Goud voor beginners

Nu de gemoederen tussen de Verenigde Staten en Iran weer oplaaien, beleven de goudhandelaars drukke dagen. Wat moet een belegger doen die goud of een ander edelmetaal in zijn kluis wil halen als bescherming in bange dagen?

Een kilo goud kost ongeveer 45.000 euro, meer dan ooit tevoren. Dat is de prijs die een Belgische koper van gouden baren of staven neertelt, zonder rekening te houden met de commissie van de verkoper. Op de internationale markten wordt de prijs van goud berekend in Amerikaanse dollar per ounce. In een kilo zit iets meer dan 32 ounce. Uitgedrukt in dollar per ounce staat het record van 5 september 2011 nog altijd overeind, toen de goudprijs 1900 dollar aantikte.

U hoeft natuurlijk geen kilo te kopen. Er is al goud vanaf 2,5 gram te koop. Munten zijn er ook, maar de waarde ervan hangt af van nog andere factoren dan het gewicht. Sommige munten zijn zeldzaam en gewild, andere veel minder.

Zijn er andere edelmetalen dan goud en zilver?

De goudprijs steeg de voorbije twaalf maanden spectaculair, met 22 procent. Zilver bleef wat achter, met een klim van 16 procent. Het bleef wat op de achtergrond dat andere edelmetalen het voorbije jaar nog veel sterker zijn opgeleefd. Rodium spant de kroon: het voorbije jaar is de prijs van dat metaal verviervoudigd van 2500 tot 10.000 dollar per ounce.

Rodium wordt, net zoals platina en palladium, verwerkt in katalysatoren die giftige stoffen halen uit de uitstoot van auto’s met een verbrandingsmotor. De strenge uitstootnormen voor auto’s zorgen er mee voor dat er een grote vraag is naar die edelmetalen. Ook de prijs van platina en palladium is gestegen met respectievelijk 26 en 76 procent in een jaar.

“Dat is een homerun, maar je kan de bal niet elk jaar uit het stadion slaan”, meent Jan Van Cutsem, de zaakvoerder van The House, dat goud en zilver verhandelt. Als hij een klant rodium, platina of palladium verkoopt, moet hij bovendien 21 procent btw bij de prijs tellen. Dat betekent dat die metalen minstens 21 procent duurder moeten worden vooraleer de klant de btw heeft terugverdiend, zonder rekening te houden met andere kosten.

“Op goud is geen btw verschuldigd, bij zilveren munten wordt enkel btw geheven op de marge, of het verschil tussen de aankoop- en de verkoopprijs”, legt Jan Van Cutsem uit. “De wetgever beschouwt zilveren staven als een grondstof. Daar betaal je wel btw op.”

Rodium is het meest schaarse edelmetaal. Er wordt ongeveer tien keer zoveel platina en palladium uit de grond gehaald, maar ook daarmee is het opletten geblazen. “Er is heel weinig handel in die metalen. Ik kan daar geen markt in maken”, waarschuwt Jan Van Cutsem.

De prijs die webwinkels en fysieke winkels aanrekenen aan particulieren die munten van rodium, palladium of platina kopen, is veel hoger dan de prijs die die particulieren krijgen als ze die munten weer willen verkopen. Daardoor is het moeilijk winst te maken met de handel in die edelmetalen.

Ook Marc Stevens, gedelegeerd bestuurder van het wisselkantoor Stevens & Cie, vindt de minder bekende edelmetalen geen optie om in te beleggen. “99 procent van de beleggers vraagt enkel naar goud”, stelt hij. “Op beleggingsgoud is geen btw verschuldigd, enkel op juwelengoud wordt btw aangerekend. Als een belegger zijn goud verkoopt, is de meerwaarde ook belastingvrij, net zoals particuliere beleggers ook geen belasting betalen op de meerwaarde van aandelen en vastgoed.” Beleggers betalen wel transactietaksen op aandelen en vastgoed. Ook dat is niet het geval bij goud.

Waar koopt u fysiek goud?

Vroeger konden mensen bij hun bank terecht om goud te kopen, maar heel wat banken zijn daarmee gestopt. “In de Carnotstraat of de Gemeentestraat in Antwerpen vind je de ene goudwinkel na de andere. Maar hoe weet je als particulier of die handelaars te vertrouwen zijn? En hoe weet je zeker dat je in handen krijgt wat je denkt in handen te krijgen? Je koopt goud het best in een huis van vertrouwen”, vindt Marc Stevens.

