Groenestroombedrijven zoeken rechtszekerheid

De aanpassing van het Vlaamse systeem van groenestroomcertificaten creëert rechtsonzekerheid en hypothekeert toekomstige investeringen in hernieuwbare energie. De uitbaters van biomassacentrales reageren woedend.

“Als er niets verandert, dan stoppen wij onze investering van 13 miljoen euro in de koelkast.” Willem Lenaerts, directeur van Greenpower Merksplas, windt er geen doekjes om. Greenpower, een initiatief van de families Quirijnen, Dielis en Lenaerts, gebruikt dierlijke vetten om een relatief kleine warmtekrachtkoppelingscentrale (wkk) aan te drijven. Dat levert warmte op die wordt hergebruikt, en elektriciteit die wordt verkocht. Het levert ook wkk-certificaten van de Vlaamse energieregulator VREG op.

Die certificaten zijn een belangrijke inkomstenbron, want de elektriciteitsleveranciers kunnen ze kopen. Electrabel, SPE, Nuon, Essent, Eneco en anderen moeten per MWh geleverde stroom 4,39 WKK-certificaten en zes groenestroomcertificaten voorleggen. Anders moeten ze een boete betalen van 125 euro.

Die verplichtingen leidden tot een certificatenmarkt waarbij de prijs 15 tot 20 procent onder de boete bleef. Om de prijs niet te kelderen bij een overaanbod, waardoor projecten in moeilijkheden zouden raken, werd er ook een minimumprijs van 90 euro bepaald. Al blijft het een atypische markt. De vijf leveranciers kopen zowat 85 procent van alle certificaten.

Schending gelijkheidsbeginsel

De aanpassing van het decreet – waarbij onder andere de boete wordt verlaagd tot 100 euro in 2014 – zet kwaad bloed in de sector. Stora Enso, Electrawinds, Aspiravi, A&S Energie (een joint venture van Spano en Aspiravi) en Colruyt, samen goed voor een klein kwart van de biomassaproductie in Vlaanderen, wilden gehoord worden tijdens de hoorzitting van het Vlaams Parlement over het nieuwe ontwerp van decreet.

Volgens hen wordt het gelijkheidsbeginsel geschonden. Zo wordt de minimumsteun voor biogascentrales opgetrokken tot 120 euro, terwijl die voor biofuels op 90 euro behouden blijft, hoewel de rendabiliteitsproblematiek bij beide technologieën gelijkaardig is.

Ze verwijzen ook naar de bepalingen over ‘kolencentrales met nominaal elektrisch vermogen van meer dan 50 MW’. Bij die centrales wordt het aantal groenestroomcertificaten verminderd met de helft. De redenering daarachter is dat hierbij verouderde technologie wordt gebruikt, terwijl de bedoeling van de subsidies precies is om nieuwe productietechnieken te ondersteunen.

Er is een uitzondering op de regel: tot biomassacentrales omgebouwde kolencentrales die op 1 januari 2011 actief zijn, en waar na die datum geen steenkool, bruinkool of turf meer wordt gestookt. Zo is er in Vlaanderen slechts één: de Max Green-centrale van Electrabel en Ackermans & van Haaren in Gent. Johnny Thijs, de topman van bpost en voorzitter van Max Green, kwam met vertegenwoordigers van de aandeelhouders zelf het dossier bepleiten op het kabinet van Vlaams minister van Energie, Freya Van Den Bossche.

Gevolg: Max Green ziet het aantal certificaten met slechts 11 procent verminderd. Bovendien bedong Electrabel dat dit percentage niet wordt verhoogd tot 30 april 2021. Indien dat wel gebeurt, dan vergoedt de Vlaamse overheid de eigenaars van die centrale. Electrabel-woordvoerster Lut Vande Velde plaatst die aanpassingen in hun kader. “Het is niet rendabel om te investeren in hernieuwbare energie zonder subsidiëring. Wij willen dat doen, maar dan binnen een duidelijk kader, met stabiliteit op korte en lange termijn.”

Rechtszekerheid

De andere bedrijven verwijten Electrabel niet dat het zijn onderhandelingsmacht gebruikt. “Maar wij willen ook die rechtszekerheid. Het voorstel van decreet beïnvloedt beslissingen uit het recente verleden. De boete gaat van 125 naar 100 euro. Dat wil zeggen dat de marktprijs van 100 tot 110 euro wellicht daalt tot de minimumprijs van 90 euro. Dat is 15 euro die recht van onze winst afgaat. Onze investeringen zijn intussen wel al gebeurd”, sneert algemeen directeur Rik Van de Walle van Aspiravi.

