‘Hier zit geen visie of project achter’

De Vlaamse werkgeversorganisatie Voka heeft het regeerakkoord van Di Rupo niet met pek en veren overgoten. Op het eerste gezicht leek Voka gematigd enthousiast. Maar “het akkoord is onvoldoende fair”, zeggen voorzitter Luc De Bruyckere en gedelegeerd bestuurder Jo Libeer.

Als België een economisch huis is, dan zijn er met het nieuwe regeerakkoord een aantal kieren geopend zoals de verstrenging van het brugpensioen en vervroegd pensioen, de aangepaste wachtuitkeringen of de lagere groeinorm voor de gezondheidszorg. Daar kunnen later deuren in komen, de poorten naar structurele veranderingen. Maar de weg is nog lang. Voka-voorzitter Luc De Bruyckere en gedelegeerd bestuurder Jo Libeer zijn de eersten om dat te beseffen.

De Bruyckere en Libeer hebben de onderhandelaars gewezen op de gevoeligheden van het bedrijfsleven. Het akkoord bevat stappen in de goede richting, maar maatregelen zoals de hogere belasting op de bedrijfswagens of het niet-aanpakken van de stijgende loonkosten veroorzaken ergernis. “Ondernemers ervaren dit akkoord als een rondje bedrijfsleiders bashen“, zegt Libeer.

Luc De Bruyckere sluit zich daarbij aan: “Zijn ondernemers die voor de welvaart en toegevoegde waarde zorgen beter af met dit akkoord? Neen, want hier zit geen project achter, geen visie waar je de bevolking achter krijgt en waarmee je degenen die de offers moeten brengen, kan overtuigen dat ook te doen. Daarvoor is het akkoord onvoldoende fair.”

TRENDS. Aanvankelijk leek u gematigd enthousiast over dit akkoord.

LUC DE BRUYCKERE. “Laten we zeggen: eerder gematigd dan enthousiast.

JO LIBEER. “Op 11 november lag er een tekst die zeer dubieus was voor het ondernemerschap. Wij moesten keuzes maken: alleen naar de langetermijnoplossing streven, of correcties op de korte termijn erbij nemen om die langetermijndeuren te vrijwaren. Tussen 11 en 26 november zijn 2,3 miljard euro aan belastingverhogingen omgezet in besparingen. Horresco referens als die nog boven op het huidige akkoord waren gekomen.

“De echte ijkpunten moeten nog komen. In maart zal er bij de begrotingscontrole opnieuw minstens een miljard euro moeten worden gevonden. Vlaanderen blijft ver verwijderd van zijn groeinorm, en zal op zoek moeten naar 600 miljoen. En bij de gemeenteraadsverkiezingen spreken we over 1,3 miljard euro saneringen. Het gemakkelijkste is gebeurd: de belastingen zijn verhoogd. Dat extra geld kan je niet nog eens zoeken in nieuwe belastingen. Maar er zijn dus wel een aantal deuren op een kier gezet die op termijn duurzame veranderingen mogelijk maken.”

Welke kieren die de lange termijn kunnen vrijwaren ziet u dan?

LIBEER. “Dan gaat het onder andere over de afbouw van de wachtuitkering en de beperking van de werkloosheidsvergoedingen. Wat er heel duidelijk niet in zit, is de competitiviteit van de ondernemingen.”

LUC DE BRUYCKERE. “Met 54 procent zijn we wereldtop in overheidsbeslag, en dan mogen we er nog niet aan denken dat alle garanties die aan de banken zijn gegeven, moeten worden aangesproken. Eén ding staat vast: de belastingen kunnen niet nog eens omhoog.”

Blijft het overwicht in het regeerakkoord niet vooral bij meer belastingen liggen?

