Het ongelijk van de winnaar

De Parti Socialiste (PS) heeft op 25 mei op alle fronten kiezers verloren. Alleen in Brussel hield de partij nipt stand. Het meest uitgesproken was de nederlaag in de federale Kamer, waar de PS 2,3 procent van haar electoraat verloor. Daarmee boekte de partij het grootste verlies na Vlaams Belang. De grootste winst ging naar de N-VA (+2,86 %). Nationaal haalde de N-VA 20,26 procent van de stemmen, tegenover 11,67 procent voor de PS. De N-VA haalde 1.366.397 stemmen voor de Kamer en won 230.780 stemmen. De PS haalde 787.058 stemmen en verloor er 107.485.

Daarmee is de PS de grote verliezer van de verkiezingen in Franstalig België. De partij verloor meer stemmen (-2,03 %) dan Ecolo (-1,50 %). Door het eigenaardige systeem van de zetelverdeling wisten de Franstalige socialisten hun verliezen te verbloemen door her en der nog een zetel binnen te halen.

Waardoor verloren Elio Di Rupo en zijn PS? Ten eerste heeft een gedeelte van het rompelectoraat van de PS die partij de rug toegekeerd, te beginnen met ontevreden FGTB’ers. De sluiting van ArcelorMittal heeft in Wallonië veel meer onbegrip gewekt dan de sluiting van Ford Genk in Vlaanderen. Een aantal FGTB’ers stond zelfs op lijsten van de uiterst linkse PTB. Ten tweede werd het beleid van de regering-Di Rupo in Wallonië — anders dan in Vlaanderen — ervaren als rechts. De communisten schilderden beperkte ingrepen in de werkloosheids-, pensioen- en wachtgeldsystemen af als afbraak van het socialezekerheidssysteem. Ten derde is er de interne verdeeldheid in PS-bastions zoals Luik. Dat leidde tot een open conflict tussen burgemeester Willy Demeyer en Frédéric Daerden.

Toch doen Elio Di Rupo en zijn PS doorschemeren dat zij de winnaars van de moeder aller verkiezingen zijn. Dat begon al op de verkiezingsavond. Terwijl de resultaten in Vlaanderen rond acht uur ‘s avonds al min of meer vaststonden, was het in Wallonië — waar vooral nog met potlood en papier wordt gestemd — lang wachten op een uitslag, waarbij de PS en de MR afwisselend de winst claimden. Toen de uitslag in Brussel eindelijk bekend werd, en de PS nipt de grootste bleef, was dat het startschot om daar communicatief op in te zetten.

Toen kwam de meesterzet van Elio Di Rupo door aan te kondigen dat de PS zowel in Wallonië als in Brussel in zee gaat met het cdH. Daarbij zette Di Rupo, die blijkbaar niet langer optrad als federaal premier, de Vlaamse partijen een politieke neus van formaat, met CD&V voorop. Opeens was de federale regeringsvorming geen prioriteit meer voor de Franstalige socialisten. Tegelijk blijven ze de perceptie voeden dat zij de overwinnaar waren. Terwijl zowel de PS als het cdH in Wallonië veel kiezers verloor.

Vorige week voerde de PS opnieuw een mediaoffensief. Dat Di Rupo zich daarbij opnieuw als voorzitter van de PS gedroeg, moest het land er maar bij nemen, ondanks de verklaringen van vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) dat een premier zich behoedzaam moet gedragen. In interviews stelde Di Rupo dat zijn regering “de verkiezingen had gewonnen”. Daarbij vergat hij te vermelden dat alleen Open Vld (+ 1,14 %), CD&V (+ 0,76 %) en de MR (+ 0,36 %) kiezers bij kregen. Dat de andere drie regeringspartijen — de sp.a (- 0,41 %), het cdH (- 0,54 %) en de PS (-2,03 %) — verloren, is hem blijkbaar ontgaan.

De reden achter dat alles? De PS-staat staat voor een cruciaal moment. Vijf jaar in de oppositie op alle banken zou weleens het begin van het einde van de hegemonie kunnen inluiden.

De kiezers hebben op 25 mei hun vertrouwen gegeven aan partijen die in hun programma de economische prioriteiten vooropzetten: de vermindering van de torenhoge belastingen, de terugdringing van het overheidstekort, de hervorming van de rigide arbeidsmarkt, het afslanken van het overheidsapparaat. In Vlaanderen was die meerderheid zeer ruim, wat Di Rupo en Paul Magnette ook mogen beweren. “La vérité a plusieurs visages, le mensonge n’en a qu’un“, schreef de Libanese dichter Georges Schehadé ooit.

De auteur is expert in reputatiemanagement, CEO van A&A en gastdocent aan diverse universiteiten.

PETER FRANS ANTHONISSEN

De PS-staat staat voor een cruciaal moment.