‘Iedereen beseft hier hoe belangrijk de luchthaven is’

In mei werd Johan Vanneste de directeur van Köln Bonn Airport, de op vijf na grootste luchthaven van Duitsland. Een gesprek over hartelijke Duitsers, de Mitbestimmung, de luchthaven als jobmotor, het verschil met Zaventem en fietsen langs de Rijn.

Johan Vanneste ontvangt ons in het Duits. Geregeld zoekt hij tijdens het gesprek naar een woord in het Nederlands. Al vijf jaar werkt hij in luchthavens in het buitenland. “Ik spreek zo veel Duits dat ik mijn moedertaal verleer. Wat me hier het meest is opgevallen? De hartelijke ontvangst. Ik ben nog nooit ergens zo hartelijk ontvangen als in Keulen.”

U staat aan het hoofd van een van de grootste Duitse luchthavens, maar in België is Köln Bonn Airport nauwelijks bekend.

JOHAN VANNESTE. “Er komen hier wel wat Belgen, maar te weinig. Jammer, dit is een heel grote luchthaven voor lagekostenmaatschappijen. We bedienen ruim 140 passagiersbestemmingen.”

Dit is het Charleroi van de deelstaat Noordrijn-Westfalen?

VANNESTE. “De vergelijking is moeilijk. Charleroi doet enkel aan lage kosten. Wij hebben ook nationale luchtvaartmaatschappijen, zoals Lufthansa, TAP Air Portugal en Turkish Airlines. Daarbovenop komt de vrachtactiviteit. Daarin zijn we het nummer zeven in Europa, groter dan Luik en Zaventem. Die mix maakt ons vrij uniek. Maar voor lagekostenmaatschappijen zijn we een van de grootste luchthavens in Duitsland. We waren ook een van de eerste in dit land om op grote schaal in dat segment stapten. Dat heeft de luchthaven enorm doen groeien.”

Dat ging ten koste van de rendabiliteit.

VANNESTE. “Dat viel me meteen op: grote omzet maar kleine winsten. Onze ebitda-marge bedraagt amper 16 procent. Die moet in de volgende tien jaar naar 30 procent.”

Zaventem haalt 59 procent.

VANNESTE. “59 procent!? Wel, wel, we hebben al een nieuwe doelstelling. Onze grootste verliespost is de afhandeling. Daar werken 750 werknemers, 40 procent van het totaal. We zijn de laatste grote luchthaven in Duitsland die dat nog zelf doet. Die mensen vallen onder de cao van de openbare diensten. Onze lonen zijn veel hoger dan bij de concurrentie. We onderhandelen nu over een nieuwe cao met lagere lonen en een hogere productiviteit.”

Dat zullen de werknemers ongetwijfeld probleemloos slikken…

VANNESTE. “Eenvoudig is het niet. We hebben al een Eckpunktepapier ondertekend met de vakbonden, een algemene overeenkomst. We zijn het erover eens dat de afdeling absoluut niet kan concurreren met de andere afhandelaars. De nieuwe cao moet dat wel mogelijk maken. We willen een overeenkomst voor eind maart 2019. ”

In België zou zo’n akkoord onmogelijk zijn?

VANNESTE. “Het wordt een sozialverträgliche Lösung, gespreid over tien jaar. Oudere werknemers kunnen vervroegd met pensioen. De huidige werknemers behouden hun loon, maar de productiviteit moet omhoog. 80 mensen met een tijdelijk contract komen vast in dienst, volgens de bepalingen van de nieuwe cao.”

U neemt wel heel ruim de tijd: tien jaar.

VANNESTE. “We zullen proberen of het sneller kan. Dat kan als er weer groei komt, en we gezondere prijzen voor de afhandeling onderhandelen bij onze klanten. Onze aandeelhouders zijn de overheden. Sociaal moeten we ons dus gematigder opstellen.”

Maakt de Mitbestimmung, de ruime inspraak en beslissingsrecht van de werknemers in de bestuursraden, het onderhandelen gemakkelijker?

VANNESTE. “De Mitbestimmung vergde van mij een culturele aanpassing. De Betriebsrat heeft heel veel medebeslissingsrecht. Dat is uniek. Ik heb met vakbonden gewerkt in België, Engeland, Luxemburg en Nederland. Maar ik heb het nooit zo gekend. Je moet heel veel informatie aan de ondernemingsraad geven. De houding van de vakbonden is ook helemaal anders. Ze denken mee. Ze geven voorbeelden van wat wij kunnen verbeteren binnen de bestaande cao. Mijn ervaring met de vakbonden in België was minder positief.”

Maar niet alles aan de Mitbestimmung is prachtig?

VANNESTE. “Je kunt minder snel dingen doordrukken. Je neemt een beslissing, die gaat naar de ondernemingsraad. Die bestudeert ze en geeft opmerkingen. De besluitvorming duurt langer. Duitsland is sterk gereguleerd. Daardoor gaan de zaken soms niet snel genoeg.”

