HOE SLIM IS ALLAH?

Het Vlaamse bedrijf Epsi stuurde een isostatische pers naar Iran. De Iraanse technologen of wetenschappers kunnen die bedenken noch maken. Een iPod, gsm, radarscherm, teeveemonitor, geneesmiddel, plasticsoort, softwaretaal, schone motor, jet – en de opsomming kan veel verder gaan – is in de moslimwereld niet uitgevonden of ontwikkeld. Toeval?

Op de heuvels rond de KU Leuven weidt een kudde van driehonderd jonge bedrijven met doorbraakideeën in de elektronica, de biotechnologie, de nieuwe materialen, de nanowetenschappen. In de heuvels rond de universiteit van Teheran weidt geen kudde hightechbedrijven. Wat de KU Leuven boeiend en toekomstgericht maakt, gebeurt aan elke universiteit in het Westen. Wat in Teheran ontbreekt, ontbreekt in elke moslimuniversiteit.

In het leengoed van Allah is vandaag het enige belangrijke wetenschappelijke onderzoek, de wapenresearch. Om gelijklopende redenen was dat grotendeels ook zo in de voormalige Sovjet-Unie. Wat daar leidde tot krachtiger vernietigingstuig, kreeg centen van de staat. De rest van de R&D moest aan de bedelstaf.

Is het verschil tussen de KU Leuven en de universiteit van Teheran bijkomstig? Of stoot men op een verschil tussen onderzoek in werelddelen die eeuwenlang intellectueel en wetenschappelijk groeiden op basis van rationele verwachtingen gestimuleerd door de Bijbel en onderzoek in een wereld die gestempeld wordt door Allah?

Is dus de toenadering tussen het Westen en de moslims moeilijk wegens onder meer de verschillende visie op de wetenschappen en het universum? Vriendelijk zijn in Borgerhout tegen moslims, gul zijn met de financiering van hun jeugdhuizen raakt het vernis, niet de kern.

Zwakke, arme en onwetende islam. Vergeleken met haar eeuwenlange rivaal, het christendom, die zij gedurende een tijd overklaste (toen er van een wetenschappelijke methode nergens sprake was), is de wereld van de islam vandaag arm, zwak en onwetend. Wat zijn de redenen?

Zeker niet de Engels-Franse kolonisering, noch de Amerikaanse invloed nu in het Midden-Oosten. Dat zijn geen oorzaken, wel gevolgen. Aden in Jemen is gekoloniseerd door de Britten en zo ook Singapore. Hun verschil is donker en licht.

Is een verklaring van de achterstand de explosie van het westerse vernuft en niet de achteruitgang van het Midden-Oosten? Die explicatie past in het benoemen van zondebokken dat vele moslims vandaag tot op de rand van de verdwazing hanteren bij de foute vraag: “Wie deed ons dit aan?”. Het antwoord op de correctere vraag: “Wat liep er fout” cirkelt om de tegenstelling tussen de KU Leuven en de universiteit van Teheran.

Waarom waren de christenen in hun middeleeuwse universiteiten betoverd door de wetenschap? Waarom werden de islamgeleerden geen wetenschappers? Nadat deze erudiete waarnemers de klassieke, ook Griekse teksten onder de knie hadden, beperkten zij zich tot de rol van verklaarders en voegden zij weinig toe aan het bekende. Wetenschap is een cumulatief proces van theorieopbouw en theorietests. Dit proces is nergens anders gestart dan in Europa. Wat wereldwijd volgde, is een afgeleide van die wetenschappelijke dageraad.

For the Glory of God. De sleutelvraag blijft: waarom in het christelijke Westen? Het antwoord verschijnt in een boek (Princeton University, 2003) dat prikkelt door zijn aangename geleerdheid. FortheGloryofGod van Rodney Stark is een openbaring. Stark bouwt op vele bestaande bronnen, omdat de jongste decennia talloze prietpraat over christendom en wetenschap de deur is uitgeduwd wegens vals of vooringenomen.

Het christendom ziet God als redelijk, betrouwbaar, responsief. Het universum is voor christenen zijn persoonlijke schepping en het heeft een rationele, stabiele structuur die wacht op verkenning en herkenning. Het universum functioneert volgens onomkeerbare wetten. Christenen, toont Stark aan, ontwikkelden de wetenschap omdat zij geloofden dat die ontsluiering moest gebeuren. De plicht om de wetenschap te bedrijven, is een afgeleide van de middeleeuwse theologie waarin de rationaliteit van de schepper werd vooropgesteld.

De meeste niet-christelijke godsdiensten reppen niet over een schepping; het universum is er, zonder een begin en een einde. Voor niet-christenen loopt de wijsheid over meditatie en mystieke inzichten, niet langs de wetenschap. Eeuwen van meditatie brengen geen empirische kennis.

De methode van het wetenschappelijk onderzoek is een exclusieve ontdekking van het Westen. Voor de moslims rust de wereld in Allahs willekeur. Als God doet wat hij wil en als wat hem bevalt veranderlijk is, dan is het universum een speelbal en geen terrein voor methodologisch onderzoek.

Tussen de KU Leuven en de universiteit van Teheran is de kloof diep. Voor zijn functioneren is de moslimwereld, ook als zij ons wil aanvallen, aangewezen op de wetenschappen en de technologie van de Satan uit het Westen.

De auteur is directeur van Trends. Reacties: frans.crols@trends.be

Frans Crols