DE BRUYCKERE. “Wij, ondernemers, moeten ons deel doen, maar het geheel moet billijk en evenwichtig zijn. In dit akkoord is die balans er niet. Er komt wel extra overheidsbeslag, maar daar staat weinig tegenover. In de te vette overheid wordt amper gesnoeid. Terwijl die ambtenaren niet zonder werk zouden vallen. Integendeel, we hebben hen nodig. Volgens een studie van Luc Sels, decaan van defaculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven, komen er tussen nu en 2015 liefst 700.000 vacatures, waarvan 450.000 in Vlaanderen.”

LIBEER. “Soms krijg ik het gevoel dat we weer aan het begin van de jaren tachtig staan. Ik ben mijn carrière begonnen met te stempelen, want er was geen werk. Ik was een van de eerste gebruikers van het BTK-statuut, het bijzonder tijdelijk kader, een stelsel dat bestond omdat de overheid vond dat ze aan jobcreatie moest doen. Het heeft jaren geduurd om die winkel op te kuisen. Nu gebeurt hetzelfde. De tewerkstellingsgroei van de jongste jaren is hoofdzakelijk gecreëerd in de gesubsidieerde sectoren. Het zal weer twee of drie jaar duren voor men inziet dat de enige oplossing bij de ondernemingen ligt.”

Zijn de voorstellen voor de arbeidsmarkt too little, too late?

DE BRUYCKERE. “Er is niets gedaan aan de werkloosheidsval – te hoge werkloosheidsvergoeding en te lage minimumlonen, waardoor het niet de moeite loont om te gaan werken. Aan alle noodzakelijke maatregelen is te laat begonnen, en ik neem het bepaalde politici kwalijk dat ze de bevolking er niet op hebben voorbereid dat we met zijn allen langer moeten werken. Sterker nog: sommigen zeiden zelfs dat niemand de besparingen zou voelen. Het tegendeel is waar.

“Maar we leven in een tweelandenland, en voor een project is een gemeenschappelijke basis nodig. Dit akkoord had er ook in honderd dagen kunnen komen, wat vooral toont hoever de geesten uit elkaar liggen. In Vlaanderen willen we verandering, Wallonië houdt vast aan stabiliteit.”

Komt het feit dat de brugpensioenregeling slechts geleidelijk strenger wordt de werkgevers niet goed uit? Zo kunnen ze – met een recessie die om de hoek loert – vlot mensen ontslaan.

DE BRUYCKERE. “Voor de meeste bedrijfsleiders, denk ik, mag de huidige regeling dadelijk worden stopgezet. Maar zolang de wet niet wordt afgeschaft, zullen bedrijven die blijven gebruiken.”

LIBEER. “We moeten ook niet afwijken van de feiten. De werkzaamheidsgraad is nog steeds een pak lager dan in de buurlanden. Systemen van tijdelijke werkloosheid zijn daar mee verantwoordelijk voor, want ze beperken de mobiliteit op de arbeidsmarkt. Vergeet niet dat bedrijven zelfs op het dieptepunt van de crisis hopeloos op zoek waren naar werknemers. We moeten ons veel minder bezighouden met jobcreatie en focussen op een loopbaanbeleid.”

Bent u blij dat de bijdrage op bedrijfswagens beperkt is tot 200 miljoen, in plaats van 500 miljoen euro?

DE BRUYCKERE. “Het lijkt minder dan het eerst was, maar ik ben lang niet zeker of die 200 miljoen euro klopt, want het gaat over naar schatting 350.000 wagens, wat zwaar onderschat is. De formule ligt wel vast: het gaat om een belasting gebaseerd op de catalogusprijs inclusief opties én btw, ook al is je wagen zeven jaar oud. Eerlijk gezegd denk ik niet dat het budget aan het einde van de rit veel verminderd zal zijn.”

LIBEER. “Dit is een hold-up. Uit een studie van Hudson over de verloning in de privésector en de ambtenarij blijkt dat de verloning in de privésector na tien jaar de hoogte van het ambtenarenloon evenaart. Dat is te danken aan extra’s als bedrijfswagens. Haal dat weg, en je krijgt een egalisering tussen de privé- en de publieke sector. Als model kan dat tellen.”

Wat vindt u van het sociaal klimaat? De vakbonden betoogden al, en dreigen met nog meer acties.

DE BRUYCKERE. “Ik heb die betoging zeer betreurd. Ze past helemaal in de oude syndicale opvattingen over klassenstrijd…”

LIBEER. “Nog altijd artikel één van het PS-programma!”

DE BRUYCKERE. “Op een moment dat overheid, vakbonden en werkgevers rond de tafel zouden moeten zitten om de grote uitdagingen aan te pakken, zeggen ze op voorhand ‘kom niet aan mijn geld!’ En dan hoor ik zeggen dat niets bespreekbaar is tot de sociale verkiezingen die over zes maanden plaatsvinden. Dat is toch geen manier om te discussiëren.”

LIBEER. “De vraag is wat de rol is van een intermediaire organisatie. Ben je een megafoon voor mogelijk ongenoegen van je achterban? Of ben je een telescoop die zegt ‘Oké, nu is het even niet leuk, maar we moeten naar daar’. ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw, die zijn handtekening onder het interprofessioneel akkoord niet honoreert, kiest duidelijk voor het eerste. Het is voor ons ook geen pretje om op een bedrijvenbeurs rond te lopen en constant te horen te krijgen dat we máár dat hebben binnengehaald.

“De mensen hebben een goed inschattingsvermogen. Die begrijpen dat het niet kan dat 1000 vijftigplussers een wachtuitkering krijgen. Ik heb veel respect voor mensen die elke dag acht uur in de fabriek gaan werken. Maar die worden geconfronteerd met de dreiging van de working poor, en de afstand tussen die working poor en de niet-werkenden is veel te klein. Waar ben je dan mee bezig? De vakbonden zijn het slachtoffer van een misbegrepen humanisme.”

Over de index rept het akkoord niet.

DE BRUYCKERE. “De automatische loonindexering is een competitief nadeel. Maar we wéten dat het onbespreekbaar is, dus zeggen we: voer eerst het akkoord uit dat nu is gesloten. Tegen maart komt de Nationale Bank met haar studie over de index, en misschien kunnen we dan opnieuw stappen ondernemen.

“Intussen zeggen we wél dat de indexruimte kan worden aangewend voor vorming, of andere zaken zoals de uitbouw van een tweede pensioenpijler, het eenheidsstatuut, enzovoort. Dan spreek je over een uitgestelde vergoeding, waarmee je op lange termijn problemen oplost.”

Alle grote stappen, de devaluatie, het Globaal Plan, gingen gepaard met het overslaan een indexsprong.

DE BRUYCKERE. “Daar pleit ik nu niet voor, hoewel het de begroting veel zou opleveren. Maar het automatische karakter van de indexering is fundamenteel onrechtvaardig en contraproductief. We moeten de index niet afschaffen, maar hem anders en beter aanwenden, dat is goed voor iedereen.”

U blijft ook opvallend mild in uw kritiek op de meerwaardebelasting.

LIBEER. “Eigenlijk moeten we de Colruyt-norm invoeren. Colruyt maakt elk jaar bekend hoeveel het bijdraagt aan de maatschappij, op geconsolideerde basis. Want de context van de fiscale discussie is onfair en onjuist. De bijdrage van een bedrijf aan de maatschappij wordt constant beperkt tot de vennootschapsbelasting, maar dat is slechts een derde van de waarheid. Een werkgever betaalt mee via de parafiscaliteit (de belastingen bovenop het loon, nvdr), via de btw en via de vennootschapsbelasting. Over die eerste twee wordt gewoonweg niet gesproken. Het is gemakkelijk, zelfs intellectueel oneerlijk, om lijstjes te maken van bedrijven die geen belastingen betalen. Het doorsneebedrijf in Vlaanderen betaalt die wél.”

LUC HUYSMANS EN ALAIN MOUTON

“Zolang het brugpensioen niet wordt afgeschaft, zullen bedrijven het blijven gebruiken” Luc De Bruyckere

Ondernemers ervaren dit akkoord als een rondje bedrijfsleiders bashen” Jo Libeer