Gelijkheid heeft een prijs

De Europese richtlijn dat mannen en vrouwen een gelijke toegang tot goederen en diensten moeten hebben, wordt uitgebreid naar de levens- en de overlijdensverzekeringen. Dat heeft tot gevolg dat de premies van veel van die contracten hoger worden.

In december 2004 vaardigde de Europese Commissie een richtlijn uit, die voorschreef dat mannen en vrouwen een gelijke toegang tot het aanbod van goederen en diensten moesten hebben. Elke vorm van discriminatie op basis van geslacht werd verboden. De niet-levensverzekeringen hebben zich al enkele jaren geschikt naar die richtlijn. Vanaf december zullen ook maatschappijen die levens- en overlijdensverzekeringen aanbieden, die regel in praktijk moeten brengen. De premies van veel levens- en overlijdensverzekeringen zullen daardoor hoger worden.

Verschillende levensverwachting

De levensverwachting van mannen en vrouwen verschilt sterk: momenteel worden vrouwen gemiddeld 83 jaar en mannen 77 jaar. Vrouwen hebben daardoor statistisch een veel lager overlijdensrisico dan mannen. Dat verklaart waarom verzekeraars die levens- en overlijdensverzekeringen aanbieden, het risico inschatten op basis van de leeftijd en het geslacht van de verzekerde.

Dat vrouwen een hogere levensverwachting hebben, heeft consequenties voor de tarieven van drie soorten verzekeringen: de levensverzekering, de renteverzekering en de overlijdensverzekering. De levensverzekering, waarbij de verzekeraar alleen kapitaal uitkeert als de verzekerde in leven is aan het eind van het contract, is duurder voor vrouwen. De renteverzekering, die na afloop van het contract een rente betaalt zolang de verzekerde in leven is, is goedkoper voor mannen. En de overlijdensverzekering, waarbij de verzekeraar een kapitaal uitkeert als de verzekerde overlijdt, is goedkoper voor vrouwen.

Dat vrouwen voordeliger af zijn, blijkt uit het voorbeeld in de tabel Tariefverschillen voor een overlijdensverzekering. Die berekening heeft betrekking op een overlijdensverzekering met een looptijd van twintig jaar, waarvoor de verzekerde een eenmalige premie van 100.000 euro stort. De korting varieert afhankelijk van de leeftijd van de verzekerde en schommelt tussen 26 en 37 procent.

België veroordeeld

In haar richtlijn over de gelijke behandeling van mannen en vrouwen stond de Europese Commissie één uitzondering toe: de lidstaten mochten afwijken van de algemene regel als het geslacht “een bepalende factor vormt bij de beoordeling van risico’s op basis van relevante en nauwkeurige actuariële en statistische gegevens”. Met de wet van 21 december 2007 heeft de Belgische overheid mogelijk gemaakt dat de Belgische verzekeraars zo’n uitzondering kunnen maken voor de premies van levens- en overlijdensverzekeringen. Voor auto-, hospitalisatie- en invaliditeitsverzekeringen – waarvan de premies eveneens deels werden vastgesteld op basis van geslacht – werd elk onderscheid verboden. Voor die contracten wordt sinds eind 2007 een unisekstarief toegepast.

Test-Aankoop vond dat de wet van 21 december 2007 een discriminatie in stand hield en vroeg de vernietiging ervan bij het Grondwettelijk Hof. Dat vroeg een advies aan het Europees Hof van Justitie. In zijn arrest van 1 maart 2011 – het arrest-Test-Aankoop – verklaarde het Hof van Justitie dat de uitzondering moet worden afgeschaft vanaf 21 december 2012. Het hof oordeelde dat de handhaving van een uitzondering zonder beperking in de tijd strijdig is met de gelijke behandeling van mannen en vrouwen die de Europese richtlijn van 2004 vooropzet.

Aangezien het onderscheid tussen mannen en vrouwen eerder regel dan uitzondering is in de Europese levensverzekeringssector, worden alle Europese landen getroffen door het arrest. In ons land heeft het Grondwettelijk Hof beslist het standpunt van het Europees Hof van Justitie te volgen. Het vernietigde de wet van 21 december 2007 en voerde een overgangsperiode in tot 21 december 2012.

Nieuwe tarieven

Volgens Birgit Hannes, directeur van Assuralia, de beroepsvereniging van de verzekeraars, “zullen overlijdensverzekeringen in de nabije toekomst duurder worden voor vrouwen, terwijl renteverzekeringen duurder worden voor mannen.” Stel dat een verzekerde van 20 jaar een overlijdensverzekering afsluit met een looptijd van 20 jaar en een eenmalige premie van 100.000 euro betaalt. Als het cliënteel van de verzekeraar bestaat uit 60 procent mannen en 40 procent vrouwen, zal de gemiddelde premie stijgen met 29 procent als de verzekerde een vrouw is, terwijl die daalt met 13 procent als de verzekerde een man is (zie tabel De nieuwe tarieven voor een overlijdensverzekering).

De Europese Commissie heeft bevestigd dat het unisekstarief voor de berekening van premies en prestaties alleen van toepassing is op nieuwe contracten die worden afgesloten na 21 december 2012. Een contract dat automatisch een bestaand contract verlengt dat anders zou aflopen, of waarvan individuele elementen kunnen worden aangepast zonder dat de verzekerde of de verzekeraar zijn akkoord hoeft te geven, wordt ook beschouwd als een nieuw contract. Bovendien heeft de Commissie verklaard dat het arrest geen betrekking heeft op de tweede pensioenpijler, op voorwaarde dat het gaat om een verzekering die een werkgever afsluit voor een werknemer.

LAURENT FEINER

“In de nabije toekomst zullen overlijdensverzekeringen duurder worden voor vrouwen, terwijl renteverzekeringen duurder worden voor mannen”