Goya-koorts

Tweehonderdvijftig jaar na zijn geboorte brengt Spanje hulde aan Francisco José de Goya y Lucientes, de “verlichte” schilder, modernist avant la lettre, die op een geniale en ambigue manier het wel en wee van zijn tijd heeft weergegeven.

Een bezoek aan het retrospectief van ruim 180 schilderijen in het Museo del Prado laat de toeschouwer verbaasd en verstomd achter. De schilder die op verbazingwekkend realistische (karikaturale ?) manier vorsten en vorstinnen vereeuwigde, meer nadruk leggend op hun kleine kantjes dan op hun grootse allure, grijpt met ander werk de kijker naar de keel. Goya, de eerste schilder van het koninklijk hof, legde zich “buiten zijn opdracht” ook toe op het becommentariëren van zijn tijd. Ensor is een kwajongen, vergeleken bij de bijtende spot waarvan Goya’s “zwarte” schilderijen getuigen. Goya (1746-1828) is de voorbode van de 19de- en 20ste-eeuwse kunst. Zijn “maja desnuda” (een van de mooiste naakten uit de kunstgeschiedenis), verwijst naar Ingres en Manet. Zijn “el 3 de mayo” (dat de waanzin van de oorlog uitbeeldt) heeft dezelfde impact als Picasso’s Guernica. In het oeuvre van Goya zijn elementen te vinden die later zullen weerkeren in stromingen als impressionisme, expressionisme en surrealisme. De genieën die Spanje heeft voortgebracht, a rato van twee of drie per eeuw, zijn tegelijk universeel en toch Spaans, vol van op hol geslagen hallucinaties, visionaire mystiek en vurig “aards” temperament. Goya schilderde “los”, zoals voor hem slechts weinig schilders hadden gedaan : de oude Titiaan bijvoorbeeld, die op zijn tachtigste, met bevende hand, drie eeuwen vooruitblikte.

Goya is niet onder een noemer te vangen, zeker niet onder de noemers die in zijn tijd gangbaar waren. Hij is de artiste pur, die van een wereldse vedette evolueerde tot een in zichzelf gekeerd cynicus. De succesrijke hofschilder die de mooiste hertoginnen verleidde, werd doof voor zijn vijftigste. De galante dandy werd een gekweld genie. Net zoals het zijn tijdgenoot Ludwig van Beethoven verging. Zijn meest macabere voorstellingen zijn de fresco’s, waarmee hij zijn landhuis Quinta del Sordo (het Huis van de Dove) versierd had. De schilderingen zijn thans in het Prado te bewonderen.

Wie de Goya-tentoonstelling bezoekt, bekijkt uiteraard ook de collectie van het Prado en ontdekt de meesterwerken van de Vlaamse kunst : Rubens, Jordaens, Van Dijck, Van der Weijden, Breugel, Memling…

Het mooiste boek over dit museum werd zopas door de Antwerpse uitgeverij Mercatorfonds verwezenlijkt : “El Museo del Prado”, 6,5 kilogram, 670 bladzijden en een kleine 1000 illustraties. Het boek werd op 16 april in het Prado boven de doopvont gehouden door de koninginnen Sofia en Fabiola, ook dat is een primeur.

HENK VAN NIEUWENHOVE

Tot 2 juni in het Prado in Madrid, van 9 tot 21 u. Maandag gesloten.

‘El 3 de mayo en El coloso Goya was de voorbode van de 19de- en 20ste-eeuwse kunst.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content