Het vet is al van de soep

De Zwitserse farmagiganten Sandoz en Ciba-Geigy fuseren tot Novartis. En dan, reageert u ? Novartis wordt straks in België de nummer één in de farmacie.Maar eerst wordt er gerationaliseerd én verkocht.

Toegegeven, het blijft wachten tot de aandeelhouders van Ciba-Geigy en Sandoz op respectievelijk 23 en 24 april groen licht geven voor de geplande fusie. Toch zijn het niet de aandeelhouders die het allerlaatste woord hebben ; wel de Amerikaanse en Europese overheden. Als die ook maar een spook van trustvorming ontwaren, wordt Novartis een doodgeboren kind. Alhoewel : die kans is uitermate klein.

Wereldwijd tekent de nog te realiseren groep Novartis voor een omzetcijfer van 900 miljard frank en 133.000 werknemers. Zowel Ciba ( Chemische Industrie Basel) als Sandoz hebben al laten weten hun chemiedivisies volledig af te stoten ; naast de bouw- en elektronicadiversificaties. Rest een Novartis waarbinnen de gezondheidssector tekent voor 380 miljard frank verkoop wereldwijd, goed voor 59 % van de omzet, de agrobusiness voor 168 miljard frank (27 %) en de voeding voor 100 miljard frank (14 %). Novartis rukt, op basis van die cijfers, op naar de tweede plaats binnen de top-10 van de farma. Alleen : de Zwitsers halen daarmee amper 4,4 % van de wereldmarkt, de nummer één, Glaxo Wellcome, moet vrede nemen met 4,7 %.

NIEUWE MARKTLEIDER.

In België bereikt Novartis de top van de farmasector. Ciba en Sandoz samen realiseerden in 1995 in België een omzetcijfer van 14 miljard Belgische frank. Samen telden ze een duizend personeelsleden. Tegen 1 januari 1997 moet de fusie, indien er groen licht komt van de aandeelhouders én de overheden, ook in België rond zijn. Dan wordt Novartis in België marktleider met 6 tot 6,5 % van de markt. Huidige numero unoSmithKline Beecham momenteel een marktaandeel rond 5,5 % én een sterke positie dankzij zijn research-centrum in Rixensart ( nvdr het vroegere RIT ( Recherche Industrielle et Thérapeutique) waar ex-rector Pieter De Somer van de KU-Leuven één van de hoofdconsulenten was) duikelt dan naar de tweede plaats. Wereldleider Glaxo Wellcome haalt in België dan nog met moeite brons. Johnson & Johnson, de moeder van het Kempense Janssen Pharmaceutica, verliest de podiumplaats. Maar voordat het zover is, moet er in België nog heel wat gerationaliseerd én verkocht worden.

VLAAMSE CONCENTRATIE.

Of, preciezer : in Vlaanderen. De Belgische activiteiten van zowel Sandoz als Ciba situeren zich immers volledig benoorden de taalgrens.

Ciba, al 76 jaar actief in België, werd nv Ciba-Geigy, na de fusie van de twee Bazelse chemiebedrijven Ciba en Geigy, genoemd naar de Bazelse scheikundige die de onderneming in 1758 uit de grond stampte. Die nv haalde in 1994 5,7 miljard frank omzet in de farma-, landbouw- en chemiesector. Maar de bedrijfswinst bedroeg amper 22,1 miljoen frank, 68,4 % minder dan in 1993. De Brusselse dochter nv Zyma Benelux klokte af op 1,2 miljard frank in de zogeheten OTC-producten : de over the counter-specialiteiten als Zymafluor of Otrivine, geneesmiddelen die verkrijgbaar zijn zonder voorschrift. Alle farmabedrijven gooien zich momenteel op deze OTC-markt omwille van haar groeipotentie : in 1991 gebeurde, wereldwijd, de verkoop van farmaceutische producten voor 60 % op voorschrift, in 1995 was dat al gedaald naar 40 %. Het Zaventemse Ciba Corning Diagnostics nv, actief als ontwikkelaar en producent van in-vitrodiagnoses realiseerde 292 miljoen frank omzet in 1994. Dochter nv Mettler-Toledo, uit het Brabantse Lot, ‘s werelds grootste producent van onder meer elektronische laboratoriumweegschalen, was in ’94 goed voor 591 miljoen frank omzet. Nv Ciba Vision Benelux uit Mechelen tenslotte haalde in 1994 620 miljoen frank omzet met contactlenzen en lensonderhoudproducten.

Sandoz telt, naast het Brusselse coördinatiecentrum SMS ( Sandoz Management Services nv), actief voor alle Europese Sandoz-vennootschappen, goed voor 101 miljoen frank omzet in 1994, meerdere vestigingen in België. Sandoz nv (Brussel) was goed voor 5,1 miljard frank omzet, de distributeur van bloemzaden uit Sint-Katelijne-Waver, S&G Seeds nv, voor 257 miljoen, nv Hilleshög NK Belgium uit Zwijnaarde, een verdeler van suikerbiet- en maïszaden trok de omzet in 1994 op tot 130 miljoen frank, maar zag de cashflow tuimelen van een positieve 28 miljoen frank naar min 2 miljoen. Het bouwbedrijf Master Builders Technology nv ( MBT) uit het Limburgse Ham kwam uit op 411 miljoen omzet, de Mechelse hersteller van betonconstructies nv Spectron op 54 miljoen omzet, maar boekte wel 10 miljoen verlies. Dochter Sandoz Nutrition nv uit Beerzel, 644 miljoen omzet in 1994, is via haar producten én vooral merknamen de meest bekende tak van de multinational. Gezondheidsvoeding Céréal, ontbijtvoeding Ovomaltine, de sportdrank Isostar en zelfs het Zweedse knäckebröt Wasa zijn alle kinderen uit de stal van Sandoz Nutrition nv.

VET VAN DE SOEP.

Wereldwijd sneuvelen bij deze fusie zo’n 10 % van de jobs. “Zeker niet in België,” heet het. “Hier is het vet al van de soep.” Niemand, noch bij Sandoz noch bij Ciba, wil “kan” iets concreets loslaten. “De fusie is er nog niet,” heet het bij Ciba. “We werken alsof er niets aan de hand is,” klinkt het bij Sandoz. Toch zijn beide “kampen” het over één zaak eens : als er in België al jobs zullen sneuvelen, dan zal dat vooral bij de top zijn. Of, zoals een Cibaïst stelt : “Deze fusie moet ook kosten besparen. Novartis-België zal geen twee general managers of marketing managers bekostigen.

Intussen blijft het voor de Belgen, net als voor de anderen, vooral nog koffiedik kijken. Zowel op de Haachtsesteenweg in Brussel als op de Noordkustlaan in Groot-Bijgaarden, de hoofdzetels van respectievelijk Sandoz en Ciba wordt gewacht op de installatie van een integration team dat de fusie zal begeleiden. “Dat team zal de Belgische task force duidelijke instructies geven,” zo heet het. Toch lijken zowel de Cibaïsten als de Sandozisten zich weinig zorgen te maken. “De bureaucratie zit in Bazel, de operationelen in de landen.”

Zeker is alleen dat Ciba ook zijn Belgische chemietak, goed voor zo’n 30 jobs, moet afstoten ; Sandoz deed dat al midden 1995. Ook de productieafdeling van Sandoz Chemicals uit Louvain-la-Neuve werd toen op de beurs verkocht. Vandaag opereert het bedrijf, goed voor 130 jobs, onder de naam Clariant. Wat nog restte van de chemische afdeling binnen Sandoz België zijn Spectron en MBT. Spectron, bij Sandoz sinds 1993, herstelt betonconstructies ; MBT, sinds 1985 onderdeel van Sandoz ook, zij het met andere technieken.

Over MBT en Spectron is het oordeel duidelijk : “Zij komen in het uitstalraam te staan.” Het Zaventemse Ciba Corning Diagnostics zit sinds vorig jaar al onder de vleugels van het Amerikaanse biotechnologiebedrijf Chiron Corporation waarvan Ciba 49,5 % aanhoudt ; het Lotse Mettler-Toledo komt niet in Novartis. “Het gaat ter beurze.”

En voor de rest ? “Voor de rest ? Alles in orde.” In de farmatak is er synergie mogelijk voor 91 % van de omzet. Voor Sandoz betekent de ooglensafdeling van Ciba (Ciba Vision) een uitbreiding. Ciba ziet met graagte Sandoz Nutrition als collega opduiken.

“Een fusie is niet nieuw voor ons,” klinkt het zowel bij Sandoz als bij Ciba. Beide multinationals zijn, ook in België, gegroeid via acquisities. Zegt de marketingdirecteur van Sandoz-België : “Wij hebben allebei al ervaring met overnames, fusies of kostenbesparingen.”

RON HERMANS

SANDOZ EN CIBA Wachten op instructies uit Basel.