De vrachtmaatschappijen op uw luchthaven – DHL, Fedex en vooral UPS – willen zich uitbreiden. Gaat ook dat niet snel genoeg?

VANNESTE. “De luchthaven heeft met 1000 hectare genoeg ruimte. Maar de expresvracht zit gekneld tussen onze drie startbanen. We werken aan een ontwikkeling voor de volgende 25 jaar.”

Bent u klaar voor de proteststorm van buurtcomités?

VANNESTE. “We hebben een permanente vergunning voor nachtvluchten. Met weliswaar beperkingen. Om de vijf jaar moeten we aantonen dat de lawaaioverlast vermindert. Sinds 1997 is die met ruim een derde gedaald. Ook omdat de luchtvaartmaatschappijen steeds stillere toestellen kopen. We verhogen ook systematisch de heffingen op nachtvluchten.”

Hoever ligt de luchthaven van de Dom van Keulen?

VANNESTE. “Ongeveer 18 kilometer. Het stadhuis van Brussel ligt wellicht iets dichter bij Zaventem. Maar wij vliegen naast het centrum van Keulen, niet erover. We vermijden de woongebieden. We hebben geen spreidingsplan. De vluchten worden georganiseerd binnen de opgelegde beperkingen.”

Pakt uw luchthaven de geluidsbezwaren slimmer aan dan Zaventem?

VANNESTE. “Je zult me niet horen zeggen dat het eenvoudiger is. Maar onze luchthaven maakt al jaren werk van een goede communicatie. We praten heel veel met de omgeving. We ondersteunen ook lokale initiatieven, zoals sport- en cultuurverenigingen. Er is ook een speciale geluidscommissie. Daarin zitten wij, de luchtvaartmaatschappijen, de luchtverkeersleiding, de buurtbewoners. Een hele groep, van veertig tot vijftig mensen. We zitten dan samen aan een reusachtige tafel. Iedereen wordt bij de luchthaven betrokken, en dat functioneert goed.”

Was u daarover verbaasd, na uw ervaringen in andere luchthavens?

VANNESTE. “In Luxemburg was er ook een luchthavencommissie. Zaventem heeft het probleem van drie regeringen die niet op één lijn zitten: federaal, Vlaanderen en het Brussels Gewest. Zelfs Wallonië heeft nog wat te zeggen. Ook in Keulen spreek ik met overheden: de deelstaatregering van Noordrijn-Westfalen, het stadsbestuur van Keulen en de federale regering. Maar iedereen beseft dat deze luchthaven van enorm strategisch belang is. Het is een jobmotor, met bijna 15.000 rechtstreekse banen. Met de indirecte tewerkstelling meegerekend, komen we aan 55.000 banen.”

Toch verwacht de luchthaven nu al voor het boekjaar 2019 een nettoverlies van 20 miljoen euro.

VANNESTE. “Daarin zitten vooral herstructureringskosten in. Maar we verwachten de volgende jaren ook meer inkomsten uit onze commerciële activiteiten, zoals de winkels en de horeca. We verhoogden de parkeertarieven. Daarnaast hebben we een vastgoedproject, Airport City, met onder meer kantoren en een nieuw hotel. Vanaf 2020 zouden we weer winst moeten maken.”

U wilt bovendien dat de luchtvaartmaatschappijen meer voor uw diensten betalen.

VANNESTE. “De voorbije jaren is de luchthaven flink gegroeid in aantallen. Maar de incentives voor de luchtvaartmaatschappijen zijn misschien wat te riant geweest. We moeten uiteraard een incentiveprogramma behouden. Alle luchthavens doen dat. Een bestemming lanceren vergt nu eenmaal zware investeringen. Maar we moeten de regeling veranderen.”

U werkt sinds mei in Duitsland. Wat valt u het meeste op?

VANNESTE. “Ten eerste de ongelooflijk hartelijke ontvangst. Ik ben nog nooit ergens zo hartelijk ontvangen als in Keulen. Iedereen vraagt me: ‘ Sind Sie gut angekommen? Gefällt es Ihnen in Köln?’ Mijn vrouw en ik wonen in een appartement in het centrum, naast de Rijn. We gaan geregeld fietsen of wandelen langs de rivier. Keulen is een leuke stad. En ten tweede werken op de luchthaven heel veel heel goed opgeleide mensen. Met heel veel ervaring.”

Deejay Johan

In zijn vrije tijd is Johan Vanneste onder andere deejay. “Dat doe ik al jaren. En nee, ik draai nu geen Duitse schlagers. De voorbije zomer was er een feest op onze luchthaven. Ik heb toen ook een half uur gedraaid. Maar het was snikheet in de feestzaal. Iedereen bleef buiten staan.”

“Thuis heb ik een volledige installatie. Ik heb nog een grote platencollectie, want ik dateer uit de vinyltijd. Maar tegenwoordig heb ik ook mp3. Ik heb mijn apparatuur aangepast. Ik heb twee Technics SL-1200 platendraaiers, dé spelers van de voorbije 30-40 jaar. Daarmee speel ik vooral bij vrienden.”