Het wisselkantoor van Stevens & Cie staat onder toezicht van de FSMA. Stevens moet verantwoording afleggen aan de financieel toezichthouder voor de aan- en verkopen van vreemde munten, maar niet voor de aan- en verkopen van goud. “Ik gaf vroeger een lijst met transacties in munten en goud door aan de FSMA”, zegt Marc Stevens. “Tot ze mij vertelden dat ik de aan- en verkopen van goud niet meer hoefde te melden, omdat ze daar toch niet naar keken.” Vaak nemen wisselkantoren de handel in goud erbij. Dat is ook bij Stevens & Cie en Gold Forex International het geval.

In theorie kan iedereen goud verhandelen. Er is geen vergunning voor nodig, enkel een reputatie. Jan Van Cutsem: “Ik zou niets liever hebben dan een gereglementeerde markt, want het is voor malafide goudhandelaars niet zo moeilijk mensen op te lichten. Er zijn websites die goud verkopen waarop je niet eens de naam van een verantwoordelijke kan vinden. En als je in de straten rond Antwerpen-Centraal juwelen of gouden munten laat schatten die je wilt verkopen, krijg je heel uiteenlopende ramingen. Ga zeker niet met de eerste de beste in zee. Ga praten met mensen en zoek een handelaar die te vertrouwen is.”

Voor wie goudstaven wil kopen, zijn er wel hulpmiddelen. Goudsmelters leveren bij gouden baren certificaten van echtheid, waarop het gewicht en de zuiverheid vermeld staan. Doorgaans zetten de smelters ook hun stempel op de gouden staven. “Je kan bij ons bijvoorbeeld goudbaren van Umicore kopen met of zonder certificaat. Je betaalt enkele euro’s extra voor het certificaat. Een baar met een certificaat is in principe niet meer waard bij een verkoop dan een zonder, maar het geeft de klanten wel een houvast en ze kunnen bij de verkoop het document voorleggen”, legt Jan Van Cutsem uit.

Er is ook een lijst van de London Bullion Market Association met goudproducenten die aan de standaarden voldoen: de zogenoemde good delivery list. Die standaarden gaan over de kwaliteit van het goud, maar ook over respect voor de mensenrechten bij de goudproductie en maatregelen tegen witwassen en het financieren van terrorisme. “Wij verkopen geen bloeddiamanten, hè”, grapt Jan Van Cutsem.

Af en toe gebeuren in het wereldje wel dingen die niet koosjer zijn. De Antwerpse goudhandelaar Tony Goetz bijvoorbeeld kwam al enkele keren in de media, omdat het bedrijf in verband werd gebracht met conflictgoud uit Congo en het witwassen van geld.

Moet u goud afhalen, laten leveren of het in een kluis laten steken?

“Om veiligheidsredenen leveren wij niet bij particuliere klanten”, zegt Stefan De Smet van Gold Forex International. Wie daar goud koopt, moet het dus zelf afhalen aan het loket. Bij The House kunnen de klanten het goud afhalen in een van de drie winkels, maar ze kunnen het ook laten opsturen.

Particulieren kunnen het goud kopen dat de materiaalgroep Umicore uit elektronica heeft gerecycleerd en tot staven gesmolten. Ze kunnen het rechtstreeks bij Umicore kopen, via de webshop, of bij partners zoals The House. De betaling voor wie rechtstreeks bij Umicore koopt, gebeurt via een overschrijving. Vervolgens worden de staven thuis geleverd door de gespecialiseerde koerierdienst Mikropakket.

Bij sommige webwinkels is verzending de enige optie. Andere bieden de mogelijkheid het goud voor de klant te bewaren in een kluis. Er kunnen dan kosten bij komen voor de opslag en de verzekering. Als u het goud thuis bewaart, doet u er goed aan te investeren in een kluis én een goede verzekering.

Stopt u het goud in een kluis bij een bank, ga dan na of de volledige inhoud verzekerd is. Soms is de bank maar gedekt tot een bepaald bedrag per kluis, of tot een bepaald bedrag voor de hele kluizenzaal. U moet mogelijk ook met foto’s of documenten kunnen bewijzen wat in uw kluis zat. Weet ook dat de bank de kluis moet verzegelen na een overlijden en dat de erfgenamen erfbelasting moeten betalen op de inhoud. Jan Van Cutsem voegt er nog aan toe dat elke verhuurder van kluizen zich aan die regels moet houden.

Moet u cash of elektronisch betalen?

Voor aankopen tot 3000 euro kunnen klanten gewoon binnenstappen bij Gold Forex International. Dat kan ook anoniem. “De klanten mogen sinds september 2017 maximaal 3000 euro in cash betalen”, legt Stefan De Smet uit. “Ze mogen niet elke dag of elke week langskomen. Het mag slechts om sporadische aankopen gaan.”

Voor bedragen boven 3000 euro moeten de klanten van Gold Forex International een onlineaccount aanmaken en een bestelling plaatsen via de website. “We moeten de naam van de klant dan registreren. De klant krijgt vervolgens een e-mail met de betalingsgegevens. Als de betaling ons bereikt, krijgt hij een e-mail met de uitnodiging zijn bestelling te komen afhalen.”

