‘Hoe minder een regering voor innovatie doet, hoe beter’

Nu een lange reeks innovaties ook resultaten opleveren, ontpopte Exmar zich de jongste jaren als beurslieveling. Topman Nicolas Saverys wil het bedrijf verder laten groeien in niches.

Hoewel Exmar zijn geplande beursgang in New York heeft moeten uitstellen, blijft het bedrijf de wind in de zeilen hebben. Het genoot de jongste twee jaar de status van beurslieveling, al zorgden de resultaten van het derde kwartaal voor een domper. Bij een licht hogere omzet van 110,8 miljoen dollar daalde het bedrijfsresultaat van 96,8 naar 75,7 miljoen dollar. Gevolg: een dalende beurskoers, en veel gemopper op beleggersfora.

Toch is er aan de fundamenten weinig gewijzigd. Exmar is van oudsher actief in het vervoer van gas en ammoniak, maar evolueert van een pure reder naar een logistiekedienstverlener. Dat resulteerde onder andere in een offshoredivisie, die zich specialiseert in de bouw van drijvende productie-, opslag- en overslageenheden (FPSO). Het is nog in de running voor zo’n installatie voor de kust van Mexico.

In midsize-schepen voor lpg (liquefied petroleum gas) is het wereldmarktleider. In dat segment, net als in dat van de VLGC (Very Large Gas Carriers), blijven de vooruitzichten voor 2015 erg goed.

Vooral de innovaties in lng (liquefied natural gas) profileerden het bedrijf de jongste jaren als een marktvernieuwer. Exmar bouwde als eerste schepen waarop het gas aan boord vloeibaar wordt gemaakt. Saverys verwacht volgend jaar de oplevering van een eenheid die het omgekeerde doet: lng aan boord omzetten in gas, dat rechtstreeks in het distributienet aan land kan worden gepompt.

Die ontwikkelingen passen in een evolutie. De traditionele waardeketen in de lng-industrie liep van het gasveld over een installatie om het gas vloeibaar te maken, een opslagtank, een vervoerder, opnieuw een opslagtank, een vergasser naar uiteindelijk het netwerk. Door de hervergassing aan boord kan Exmar sinds 2005 rechtstreeks het netwerk beleveren. Vanaf volgend jaar kan de waardeketen worden ingekort tot gasveld-Exmar-netwerk.

De huidige beursprestaties laat topman Nicolas Saverys dan ook niet aan zijn hart komen. “Ik wil het bedrijf verder laten groeien in niches. Of in diensten, nog voor mijn klanten denken die nodig te hebben. Dan moet je hun problemen goed begrijpen, en teams samenstellen om naar een eindproduct te gaan. Dat heeft ons geleid tot hervergassing, liquefactie en ship-to-ship-transfer.”

Zo goed het met zijn bedrijf gaat, zo pessimistisch is Nicolas Saverys over Europa en België. “Onze politici hebben geen idee waarover ze het hebben. Ik sprak onlangs met enkele ministers in Colombia. De meesten worden daar gekozen omdat het academici zijn of experts op hun terrein, geen beroepspolitici. Dat verschil in kwaliteit merk je.”

Vanwaar dat pessimisme?

NICOLAS SAVERYS. “De nijd en de jaloezie hier zijn enorm. Dat creëert een splitsing in de maatschappij, terwijl we samen naar oplossingen zouden moeten zoeken. Vooral de socialisten hebben ervoor gezorgd dat we van de trap aan het vallen zijn. Vergelijk het immobilisme van België eens met de groei van een stad als Singapore. Vandaar mijn pleidooi voor de politici: stop met de conflicten tussen de partijen, stop met aan uzelf te denken. Werk voor iedereen, voor de burgers.

“Maar bon, we hebben nu een nieuwe regering, laten we hopen dat die werk maakt van een goede corporate governance in government.”

Wat zijn de grote problemen van Europa?

SAVERYS. “De loonkosten zijn te hoog, de regeringen te vet en er is een gebrek aan een energiebeleid. En als er al één is, dan een zeer duur à la Duitsland, dat van kernenergie naar bruinkool en geïmporteerde Amerikaans steenkool gaat. Ik ben een grote voorstander van CO2-reductie, maar om dat duurzaam te doen, is kernenergie een deel van de oplossing.

“Als de VS met hun schalieolie en -gas alleen nog maar het wegtransport op gas laten rijden, halen ze moeiteloos hun Kyoto-doelstellingen. Terwijl hun energiefactuur een paar keer lager ligt dan de onze.

“De elektriciteitsprijs in België is de jongste vijf jaar maal twee gegaan, en hij zal de komende vijf jaar wellicht nog eens verdubbelen. Omdat we verkeerde keuzes maken. Ik wil niet betalen voor groene-energiesubsidies, alleen om een aantal holdings in dit land rijk te laten worden. Misschien moet je nieuwe technologie in een startfase ondersteunen, maar zodra de installatie er staat, moet die steun stoppen.

“Maar ik moet nog de eerste Belgische of Europese energieminister ontdekken die echt het probleem begrijpt. In de Europese administratie zijn er een aantal mensen die het begrijpen, maar die hebben dan weer niet de beslissingsmacht. Bovendien zal Europa nooit vlot beslissingen nemen, puur door de complexe aard van het beestje.”

Decaan Ilian Mihov van Insead ziet ruimte voor optimisme: er zijn veel innovatieve bedrijven. Met goede overheden die die industriële basis kunnen ontwikkelen, ziet hij Europa uit het dal klimmen.

SAVERYS. “Daarvoor is staatsmanschap nodig. Dan denk je na over hoe je de staat beheert, niet of je over vier of vijf jaar herverkozen raakt. En dan moet je af en toe de mensen pijn doen die op je hebben gestemd. We missen een nieuwe Winston Churchill.

“Ik ben minder optimistisch dan Mihov, want ik vrees dat we nog eerst door een verandering van ons politieke systeem moeten. We hebben Europa en de Europese markt nodig, maar we hebben ook politici nodig die uitleggen wat Europa is. Als er in een land iets moeilijk gaat, verwijst iedereen — de Britse premier David Cameron, zelfs kanselier Angela Merkel — naar Europa als grote schuldige. Hoeveel Europese commissarissen kent u? Ik vrees dat de meeste mensen er zeer weinig kennen.

“In Europa is er wel visie, maar een gebrek aan uitvoering. Je hebt papers en Europa 2020, maar hoe gaat het verder? Waarom zijn familiebedrijven doorgaans meer succesvol? Omdat we met onze twee voeten in de modder zitten. Om daaruit te raken, moet je een visie hebben, maar ook wérken.”

Hoe moeilijk is het innovatief te zijn in deze moeilijke omgeving?

SAVERYS. “Het is gewoon een must om innovatief te zijn als je wil overleven, ondanks de energie- en loonkostenproblematiek. Ik heb aan het begin van de jaren tachtig een visie opgebouwd op deze industrie. Rond de eeuwwisseling kwam ik een vrouw tegen die werkte bij El Paso, die me sprak over haar idee om te hervergassen aan boord. Dat hebben we uitgewerkt.

“Dat klinkt eenvoudig, maar innovatie wil niet noodzakelijk zeggen: grote winsten. Een standaard lng-tanker kost 200 miljoen dollar, met een gasfabriek komt daar nog eens 70 tot 80 miljoen bij. Je verhoogt dus de kosten voor je klanten. Bovendien heb je extra technische en operationele risico’s, boven op de normale commerciële en financiële.

“Dan dacht ik: die mensen moeten zoveel meer betalen, we moeten zorgen voor betere afschrijvingsvoorwaarden. Daarom bouwden we ship-to-ship-transfersystemen, iets wat ook nog nooit gedaan was in de sector. Nu zijn we als bedrijf enorm gefocust om tegen augustus 2015 liquefactie te hebben. Ik zal heel gelukkig zijn als ik het eerste glas lng zie.”

Hoe werkt innovatie in uw bedrijf? Top-down of bottom-up?

SAVERYS. “Ik ben geen ingenieur, maar de zesde generatie in een scheepsbouwersfamilie. Eigenlijk zet ik die traditie voort. In Houston hebben we 150 tekenaars, dat is eigenlijk een virtuele scheepswerf. Veel van de topingenieurs van onze vroegere Boelwerf hebben me geholpen bij onze innovaties. Plus een aantal collega-ingenieurs, die mijn commerciële en slechte karakter begrijpen: als ik iets wil, dan wil ik het ook.

