de jaren. L’Horreur économique est quantité négligeable.

FRANS CROLS