Bij Stevens & Cie moeten de klanten altijd hun naam opgeven, ook voor kleine bedragen. De betalingen kunnen enkel gebeuren via een overschrijving of via bancontact. “Ik neem de namen van de kopers of de verkopers op in mijn boekhouding. In mijn btw-aangifte rapporteer ik de omzet uit de verkoop van goud met een nultarief voor btw”, legt Marc Stevens uit. Ook Jan Van Cutsem zegt dat hij de namen van de kopers en de verkopers registreert voor zijn boekhouding. “Ik wil dat graag nog twintig jaar blijven doen en mijn zaak doorgeven aan mijn kinderen. Ik houd me aan de regels. Als de economische inspectie langskomt, moet je al het geld kunnen verantwoorden dat binnenkomt en buitengaat.”

Als een particulier goud te koop aanbiedt, mogen de handelaars maximaal 500 euro uitbetalen. “Dat kan niet anoniem”, zegt Stefan De Smet. “We moeten de naam van de particulier registreren en we moeten ook de herkomst van het goud kennen, anders gaat de transactie niet door. Vaak zijn het oudere mensen die niet meer weten wanneer en waar ze dat goud hebben gekocht. Maar als het om een verdachte deal gaat, geven wij dat door aan de autoriteiten.”

Ook Marc Stevens vraagt naar de herkomst van het goud. “Als we het niet vertrouwen, laten we de deal niet doorgaan.” Het principe dat je als bank je klant moet kennen, past hij ook toe in het wisselkantoor. Hij merkt op dat goudhandelaars geen verplichting hebben om verdachte transacties te melden, zoals bankiers, advocaten, notarissen en zelfs diamantairs dat wel moeten.

Marc Penna, de directeur van de Cel voor Financiële Informatieverwerking, bevestigt dat. Hij legt uit dat er geen vergunnings- of registratieplicht is voor goudhandelaars. Daardoor zou de meldingsplicht ook niet gecontroleerd kunnen worden. De goudhandelaars zijn wel onderworpen aan de wettelijke beperkingen voor cashbetalingen. De federale overheidsdienst Economie kijkt erop toe dat die beperkingen worden nageleefd. Jan Van Cutsem: “Vroeger konden klanten tot 50.000 euro goud cash betalen. De grote malafide operaties zijn er door die cashbeperkingen wel uitgegaan.”

Is het wel verstandig fysiek goud te kopen?

Marc Stevens houdt zich op de vlakte: “Wij raden het niet aan fysiek goud te kopen, maar we raden het zeker ook niet af aan de klanten van onze beursvennootschap Leo Stevens & Cie. Goud als beleggingsthema heeft altijd geleefd bij Belgische beleggers. Mijn grootvader, die het kantoor in 1946 is gestart, zei altijd dat goud iets was om te verkopen, niet om zelf bij te houden. ‘Pour vendre, pas pour prendre’. Dat is mij bijgebleven.”

Persoonlijk vindt Marc Stevens de prijs van goud onvoorspelbaar. “Er zit geen economische logica achter. Als je aandelen koopt van bedrijven die in een goede business actief zijn en efficiënt worden geleid, weet je zo goed als zeker dat ze over tien jaar meer waard zijn. Bij goud weet je niet of het over tien jaar meer of minder waard is. De prijs reageert weleens op geopolitieke onzekerheid of inflatie, maar wordt ook gedreven door de aankopen van de centrale banken. Als die banken daar morgen mee stoppen, weten we niet waar de goudprijs naartoe gaat.”

Frank Vranken, de hoofdstrateeg van de Brusselse private bank Puilaetco, vindt een buffer van 5 procent goud in een gemiddelde beleggingsportefeuille wel aan te raden. “Maar wij raden trackers aan die in fysiek goud beleggen, zoals Gold Bullion Securities van WisdomTree Management.” Het geld wordt dan in goud geïnvesteerd en afgescheiden bewaard bij HSBC in Londen. Het goud voldoet aan de regels van de London Bullion Market Association. Het goud wordt aan de koper toegewezen, maar hij kan het niet fysiek opvragen. Er zijn ook synthetische trackers, die onderliggend geen goud kopen.

Het voordeel van trackers is dat de koper zich geen zorgen hoeft te maken over diefstal of fraude. De FSMA houdt wel toezicht op financiële producten die geënt zijn op de goudprijs. Het nadeel is dat de belegger beurstaks betaalt. Bij de tracker van WisdomTree betaalt hij 0,35 procent belasting bij aan- en verkoop, omdat de tracker noch in België, noch in de Europese Economische Ruimte (EER) geregistreerd is.