‘Gelukkig hoef ik niet te beslissen’

Er valt nauwelijks nog een beslissing over de versoepeling van de lockdown zonder het advies van de biostatisticus Niel Hens. Zijn wiskundige model moet de impact van genomen maatregelen op het verloop van de epidemie voorspellen.

Biostatisticus Niel Hens, die is verbonden aan de UHasselt en de UAntwerpen, zag zijn onderzoekstraject in 2006 bekroond met een beurs van de European Research Council (ERC). Zijn onderzoek draait om de ontwikkeling van wiskundige en statistische methoden die inzicht geven in de verspreiding van infectieziekten. Het tekent Hens dat hij rustig reageert op die ERC-beurs: “Het is een signaal van internationale erkenning, maar er was ook een portie geluk mee gemoeid.”

Medische statistiek

Het was al vroeg duidelijk dat Hens wiskunde zou studeren, maar pas aan het einde van zijn doctoraat, in 2005, vond hij zijn interesse in de wiskundige epidemiologie, tijdens een project over infectieziekten bij runderen. Vijftien jaar later is hij een van de zwaargewichten in de interuniversitaire onderzoeksgroep SIMID, de afkorting van Simulation Models of Infectuous Diseases. Die heeft bijvoorbeeld modellen om de verspreiding van hiv en griep te voorspellen. Niel Hens en de gezondheidseconoom Philippe Beutels (UAntwerpen) richtten SIMID in 2006 op. “Het was misschien toeval dat ik in dit vakgebied rolde, maar het was een bewuste strategie om een interuniversitaire groep uit te bouwen, die een internationale referentie kon zijn in wiskundige modellen over de verspreiding van infectieziekten”, zegt Hens.

Sinds enkele weken maakt hij deel uit van de GEES-werkgroep, de groep experts die belast is met de exitstrategie. Ook het buitenland weet zijn voorspelmodellen te appreciëren. Hens is de coördinator van het internationale consortium EpiPose, dat begin deze maand van Europa 3 miljoen euro heeft gekregen om de coronamaatregelen en de impact ervan op te volgen.

Buiten het vakdomein

Samenwerking loopt als een rode draad door de loopbaan van Hens. Als zijn onderzoeksgroep expertise miste, verkoos hij vaak samenwerkingen boven de lange weg om de expertise zelf op te bouwen. “Ik overleg graag en toets graag ideeën af met anderen”, zegt Hens. “Dat internationale netwerk uitbouwen vind ik fijn, maar de inhoud primeert. Een samenwerking moet ook goed verlopen, anders heeft ze geen zin.”

Hij stijgt ook graag boven zijn vakdomein uit. Die instelling kenmerkt het DNA van SIMID. Ook in de minder academische functies op het curriculum van Hens komt die interdisciplinariteit terug. Zo was hij enkele jaren actief bij de Jonge Academie, de ontmoetingsplaats voor getalenteerde wetenschappers en kunstenaars. Van 2016 tot 2019 was hij er voorzitter, samen met Lieve Van Hoof, hoogleraar klassieke filologie aan de UGent. “Wij waren tegenpolen, maar juist onze complementariteit werkte heel goed”, blikt ze terug. “Niel weet waar hij goed in is en wat hij minder goed kan. Daar houdt hij rekening mee.”

Hens blikt met voldoening terug op dat mandaat bij de Jonge Academie. “Ik heb er gemerkt dat we in België veel expertise hebben”, zegt hij. “Voor een samenwerking hoeven we dus niet per se naar het buitenland te trekken.”

Niet klaar voor een epidemie

Een van de sterke punten van de biostatisticus is zijn vermogen om te luisteren. Dat wil niet zeggen dat Hens geen mening heeft of niet zou weten waar hij naartoe wil. “Hij wil niet in de spotlights staan”, zegt Van Hoof. “Maar hij wil wel de beste zijn in wat hij doet.”

Opvallend is ook zijn openheid tegenover zijn Belgische collega’s. Het getouwtrek tussen de universiteiten in Vlaanderen heeft Hens nooit kunnen boeien. Dat blijkt ook bij het onlangs opgezette coronaconsortium met tientallen Vlaamse wetenschappers. Een van hen is zijn VUB-collega Kurt Barbé. “Niel is heel transparant en houdt er niet van dat iedereen in zijn hokje blijft werken”, zegt hij. “Hij is in ons vakgebied het boegbeeld, maar hij blijft zoeken naar complementariteit tussen onze modellen.”

Hoewel politici nu naar hem luisteren, heeft Hens geen politieke ambitie. “Ik ben een wetenschapper”, zegt hij. “Een wetenschapper geeft advies. Ik ben blij dat ik niet hoef te beslissen. Ik denk dat België tot op heden een verstandig parcours heeft gereden, hoewel niet alles vlekkeloos is verlopen. Ons land was duidelijk niet klaar voor zo’n epidemie. Sommige beslissingsprocessen kunnen eenvoudiger.”