“Bovendien is de grote vraag, wat komt er nadien nog? Het kabinet heeft al aangekondigd dat het hele systeem tegen eind dit jaar nog eens geëvalueerd wordt. Dat verhoogt de bereidwilligheid van banken en investeerders niet.”

“Mijn bazen in Scandinavië begrijpen dit niet. Deze instabiliteit is ontoelaatbaar en maakt de overheid onbetrouwbaar”, zegt Chris De Hollander, de gedelegeerd bestuurder van Stora Enso Langerbrugge. De papierproducent in de Gentse haven nam in juni van vorig jaar een nieuwe wkk-centrale in gebruik. Jaarlijks wordt 200.000 ton biomassa of secundaire brandstoffen (afbraakhout, hoogcalorisch bedrijfsafval, enzovoort) omgezet in stoom en groene elektriciteit.

Het bedrijf investeerde 140 miljoen euro. “De financiering en het hele businessmodel van de investering waren berekend op de parameters die toen gangbaar waren. Zowel de wkk als de groenestroomcertificaten.”

Op een kostenefficiënte en milieuvriendelijke manier produceert Stora alle nodige eigen stroom en meer dan de helft van zijn elektriciteitsbehoefte. “Amper zes maanden na de ingebruikname kwam er een herziening van de wetgeving. Hadden we die beslissing toen geweten, dan stond deze centrale er niet. Ik vind dat daar zeer licht wordt over gegaan.”

Volgens Electrawinds is een deel van de oplossing een snellere verhoging van de quota aan certificaten die de leveranciers moeten voorleggen. Die stijgen nu geleidelijk naar 10 procent (voor wkk) en 13 procent (GSC) in 2020. Daardoor zou de marktwerking, die nu nagenoeg dood is, kunnen heropleven. Ook de boeteprijzen blijven best behouden tot de grondige evaluatie is afgerond.

Voorts vinden de vijf dat de kosten die de elektriciteitsleveranciers doorrekenen, moeten worden beperkt. Volgens de vijf factureren die nu de volledige boeteprijs (125 euro) door, terwijl ze zelf slechts de marktprijs betalen. Ten slotte zou ook Elia zich moeten inschrijven in het systeem: nu worden sommige installaties verplicht aangesloten op het hoogspanningsnet, terwijl de minimumprijzen daar slechts 20 euro bedragen voor GSC-certificaten.

Door de nieuwe wet worden de grote spelers bevoordeeld, vindt ook Van de Walle. “Zij moeten investeren in hernieuwbare energie om hun kernreactoren te mogen openhouden. Het resultaat is dat kleinere spelers zoals wij, die proberen meer concurrentie in de markt te krijgen, worden gefnuikt. Terwijl de groten ook de markt van hernieuwbare energie gaan domineren.”

“Desnoods trekken wij naar de rechtbank. Als onze groei wordt afgeremd, dan kan je iets anders doen met je geld, maar het is een ander verhaal als bestaande projecten in gevaar komen. Ik begrijp dat de overheid wil dat de elektriciteitstarieven niet de pan uitrijzen voor de consument, maar nu zijn wij het die het verschil betalen. Wij hoeven niet méér winst te hebben, maar wel een correcte verloning.”

Bij Greenpower gaat het ook om meer dan de wkk-centrale zelf. “We zijn met dit project gestart om goedkoop warmte te kunnen produceren. Met gas stoken bijvoorbeeld is veel duurder. Valt dit weg, dan hebben wij een concurrentieel nadeel.”

Evenwichtsoefening

Minister Van Den Bossche staat voor een delicate evenwichtsoefening. Ze moet de doelstelling halen die België kreeg opgelegd in het kader van het Europese Klimaatplan: 13 procent hernieuwbare energie tegen 2020. Tegelijk wil ze de prijs voor de consument niet al te fel verhogen. Op wat technische bijsturingen na verwacht woordvoerder Gorik Van Holen dan ook niet dat er veel wordt gewijzigd aan het ontwerpdecreet. “Onze insteek is altijd geweest dat we niet raken aan lopende investeringen. Daarom blijft de minimumsteun behouden op 90 euro.”

Bovendien wijst Van Holen op de zopas gestarte evaluatie van het systeem. “Moeten we de groenestroomcertificaten aanpassen? Moeten we naar een volledig ander systeem? Dat willen we tegen eind dit jaar uitklaren in samenspraak met alle betrokken partijen. Zolang je met evoluerende nieuwe technologieën zit die nog niet rendabel zijn, is er subsidie nodig.”

Lees Goede voornemens volstaan niet, blz. 19 opinie

LIEVEN DESMET EN LUC HUYSMANS

“Hadden we geweten dat na zes maanden de wet zou worden herzien, dan stond deze centrale er vandaag niet” Chris De Hollander, Stora Enso