Voor een buitenstaander komt het toch wat verrassend over. Onze hoogontwikkelde, beschaafde, postmoderne West-Europese samenleving kent wel degelijk nog schokgolven van grote paniek. Want op vrijdag 26 september 2008 gebeurde er effectief een run on the bank bij Fortis. Het informaticasysteem raakte overbelast omdat tal van klanten hun geld weghaalden. Onder hen ook de nationale banken van Frankrijk, Griekenland, Rusland. Het daaropvolgende weekend kwam de eerste reddingoperatie van Fortis, met de nationalisering van het bedrijf.
Het feit wordt opgetekend in Bankroet. Hoe Fortis al zijn krediet verspeelde. Het werk van de hand van De Tijd-journalisten Stefaan Michielsen en Michaël Sephiha brengt hoofdzakelijk de kroniek van het voorbije halfjaar. De cruciale maanden van eind september 2008 tot eind april 2009. Toen werd de overname door BNP Paribas goedgekeurd.
Het sterkst is het boek in de beschrijving van de weekends in september en oktober, wanneer Fortis door de overheid wordt gered, en in allerijl aan de Franse bank wordt verkocht. De auteurs spraken met de hoofdrolspelers van de gebeurtenissen. Het is een bevreemdende wereld. De cruciale beslissingen vallen in het holst van de nacht. Af en toe wordt wat geslapen, eten is een kwestie van snelle en hapklare bestellingen. Menige deelnemer aan de discussies gaat er dan ook letterlijk onderdoor.
Geen enkele getuige wordt letterlijk geciteerd. Spreken kon enkel op basis van anonimiteit. Het Fortis-debacle is nog te actueel. Het dossier is nog te gevoelig. Toch stellen de auteurs de schuldvraag. Het antwoord is genuanceerd. Niet zwart-wit, maar grijs. Diverse factoren kruisten elkaar. Fortis miste bijvoorbeeld een referentieaandeelhouder. Dat verklaart mee waarom Dexia en KBC wél in Belgische handen bleven. Zo stellen de auteurs: Verdeel en heers was het motto van Maurice Lippens (de voormalige voorzitter van de raad van bestuur.) Bij afwezigheid van een belangrijke referentieaandeelhouder konden de raad van bestuur en het management ongestoord hun gangen gaan. Het klopt dat een referentieaandeelhouder de expansie van een onderneming in de weg kan staan, omdat hij de neiging heeft zijn eigen belangen boven die van de onderneming te stellen. Maar een referentieaandeelhouder maakt er ook een punt van alle voorstellen waar het management mee komt aandraven, kritisch tegen het licht te houden. Hij laat zich niet zo gemakkelijk meeslepen in het enthousiasme, houdt zijn voeten op de grond, en maakt zorgvuldig zijn rekening. Een referentieaandeelhouder kan voor evenwicht zorgen, voor checks and balances. Dat ontbrak bij Fortis.”
De internationalisering van die raad van bestuur was het stokpaardje van Maurice Lippens. Maar een aantal van die bestuurders was zondagavond 28 september, toen Fortis uiteenviel, totaal verrast over de ernst van de situatie. (T)
STEFAAN MICHIELSEN, MICHAËL SEPHIHA. BANKROET. HOE FORTIS AL ZIJN KREDIET VERSPEELDE. LANNOO, 2009, 320 BLZ. 19,95 EURO.
Wolfgang Riepl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier