HET CREDO VAN BART SOMERS

De oproep van de VLD-voorzitter dat liberalen progressief en sociaal moeten zijn of niet zullen zijn, laat vele zelfstandigen en ondernemers in dubio. Dat een antibelastingpartij met een hart voor zelfstandigen verruimt naar hardwerkende Vlamingen, dat kan er nog in. Maar dat de partij nu ook ngo’s en syndicaten liefdevol omarmt, zorgt voor existentiële verwarring.

‘Progressief’ is de ideale deodorant tegen alles wat naar ‘conservatief’ ruikt. Het woord zegt weinig tot niets, maar het bekt wel goed. In van Dale staat de term synoniem voor ‘vooruitstrevend’ en ‘links’. In het liberale kamp spreekt men liever van ‘vernieuwend’ en ‘sociaal’.

Als VLD-topman Bart Somers met de herprofilering van zijn partij tot de politiek correcte club wil horen, hippe jonge volgelingen van Patrick Janssens (SP.A) wil lokken of een hype à la Stevaert wil creëren, dan is hij verkeerd bezig. Voor politieke avonturen die allerlei rages en modieuze marktgolven volgen, is er weinig animo bij zijn partijleden.

Waar wil de VLD dan wel naartoe? De partij wil niet centrumlinks zijn zoals de SP.A, maar ook niet blauwrechts zoals Jean-Marie Dedecker. Centrumrechts? Ja, misschien. Al valt dit moeilijk te rijmen met de blijvende ambitie van de partij om de maatschappij ‘radicaal te hervormen’, zoals tot uiting komt in voorstellen als de fair tax of de beperking in tijd van werkloosheidssteun aan jongeren.

De VLD is het noorden kwijt. En dat komt omdat de partij al zeven jaar er niet meer in slaagt om haar kernboodschap op een open en eerlijke manier aan de man te brengen. Die kernboodschap is het individualisme. Die stelt dat in de individuele mens veel goeds schuilt. Liberalen ijveren voor een maatschappijmodel waarin het individu in volle vrijheid zijn talenten kan ontplooien.

Daartegenover staat het collectivisme. In die maatschappijvisie offert de mens zijn eigen identiteit op aan het collectieve geheel – zoals de staat. Socialisten zijn ervan overtuigd dat de mens zijn bestemming pas kan bereiken via een overkoepelend systeem van collectieve belangen.

Met enige goede wil kunnen liberalen en socialisten ‘progressief’ genoemd worden. Want beide politieke stromingen geloven in de maakbaarheid van de mens, beide zijn optimistisch. Maar terwijl de socialisten met hun boodschap volop kiezers ronselen en proberen te overtuigen, moffelt de VLD haar kernfilosofie weg uit vrees bestempeld te worden als een hardvochtige, egoïstische partij.

Het drama van de VLD is dat ze beschaamd is voor haar eigen kerngedachte. Haar pleidooi voor een nieuw fiscaal stelsel werd door de politieke concurrentie afgedaan als sociaal onrechtvaardig, en de partij heeft daar geen verhaal tegen. Jongeren die op een bepaald moment hun werkloosheidssteun verliezen? VLD-voorzitter Bart Somers moest daarna prompt als een politieke paria dekking zoeken in het donkerste hoekje van de Wetstraat.

De VLD heeft heimwee naar de tijd toen ze aanzien werd als ‘de nieuwe volkspartij’. Iedereen dacht toen dat de VLD de centrale positie van de CVP in het politieke spectrum ging afsnoepen. Dat was een utopie. Velen vergeten dat de (uitgesproken liberale) Burgermanifesten van Guy Verhofstadt toen als ideologische onderbouw dienden.

En in die logica had de VLD de christendemocraten nooit van hun plaats kunnen duwen. Als VLD en SP.A bestempeld kunnen worden als progressief, dan is de CD&V van nature uit een conservatieve partij. Dat hoeft niet pejoratief of negatief te klinken. Conservatieven zijn niet a priori tegen hervormingen. Ze willen die wel in goede banen leiden en pleiten eerder voor pragmatiek dan experimenteerdrift.

Laat de CD&V zijn wat de partij is en laat de VLD niet worden wat ze nooit kan zijn. Voor VLD-voorzitter Bart Somers is er maar één manier om de verwarring rond zijn partij uit de wereld te helpen. Door zonder scrupule te vertellen waarvoor hij en zijn partij staan. Het individualistische gedachtegoed. En dat te vertalen in concrete actiepunten.

piet depuydt