Gods and Monsters

Knap vertelde biografische film van Bill Condon over de verbitterde en melancholische filmmaker James Whale.

James Whale (1889-1957) werd lang beschouwd als niet meer dan de maker van de horrorklassiekers: Frankenstein (1931), The Bride of Frankenstein (1935) en The Invisible Man (1933). Zijn excellente muzikale komedie Show Boat (1936) en zijn oorlogsfilms worden meestal vergeten. Pas de laatste jaren krijgt Whale, die zichzelf in zijn zwembad verdronk, de waardering die hij verdient. Er verschenen een aantal biografieën en de roman Father of Frankenstein van Christopher Bram. Deze roman vormt de basis van Gods and Monsters.

Waarom James Whale zich na verschillende succesfilms terugtrok uit Hollywood, weet niemand. Voor de enen was hij het slachtoffer van het homofobe Hollywood van de jaren dertig. Voor anderen had hij een afkeer gekregen van het nieuwe studiosysteem waar geen plaats meer werd gelaten voor artistieke vrijheid. In Gods and Monsters probeert de oude en zieke regisseur (prachtrol van Sir Ian McKellen) zijn uitgesproken heteroseksuele macho-tuinman Clayton Boone te verleiden. Eerst vraagt hij Boone te poseren voor een portret. Vervolgens randt hij (de avond/nacht van zijn zelfmoord) de ex-marinier aan met de bedoeling hem danig te shockeren dat Boone hem uit afkeer vermoordt.

Gods and Monsters is echter meer dan het verhaaltje van een ongeneeslijk zieke en verbitterde oude man die via zijn tuinman een tweede jeugd hoopt te beleven. Via flashbacks reconstrueert Condon het leven van James Whale. Zijn leven in een Brits industriestadje wordt slechts in enkele korte shots geschetst. Meer aandacht krijgen Whale’s soldatenjaren in de Belgische loopgraven tijdens De Eerste Wereldoorlog en het maken van The Bride of Frankenstein. In tegenstelling tot de expressionistische belichting van de Frankenstein-films, baadt Gods and Monsters in het Californische zonlicht. Condon creëert evenwel via de harde lichtaccenten eenzelfde clair-obscur. De uitstekende mengeling van zwartwit (Whales dagdromen en nachtmerries) en kleur vormen daardoor geen stijlbreuk.

In de Frankenstein-films van Whale is het monster een marginale figuur die hunkert naar vriendschap, liefde en tederheid. Het monster van Frankenstein is in deze context een alter ego van James Whale, die wegens zijn openlijke homoseksualiteit ook een randfiguur was. Naast een film over de nood aan liefde, is Gods and Monsters tevens een schitterende ode aan het filmmaken, de beroemdheid en de eenzaamheid die het sterrendom met zich brengt. Gods and Monsters is op alle vlakken een opmerkelijke, en terecht met prijzen overladen, biografische film.

Piet Goethals