Amerika wil zich terugtrekken uit de puinhoop in het Midden-Oosten, waardoor Rusland en andere kandidaten hun kans kunnen wagen.
In 1972 jaagde Anwar Sadat Russische militaire adviseurs weg uit Egypte, waardoor de weg vrij was voor tientallen jaren Amerikaanse overheersing in het Midden-Oosten. In 2013 heeft president Barack Obama het overwicht van Amerika doorbroken toen hij weigerde militaire actie te ondernemen tegen het gebruik van gifgas in Syrië en hij tot een nucleair vergelijk probeerde te komen met Iran. Donald Trump daarentegen heeft raketten naar Syrië gestuurd en Iran bedreigd. Nu hij heen en weer slingert tussen dreigementen om zijn vijanden te verpletteren en zich volledig terug te trekken, zal die laatste impuls overheersen. Trump zal bewijzen dat hij nog afstandelijker is dan Obama.
De sleutel tot een oplossing voor Syrië ligt in de handen van Rusland, niet van Amerika.
Dat zal uitmonden in onvoorspelbaarheid, incompetentie en langdurige chaos. In Jemen, Syrië en Libië kan worden onderhandeld over gedeeltelijke akkoorden, zonder tot een langdurige schikking te komen. Het ‘ultieme akkoord’ van Trump om vrede te sluiten tussen Israël en de Palestijnen zal een stille dood sterven. De sancties van Amerika tegen Iran zullen het religieuze bewind niet doen wankelen.
Het gevaar voor nieuwe oorlogen zal niet wijken. De Syrische luchtafweer haalde in september een Russisch spionagevliegtuig neer toen het op Israëlische bommenwerpers mikte. Het kan snel fout lopen als zo veel mogendheden oorlogen uitvechten in een beperkt gebied. Een van de risico’s is een oorlog tussen Israël en Iran met zijn bondgenoten, de Hezbollah. Een ander risico is dat Turkije zich laat meeslepen in de strijd tegen de Syrische troepen als die de enclave Idlib proberen te heroveren.
Wereldmacht Rusland
De situatie in de Perzische Golf is onzeker. Door de moord in oktober op de journalist Jamal Khashoggi is de positie van koning Salman van Saudi-Arabië en zijn zoon Mohammad verzwakt. Op die laatste rustte de hoop voor sociale en economische hervormingen.
Rusland zal zich opwerpen als de onontkoombare wereldmacht in het Midden-Oosten. Door hun tussenkomst in Syrië in 2015 hebben de Russen het bewind van Bashar al-Assad gered. Rusland heeft bewezen dat het achter zijn bondgenoten blijft staan, hoe weerzinwekkend ze zich ook gedragen.
Rusland is het enige land dat op vriendschappelijke voet staat met de belangrijkste spelers in het gebied, waaronder Israël, Turkije en Iran. De sleutel tot een oplossing voor Syrië ligt in de handen van Rusland, niet van Amerika. Israël, Saudi-Arabië en verscheidene Arabische leiders juichen Trump toe. De Golfstaten beschouwen hem als een wispelturige vriend en die angst wordt nog aangewakkerd door de waarschuwing van Trump dat de Saudische koning “er zonder ons over twee weken misschien niet meer is”.
China rukt ook op. Het heeft een marinebasis in Djibouti en hun oorlogsschepen hebben al aangemeerd in de havens van de Perzische Golf. China is de grootste afnemer van olie uit de Golf en heeft er alle belang bij dat het een veilig gebied is. Maar China gaat slechts met mate op zoek naar economische akkoorden. Ze laten de politieke en veiligheidsproblemen over aan Amerika – of als ze daar niet in slagen, aan Rusland.
De auteur is adjunct-buitenlandredacteur van The Economist
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier