Charles de Montesquieu heeft het al verwoord in Mes Pensées. Waren we maar zo slim om gewoon te trachten zo gelukkig mogelijk te zijn. Maar neen, we willen gelukkiger zijn dan de anderen. En dat is heel moeilijk omdat we hun geluk verkeerd inschatten. Ze zijn namelijk minder gelukkig dan we wel denken.
Zou Charles de Montesquieu gelijk hebben? Het zou een belangrijk inzicht zijn. Want onze economie drijft erop. We kopen massaal veel signaalgoederen. Ongeveer elk zichtbaar merk dat we kopen, helpt ons signalen te sturen naar onze buren, vrienden en familie. Kijk eens wat voor een goede smaak ik heb, ik draag Hugo Boss. Kijk eens hoe modern ik ben, ik heb een Apple iWatch. Kijk eens, ik heb een unieke persoonlijkheid, ik rijd ook met een BMW. Als zou blijken dat we systematisch het geluk van anderen overschatten en het eigen geluk onderschatten, hebben we een motor van onze economie ontdekt die nooit stilvalt. Dan kunnen we eindeloos met signaalgoederen trachten de kloof te dichten.
En jawel, de grote Franse filosoof had gelijk. Uit systematisch onderzoek over negatieve emoties aan de Tuck School of Business kwamen interessante inzichten. Ten eerste: we houden onze negatieve gevoelens liever verborgen; we beschouwen onze ongelukkige kant als behorend tot onze privacy. U zult ook veel sneller vertellen dat u volgende maand zult helpen bij de buurtbarbecue, dan dat u aan de grote klok zult hangen dat u wraakgevoelens koestert tegenover uw schoonbroer. Ten tweede: we onderschatten de negatieve emoties bij anderen, en overschatten hun positieve gevoelens. Dat is exact wat Charles de Montesquieu beweerde. Ten derde: hoe slechter men andermans emoties inschat, hoe eenzamer men zich voelt. De anderen kennen voortdurend geluk, en ik ben helemaal alleen met mijn verdriet. Al bij al zouden onze goede vrienden er zo’n 20 procent slechter aan toe zijn dan we denken. Een op de vijf dagen lopen ze er maar droevig bij, ook al denken we dat ook die dag de zon schijnt in hun hart.
Heeft zo’n inzicht ook relevantie voor het werk? ‘Reken maar van YES’, zou men twitteren. Onze bazen en collega’s zijn veel onzekerder, veel angstiger, dan we zelf denken. Dr. Rob Young heeft er zelfs een nieuwe term voor gevonden: ‘pluralistische emotionele onwetendheid’, iets dat ik evenwel niet zou twitteren. Psychologen moeten regelmatig eens een nieuw woord lanceren voor iets dat je bijvoorbeeld ook zou kunnen omschrijven als ‘de keizer draagt geen kleren’. Pluralistische onwetendheid is het feit dat elk lid van een groep afzonderlijk wel beseft dat er iets niet klopt, maar denkt dat de anderen denken dat het wel klopt. Vrij vertaald is dat ook ‘De Blankenberge-paradox’. We vervelen ons stierlijk. Iemand stelt voor naar Blankenberge te gaan, omdat hij vermoedt dat verschillende leden van de groep daar graag heen willen. Zelf haat hij Blankenberge. Niemand gaat echt graag, maar ze denken wel allemaal hetzelfde. Zo eindigen ze allen, zonder dat iemand het echt wil, in Blankenberge.
Wij zien op het werk hoe iedereen vol zelfvertrouwen presentaties houdt, succesvolle tussenkomsten plaatst, strategische analyses uit zijn mouw lijkt te schudden, heel sterk en met alle gemak uit zijn comfortzone stapt, verandering omhelst en openstaat voor 360 gradenfeedback. Wij zijn blijkbaar de enige die trilt op zijn benen bij een presentatie, die pas na de meeting beseft hoe hij de zaken beter had geformuleerd, die weinig begrijpt van het jargon van de strategieconsulent, die alles het liefst bij het oude zou houden en die de resultaten van de 360 gradenfeedback wel erg eenzijdig, onbetrouwbaar, ondankbaar en ronduit beledigend vindt. Iedereen kan moeiteloos een elevator pitch houden, maar ik ben blijkbaar de enige die niet weet wat dat is. Mocht u toevallig die enige zijn, het is een verkooppraatje dat net zolang duurt als de lift nemen van de tweede naar de achttiende verdieping. Men neme een zeer complex product (uzelf bijvoorbeeld), u wringt zich in de lift en dertig seconden later hebt u zichzelf de wereld rondgetwitterd. Als u dat niet kunt, zou u fier moeten zijn op uw weigering de wereld te reduceren tot wat sound bites. Mocht u ook al niet weten wat sound bites zijn, dan zou ik me stilaan wel zorgen beginnen te maken, en zeker niet dromen van een politieke carrière.
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
We onderschatten de negatieve emoties bij anderen, en overschatten hun positieve gevoelens.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier