Gewassen varkentjes

De Europese Unie schrapt opnieuw vier antibiotica voor gebruik in veevoeders. De keten Biotika uit Sint-Gillis-Waas heeft echter niet op die beslissing gewacht. Varkens en kippen worden er al twee jaar zonder antibiotica gekweekt. En kersvers ligt nu ook het biotisch rund op de planken. “Wij lopen tien jaar voor op de markt.”

“Vloerverwarming, propere en goed gepoetste stallen. Wat moeten die dieren nog meer hebben?” Boer André Geerts uit Sint-Gillis-Waas is al drie jaar met pensioen, het beheer van zijn boerderij met 1500 varkens is in handen van zijn zoon Marc. Maar begin 1997 zette André de bvba Biotika op, een bedrijf dat de consument vlees zonder antibiotische voedingsadditieven biedt. “Bij verticaal geïntegreerde producenten heeft de kwantiteit altijd de voorrang gehad op de kwaliteit. De negatieve berichtgeving daaromtrent in de media was de aanleiding voor de start van ons nieuwe bedrijf. Biotisch kweken moet de beroepstrots van de boer opkrikken – hij brengt een product dat een ander niet heeft. Bovendien krijgen dieren die natuurlijk voedsel eten, minder ziekten.”

De start van Biotika liep niet van een leien dakje. Een voederfabrikant vinden, die meel kon maken op maat – voor Biotika werd dat Verhaegen Agro uit Sint-Gillis-Waas – was geen makkelijke klus. Ook het kernvoeder, dat voedingsadditieven maar geen antibiotica bevat, moest speciaal worden ontwikkeld – daarvoor zorgt Versele-Laga (Deinze). “Het voeder voor de kalfjes stellen we zelf samen. Voeder zonder antibiotica voor kalveren is niet te vinden op de markt.”

In een eerste fase werden wekelijks 120 biotisch gekweekte varkens naar het slachthuis gebracht. Vandaag groeit hun aantal naar 300. Omgerekend haalt het eerste boekjaar een omzet van 112 miljoen; voor het tweede wordt een stijging verwacht met 40%.

In de keten van Biotika draaien dertien varkenskwekers mee. Ze werken met een gesloten systeem en mesten enkel biggen van de eigen boerderij. Opdat varkenskoorts het hele circuit niet zou lamleggen, werkt Biotika met bedrijven gespreid over het hele land. Het bedrijf opteert bovendien voor een eenvoudige, vlakke commerciële, structuur. Het koopt zijn varkens bij de kwekers, en geeft bovenop de groothandelsprijs per geslachte kilo (vandaag zowat 40 frank) 5 frank extra. Die toeslag is een vaste prijs: ook bij de recente duik van de varkensprijzen met zowat de helft, bleef Biotika de extra 5 frank hanteren.

De onderneming verkoopt de dieren aan vier slachthuizen in België. “Biotika is de ontwerper van een kweeksysteem. We werken samen met de kwekers op vrijwillige basis en garanderen dat hun varkens worden vermarkt. Bovenop de marktprijs, krijgen ze een vast bedrag, als compensatie voor de meerkost van het voer,” duidt André Geerts.

Nichemarkt verbreedt

De instap in de keten Biotika wordt voor de kweker erg soepel gehouden. Er is slechts één meerkost: het voer, maar die wordt gecompenseerd. Aan de stalinrichting hoeft hij niet te sleutelen. Wie intekent, werkt op basis van een lastenboek, dat onder meer de samenstelling van het voeder vermeldt.

Wie kent vandaag Biotika? Tachtig van de 6500 slagers in België serveren het biotische vlees. De tussenschakel vormen zeven groothandelaars in eigen land. Waarmee de bvba uit Sint-Gillis-Waas de marktpotentialiteit weerspiegelt, die een onderzoek aan de Gentse universiteit aangaf. Volgens landbouweconoom Jacques Viaene, professor aan de faculteit landbouw, is “alternatief vlees” goed voor een marktaandeel van 1 tot 2% (zie ook kader Miljardenverlies?).

Om de slagers ervan te overtuigen dat het vlees gezond is, legt Biotika een controlebewijs voor van het onafhankelijke keuringsorgaan Quality Control – een reeks controles waarvoor Biotika jaarlijks 1,2 miljoen frank neertelt. De slager moet immers op zijn beurt de consument overtuigen, die voor het varkensvlees een meerprijs betaalt van 10%. Ook voor biotische kip betaalt de consument 15% meer. In het voorjaar komt biotisch rundsvlees in de winkel. Met één kweker in Kalken werd een overeenkomst bereikt, een prijs werd nog niet vastgesteld. “De prijs van het rund ligt sowieso hoog. De hele hetze rond hormonen heeft de prijs, door strengere controles, omhoog geduwd. Maar het pure prijsgerichte kopen gaat er bij de klant uit. Echte kwaliteit mag meer kosten. Precies die wijziging in koopgedrag bood ons de ruimte om Biotika op te richten,” besluit André Geerts.