“Niet omdat ik een verwend kind ben, maar omdat innovatie geen reële persoon is of een doelstelling, maar een manier van zijn waarbij je dingen anders doet dan je concurrenten. Bij veel aanbestedingen zijn we niet de goedkoopste, maar we hebben met Exmar een reputatie opgebouwd. Onze mensen zijn getraind om problemen aan te pakken. Als er een financieel probleem is, moet je het aan de banken vertellen voor ze het ontdekken. Dat is hetzelfde in operaties.”

Is innovatie ook een kwestie van opportuniteit?

SAVERYS. “Absoluut, maar je creëert het ook zelf. In het Frans zeggen ze ‘J’ai de la chanche‘, maar je spelt het: ‘j’aide la chanche‘. Kansen moeten komen, maar je moet ze ook grijpen. Zelfs in deze digitale wereld blijven directe contacten, en het ontmoeten van mensen, zeer belangrijk. Een open geest, en lef. Maar dat heeft ook te maken met vertrouwen in je team. De vrouw die me sprak over hervergassing had dat ook aan anderen verteld, maar die deden er niets mee.”

Kunnen overheden innovatie stimuleren?

SAVERYS. “Hoe minder overheden doen voor innovatie, hoe beter. Zij moeten wel de weg voorbereiden om mensen te helpen zaken te verwezenlijken. Dat betekent: universiteiten helpen, ervoor zorgen dat ons schoolsysteem het beste is voor de besten, hen uitdagen nog beter te worden, zonder dat de anderen worden vergeten.

“Niet nivelleren naar onderen, maar diversifiëren. Niet iedereen moet ingenieur zijn. Daarom moet er ook een veel betere interactie komen tussen het bedrijfsleven en het onderwijs, op alle niveaus.

“Ik denk dat dat de hoop kan zijn voor Europa. Hoeveel Belgische bedrijven met superieure ideeën zijn er niet? Een paar jaar geleden hebben we een belang genomen in Bexco, een bedrijf in Hamme. Dit jaar zijn de omzet en het personeel verdubbeld, en bouwen we een nieuwe fabriek in Antwerpen. Want Bexco bouwt kabels van 4 kilometer lang, die 100 ton wegen, die dan naar de Golf van Mexico moeten.

“Dus ja, er zijn dingen mogelijk. Maar in de huidige omstandigheden kan het alleen als het aandeel van de arbeidskosten in de productie minimaal is. Anders hadden we die investering elders gedaan.”

Hoelang houdt u hier nog uw beslissingscentrum?

SAVERYS. “Ik hou van dit land en zijn multiculturele diversiteit. Zolang de fiscaliteit acceptabel is, blijven we. Met acceptabel bedoel ik dat ze onze concurrentiepositie niet vernietigt. Indien dat niet zo is, dan zullen we hier niet meer zijn, want dan zal het pure noodzaak zijn te verhuizen. Want we zitten in een wereldmarkt.

“Fiscale concurrentie spéélt mee. Wanneer de wereldwijde fiscale druk in Moskou, Dubai en Singapore hetzelfde is, is het een ander verhaal. Daarom vind ik ook de buzz over LuxLeaks unfair. Want het is de verantwoordelijkheid van het management om op de fiscaal best mogelijke manier te werken.

“Ik begrijp volledig dat het erg kan worden misbegrepen als grote groepen op papier weinig belasting betalen. Maar dat is papier: zij stellen ook mensen tewerk, die belastingen betalen. Misschien zouden we eens alles moeten publiceren wat we aan belastingen betalen.”

Is het alleen dat? Los de fiscale druk op en we zijn er?

SAVERYS. “Voor wat wij doen, engineering, zijn de energiekosten niet zo belangrijk. Maar voor Europese productiefaciliteiten ben ik zeer pessimistisch. Antwerpen is nog altijd een mooi petrochemisch centrum, maar blijft het dat ook? De investeringen van ExxonMobil en Total zijn mooi, maar uiteindelijk vooral bedoeld voor de lokale Europese markt. Nieuwe raffinaderijen gaan naar de VS. In de komende vijf tot tien jaar zullen de Amerikanen ons als een sneltrein voorbijrazen.”

LUC HUYSMANS, FOTOGRAFIE MICHEL WIEGANDT

“Onze politici hebben geen idee waarover ze het hebben”

“De heisa over de Luxemburgse rulings is unfair. Want het is de verantwoordelijkheid van het management om op de fiscaal best mogelijke manier te werken”