Op 30 november wordt in het Amerikaanse Seattle de Millenniumronde in gang gezet. Europa en de Verenigde Staten hebben zich de voorbije maanden al opgewarmd voor deze nieuwe onderhandelingsronde voor de liberalisering van de wereldhandel. Bezwijkt de Wereldhandelsorganisatie onder het protest van de tegenstanders van de globalisering?
Burgemeester Paul Schell heeft een vurige wens voor 30 november: hopelijk zal het die dag, als het startschot wordt gegeven voor de Millenniumronde van de World Trade Organisation ( WTO), flink regenen. De burgemeester van Seattle is immers allerminst opgezet met de 50.000 betogers die worden verwacht tegen de onderhandelingsronde voor een verdere liberalisering van de wereldhandel. Het stadsbestuur hoestte alvast een kwart miljard frank op voor de bewaking van de 5000 notabelen, die de openingszitting zullen bijwonen.
Hen wacht een warm onthaal van 300 actiegroepen: een bont allegaartje van mijnwerkers, boeren, vissers, tegenstanders van de globalisering, bandwerkers, consumentenverenigingen, vakbondslui en andere groene jongens. Voor hen staat de WTO symbool voor al het kwade van de internationale vrijhandel: liberalisering vernietigt banen, verlaagt de levensstandaard, brengt de wereldwijde ratrace in een stroomversnelling.
Volgens de critici ondergraaft de WTO systematisch nationale wetten: van voedselveiligheid en arbeidsrecht, via telecommunicatie en gezondheid, tot milieubescherming. Bovendien heeft de WTO geen enkele democratische legitimatie. De Wereldhandelsorganisatie neemt geheime en onberekenbare beslissingen, die multinationals bevoordelen, ten koste van kmo’s en lokale culturen. “Hoe democratisch zijn die belangengroepen dan wel?”, weerlegt Mike Moore, de kersverse directeur-generaal van de WTO. “Zij beschikken meestal over grotere budgetten, en dus betere specialisten, dan de meeste van de 134 leden van de WTO.”
Drie vierde van de leden zijn immers ontwikkelingslanden. Sommige hebben zelfs het geld niet om een vertegenwoordiger te sturen naar Genève, waar de Wereldhandelsorganisatie zijn hoofdkantoor heeft. Moore gelooft rotsvast in de zegeningen van de vrijhandel voor die ontwikkelingslanden.
De wereldhandel verdubbelde de afgelopen 15 jaar, tot 240.000 miljard frank omzet in 1998. De groeiende handel zal het volgend decennium jaarlijks 18.500 miljard frank extra inkomen creëren. In zijn eigen land, Nieuw-Zeeland, gaf de gewezen minister van Handel overigens het goede voorbeeld, door vanaf de jaren tachtig de markt volledig open te gooien. In 2006 moet dat proces zijn afgerond.
Moore wil dat de rijke landen alle handelsbelemmeringen voor de Derde Wereld afschaffen. Samen met de Wereldbank levert de WTO technische assistentie aan de ontwikkelingslanden, om de Millenniumronde zonder te veel kleerscheuren te doorspartelen. Want Moore wil af van het imago van clubje voor rijke landen.
En toch zullen die de Millenniumronde domineren. Met vooraan de tweestrijd tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie. Onder zakenlui lijkt er niets aan de hand, want de handelsrelaties worden steeds intenser. Volgens cijfers van de UnitedNations Conference on Trade and Development ( UNCTAD), bedroegen de buitenlandse investeringen in 1998 23.800 miljard frank, vooral tussen de Noord-Atlantische partners. Het bedrag van de Europese investeringen in de Verenigde Staten verdrievoudigde naar 5750 miljard frank, goed voor twee derde van alle investeringen. Omgekeerd stroomde 55% van het investeringsgeld van Uncle Sam, of 2550 miljard frank, naar het Oude Continent.
Maar tussen de Amerikaanse en de Europese overheden gaat het minder vlot. Machtige lobby’s aan beide kanten zijn dan ook als de dood voor de afschaffing van subsidies, exportbelemmeringen, invoerquota en handelsbarrières.
De lijst met onderwerpen voor de Millenniumronde is lang en belooft vuurwerk: openbare aanbestedingen, handel via het internet, industriële tarieven, mededingingsbeleid, milieu.
Maar vooral landbouw wordt hét thema in Seattle. De sterk gesubsidieerde sector in de Europese Unie ligt bij alle onderhandelaars onder vuur. In maart besliste de Europese Commissie al tot een hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid: de Europese landbouwbegroting wordt, door de zogenaamde Agenda 2000, met 282 miljard frank teruggeschroefd tot 1710 miljard frank. Maar de andere partijen in Seattle willen veel méér.
“Agenda 2000 mag geen uitgangspunt zijn voor de onderhandelingen, maar een eindpunt”, protesteert Noël Devisch, voorzitter van de Boerenbond en van de Europese koepel van landbouworganisaties Copa. Hij weet zich overigens gesteund door onverdachte cijfers: medio oktober keurde het Amerikaanse Congres de begroting voor landbouw goed. De anderhalf miljoen Amerikaanse boeren krijgen 2550 miljard frank overheidssteun; proportioneel veel meer dan de 1710 miljard frank voor de zeven miljoen boeren in de Europese Unie.
“Landbouw zonder subsidies kan blijkbaar niet”, besluit Europees Landbouwcommissaris Franz Fischler. Die wil het de Amerikanen bovendien extra lastig maken, door een grondige analyse van hun subsidiestructuur: van diverse promotieorganen, over grootschalige voedselhulppakketten, tot renteloze exportkredieten. “Die Amerikaanse steun is vreselijk verdoezeld”, vindt Devisch. “Europa heet de grote boeman, maar de landbouwbegroting is tot de laatste centiem transparant.”
En om Fort Europa helemaal overeind te houden, zijn er nog de vage begrippen waarmee de onderhandelaars van het Oude Continent zullen uitpakken: dierenwelzijn, voedselveiligheid, multifunctionaliteit. Met dat laatste wordt bedoeld dat landbouw niet alleen voedsel produceert, maar ook bijdraagt tot de economische leefbaarheid van landbouwgebieden en tot de milieubescherming. De WTO liet al verstaan dat zij niet bevoegd is voor deze allesomvattende problematiek. Maar de vergadertijgers van de Millenniumronde varen er alvast wel bij. Zij hopen in drie jaar tot een akkoord te komen, maar de vorige Uruguay Round sleepte liefst acht jaar aan.
wolfgang riepl
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier