Het technologische trekpaard

Meer bouwer dan brouwer’? Misschien bevestigde Jan Toye (59), de gedelegeerd bestuurder van de holding Diepensteyn, de voorbije week wel zijn reputatie. Uit een participatiemelding van de beurs Euronext bleek hoe de holding boven Palm Breweries een belang van 4,78 % heeft verworven in Metris.

Er is niet meteen een verband tussen de beursgenoteerde specialist in hoogtechnologische meettechnieken uit Leuven, en de brouwerij uit Steenhuffel. Maar de 59-jarige gedelegeerd bestuurder van de brouwerij voert al langer een stevig diversificatiebeleid. De holding bouwde belangen op in onder meer de bankverzekeraars Fortis en KBC. Voorts in de producent van bouwmaterialen Etex en de zandgroep Sibelco. Ook diverse durfkapitaalfondsen steken in de beleggingsportefeuille. Net zoals het technologiebedrijf voor vertalingen XPlanation International, het voormalige Lant uit Leuven. Daar leerden ze Jan Toye kennen als een doorzetter. Een doordacht, zeer precies persoon. Toye heeft niet noodzakelijk kaas gegeten van technologie, maar hij heeft als witte ridder een groot hart voor ondernemers.

In de editie 2007 van de ‘Trends top 100 van rijkste families’ staan de brouwers van Palm op plaats nummer 48. De holding Diepensteyn bezat einde boekjaar 2006 geldbeleggingen voor een bedrag van 90 miljoen euro, en financiële vaste activa voor 28,5 miljoen euro. De solvabiliteitratio bedroeg 68 %. De basis van het familiefortuin vormde echter de brouwerij uit Vlaams-Brabantse Steenhuffel. De inmiddels 94-jarige Alfred Van Roy was de maker van Palm. Zijn neef Jan Toye kwam in 1974 aan het roer van de brouwerij. Van Roy had geen kinderen, maar hij was bezeten door familiale verankering van het fortuin. Uit 22 neven en nichten koos hij de burgerlijk ingenieur Jan Toye, een neef van zijn tweede vrouw, Alina Verleyen.

Toye komt uit de betere, en hooggeschoolde, milieus van Oudenaarde. Eén broer is notaris in de Oost-Vlaamse stad. Een tweede gezichtchirurg. Echtgenote Carine Van Goethem is een brouwersdochter en advocate. In het Belgische brouwersmilieu wordt die intellectuele achtergrond niet steeds op applaus onthaald. Van de als cerebraal omschreven Jan Toye wordt gezegd dat hij te weinig voeling heeft met de markt. De beroepsmisvorming van menig brouwer zou hem ook niet vreemd zijn: een brouwer weet beter dan de consument, welk bier goed is voor de consument. Bovendien zou Jan Toye niet gespeend zijn van enige ijdelheid.

Jaloezie uit het kleine kringetje of terechte kritiek? Bijna een kwarteeuw lang scoorde Jan Toye met het gerstenat uit Vlaams-Brabant. Het succesduo Palm en het Brabantse trekpaard bleek een gouden formule. Tussen 1974 en 1996 zag de brouwer de verkoop klimmen. Met in 1996 een marktaandeel in eigen land van vijf procent.

Maar het trekpaard werd ‘a dog’. Met die marketingformulering wordt een biersoort omschreven, die voortdurend marktaandeel verliest. Een nauwe kennis van Jan Toye verwerpt echter dat scenario. De productie bij Palm Breweries neemt weer toe sinds 2005. Na een decennium talmen, volgde einde 2005 de tabula rasa. Zowel het management, als de raad van bestuur, werden vernieuwd. De brouwerij had inderdaad nood aan een meer gedreven management. Het kwam er met Jan Vandenwyngaerden, een ex-marketeer van Unilever. Maar de vernieuwde raad van bestuur stelde daarom de capaciteiten van Toye nog niet in vraag. De gedelegeerd bestuurder kijkt nog steeds nauw mee over de schouder van de CEO. Toye heeft een duidelijk inzicht in de bierwereld. Kwaliteitsbewaking van bier is voor hem essentieel. Ook als dat impliceert niet onmiddellijk toe te geven aan markttendensen naar zoetere bieren. ‘Een puur rasbier’ is dan ook een slogan die op het lijf van Toye is geschreven. Palm staat voor identiteit, authenticiteit en originaliteit.

Nog een laatste obstakel voor de heropstanding viel de voorbije week definitief in de plooien. Het trekpaard koesterde sinds 1994 grootse expansieplannen in Polen. Jan Toye wou de modale Pool Belgische bieren doen drinken. Maar de onbekende, buitenlandse merken lieten de Oost-Europeanen koud. Het is een fout die InBev nooit maakte. Dat kocht steeds lokale merken, en voegde er later de eigen premiummerken aan toe. Jan Toye verkocht uiteindelijk zijn Pools avontuur aan SABMiller. De tweede grootste brouwer van de wereld is al marktleider in Polen en kocht extra productiecapaciteit. De Poolse mededingingsautoriteiten verleenden net na nieuwjaar hun definitieve fiat aan de deal.

Wolfgang Riepl