Helft woningeigenaars kan klimaatrenovatie niet betalen

Nu telewerk voor veel werknemers de regel is, richten almaar mensen hun woning in als een thuiskantoor. Dat betekent dat we ons huis meer verwarmen en verlichten. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit niet leidt tot extra broeikasemissies?

Ons land staat voor de belangrijke uitdaging om de emissie van broeikasgassen van gebouwen tegen 2050 drastisch te verminderen. Vlaanderen mikt tegen dan op een vermindering van bijna 30 procent. Van alle gebouwen stoten woningen 80 procent van de broeikasgassen. “95 procent van onze woningen moet worden gerenoveerd om te voldoen aan de Europese klimaatneutrale norm tegen 2050”, zegt Johan Albrecht, professor economie aan de UGent. Maar uit een studie die hij op initiatief van de technologiekoepel Agoria maakte, blijkt dat klimaatrenovaties door hun hoge kostprijs niet vanzelfsprekend zijn. “40 tot 51 procent van de eigenaars heeft onvoldoende financiële middelen om hun woning klimaatcompatibel te maken”, heeft Albrecht vastgesteld. “Eigenaars die wel renoveren, willen in de praktijk vooral hun wooncomfort verhogen. Hun prioriteit is niet energie te besparen of minder CO2 uit te stoten.” Die investeringen in comfort kunnen in sommige gevallen wel leiden tot energiezuinigere woningen, maar dikwijls worden oude en relatief kleine woningen bij een ingrijpende renovatie ook uitgebreid. Als we comfortrenovaties samenvoegen met klimaatrenovaties, kan tot 59 procent van de eigenaars die totaalrenovatie niet financieren. “Veel eigenaars komen meer dan 50.000 euro te kort”, benadrukt Albrecht. “Het aanbieden van beperkte renovatiepremies of renteloze leningen zal allicht weinig verschil uitmaken.” Uit de analyse blijkt dat alleen huishoudens met een maandelijks inkomen van minstens 3000 euro alle noodzakelijke kosten kunnen financieren.

Financiële stimulansen

Agoria ziet verschillende factoren waarop kan worden ingezet om met succes een klimaatneutraal woningpark in ons land te realiseren. “De overheid zou bij leningen voor klimaatrenovaties het risico voor woningeigenaars kunnen afdekken”, zegt Charlotte van de Water, expert energie en klimaat voor gebouwen bij Agoria. “Dat kan door bepaalde garanties te bieden, zodat leningen langer in de tijd kunnen worden gespreid, van tien naar twintig jaar bijvoorbeeld. Dat leidt tot lagere aflossingsbedragen per maand en maakt klimaatneutraal renoveren voor meer mensen financieel haalbaar.” Dat zou er mee toe kunnen bijdragen dat het klimaatneutrale woningbestand in ons land (nu 3%) tegen 2030 wordt verhoogd naar 30 procent, meent Agoria.

Ook de bewustmaking van de eigenaars kan een belangrijke rol spelen. Die taak kan volgens de gesprekspartners worden verdeeld onder de overheid en de bouwsector. Dan kan onder meer door via diverse communicaties de vele mogelijkheden en voordelen van klimaatrenovaties onder de aandacht te brengen. Een groot deel van de eigenaars heeft in het verleden al geïnvesteerd in energiebesparende maatregelen, zoals dak- of zolderisolatie en dubbelglas. “Veel eigenaars menen dat hun woning daardoor energie-efficiënt of zelfs toekomstbestendig is”, zegt professor Albrecht. “Ze staan er niet bij stil dat hun woning niet zal voldoen aan de vooropgestelde eisen van 2050.” Daarnaast heeft een groot deel van de eigenaars ook weinig zin in renovatiewerkzaamheden met een lange terugverdientijd door de ingrijpende werken, hun leeftijd of andere redenen.

Toch zal het succes van het renovatiebeleid afhangen van de beslissingen die de miljoenen woningeigenaars de komende jaren nemen. Agoria ziet daarvoor ook mogelijkheden in het Vlaamse relanceplan. “Woningeigenaars met een budget die zin hebben om klimaatneutraal te renoveren, zouden bijvoorbeeld een gratis klimaatprestatiecertificaat én een goede uitleg over de mogelijke oplossingen kunnen krijgen, onder meer via de huidige energiehuizen”, zegt Charlotte van de Water.

Maatschappelijke kostprijs

De concrete klimaatneutrale transformatie van onze woningen gaat dus gepaard met diverse uitdagingen. Charlotte van de Water: “We leren nog veel bij over welke combinatie van beleidsinstrumenten een radicale transformatie kan uitlokken. Wat is de totale maatschappelijke kostprijs van die transformatie? En wordt die factuur op een aanvaardbare manier verdeeld? Hoe dan ook wordt tegen 2050 een groot aandeel van de woningen verkocht aan nieuwe eigenaars. Dat zorgt opnieuw voor heel wat kansen.”

Het blijft volgens professor Albrecht belangrijk te benadrukken dat een woning klimaatneutraler maken niet alleen de energiefactuur doet dalen, maar ook het comfort aanzienlijk verhoogt. Bouwtechnologieën zoals verwarming, koeling, ventilatie, huisautomatisering, verlichting en zonwering maken dat mogelijk. “Bijvoorbeeld door je thuiswerkplek het hele jaar door van de juiste temperatuur te voorzien, of te zorgen voor gezonde lucht in het huis”, zegt Charlotte van de Water. “Door hernieuwbare energie te gebruiken, wordt de toepassing van die technologieën tegelijk klimaatneutraal.”