Hoe een missionarisdroom leidt naar een lingeriefabriek

In gesprekken met één Nederlandse en zes Vlaamse managers zoekt Luc Baltussen naar een visie op leiderschap. Zeven verrassende, doordachte en inspirerende antwoorden.

Luc Baltussen, Leidraad voor leiders. Lannoo, 128 blz., 12,95 euro.

“Ik wil altijd vooroplopen. En ja, misschien is dat wel een beetje haantjesgedrag,” lacht Herman Van de Velde, samen met zijn broer en zijn neef de top van het Belgische beursgenoteerde lingeriebedrijf Van de Velde. De onderneming uit Schellebelle produceert onder meer het luxemerk Marie Jo L’Exclusive. Waar hij leerde leidinggeven? “Anders dan veel anderen, had ik geen ervaring met het geven van leiding voor ik die hier in het bedrijf aangeboden kreeg. Maar het ligt wel in mijn karakter om zo overal een beetje de touwtjes in handen te nemen. Als we samen met vrienden op vakantie gaan, ben ik het die de vakantie organiseer. Ik doe dat graag, het gebeurt spontaan. Ik neem de anderen mee op sleeptouw. Achter iemand aan skiën is niets voor mij.”

Leidinggeven als karaktertrek, als een talent dat je hebt of niet, of toch als een vaardigheid die aan te leren valt? Het is een van de invalshoeken in de interviewbundel Leidraad voor leiders van freelance journalist Luc Baltussen (televisiezender Kanaal Z). Onmiskenbaar zijn de achtergronden van de auteur prominent terug te vinden in het perspectief waarop hij het thema leiderschap benadert. Baltussen studeerde wijsbegeerte en legde zich later toe op economische journalistiek. Die combinatie van zakelijk nieuws en een zoektocht naar wat er achter het management schuilt, is hier terug te vinden. Hij graaft naar het ondernemen vanuit een persoonlijk project, vanuit een verlangen om dat werk een betekenis te geven die veel verder reikt dan het (ook hoogstnoodzakelijke) streven naar winst.

Wolven jagen samen. Tussen de zeven gesprekken vinden we korte uittreksels uit boeken over uiteenlopende markante figuren als Mozes, Gorbatsjov en Columbus. Zij worden naar voren geschoven als inspirators voor de zes Vlaamse en één Nederlandse manager (de Nederlander is Onno Ruding, vice-president van Citibank en voormalig minister van Financiën). In het Vlaamse sextet vinden we naast Herman Van de Velde ook Jan Packo (landbouwmachines Packo Agri en melkmachines Packo & Fullwood in Zedelgem), Johan Cattersel (informaticaprojecten Inno.com in Beerzel en Gent), Martine Reynaers ( Reynaers Aluminium in Duffel), Piet D’Haeyer (hogedrukgieterij Pedeo in Oudenaarde) en Angelo Bruno (benzinepompen Groep Bruno in Limburg).

Wat het zevental bindt, is niet bepaald dezelfde visie op ondernemen, wel dat ze überhaupt een doordachte visie hebben. Vaak vertonen hun carrières merkwaardige kronkels. Neem nu Herman Van de Velde. Aanvankelijk wilde de man die nu internationaal succes oogst met zijn lingeriebedrijf, missionaris worden. Hij trok ook twee jaar lang naar Afrika, zij het dan in dienst van de Uno. Van de Velde: “Maar de baan die ik er voor de Uno had, bleek helemaal niet interessant en ik wist al gauw dat ik dat niet mijn hele leven wilde blijven doen. Toen heb ik gevraagd of er in de onderneming van de familie een plekje voor mij gevonden kon worden. Hier heb ik kansen gekregen en ik weet wat ik daarmee heb kunnen doen.”

Dat besef kleurt ook zijn visie op leiderschap: een dienendleiderschap, dat zoekt naar de talenten van medewerkers en hen de kans biedt om die te ontwikkelen. Al moet die ontwikkeling uiteraard wel gebeuren in dienst van het bedrijfsdoel. Het klinkt als in de bijbel: je talenten mag je niet begraven. “Zijn mensen tegenwoordig minder bereid dan vroeger om iets van zichzelf te investeren in het bedrijf? Dat lees je vaak. Misschien is het zo. Die mensen hoef ik inderdaad niet.” Dat betekent niet dat hij een kudde makke schapen wil, hij verkiest een roedel wolven: “Die leven in groep, maar zijn toch ook heel individueel. Het zijn onafhankelijke dieren, maar ze jagen wel in groep. Omdat ze beseffen dat ze samen sterker zijn.”

Kan je leren leiden? Een leider moet kunnen luisteren, zo luidt één van de terugkerende motieven. “Je moet natuurlijk zelf wel weten waar je heen wilt en je moet er zelf voor zorgen dat je een goed team op het veld hebt staan. Maar als dat team er eenmaal staat, moet je begrijpen dat ze willen voetballen. En dat je wel kunt mee voetballen, maar dat je het niet in hun plaats kunt doen,” vindt Johan Cattersel. Hij zette een streep onder een droomcarrière bij IBM en richtte vijf jaar geleden in de buurt van Heist-op-den-Berg Inno.com op, dat advies geeft en projectrealisaties doet in de informaticasector.

Kan leiden ook aangeleerd worden? Het antwoord van Cattersel geeft de opvatting van de zeven bondig weer: “Je kunt er in leren. Kan iedereen het leren? Nee. Je moet passie hebben.” Een leider moet ook geloofwaardigheid uitstralen, beseft Piet D’Haeyer (Pedeo). Daarvoor heb je ethisch bewustzijn nodig. En veel geduld: “De geloofwaardigheid van een leider is als een emmer water die je druppel per druppel vult. Als hij omvalt, is hij in een oogwenk leeg.”

Luc De Decker

“De geloofwaardigheid van een leider is als een emmer water die je druppel per druppel vult. Als hij omvalt, is hij in een oogwenk leeg.”