Geen Harvard aan de Dijle

Eergisteren, 5 mei, was het fase 1 van D-day, de eerste ronde voor de nieuwe rector van de KU Leuven. Mooi was het om enkele dagen eerder slimme mensen vanuit heel Europa massaal te zien afzakken naar datzelfde Leuven voor sprankelende, melige, slaapverwekkende en sluwe speeches over de Bologna-verklaring; de poging om de Europese universiteiten tot een hogere kwaliteit en eenvormigheid in de diploma’s te brengen.

Een verloren gelopen Vlaamse idealist onder de Europese professoren zal tussendoor voor de borrelmakkers gegoocheld hebben met ‘Harvard aan de Dijle’ of ‘Harvard aan de Schelde’ of ‘Harvard aan de Leie’ of ‘Harvard aan de Zenne’. Voor het ooit zover komt, zal er door die Dijle, Schelde, Zenne of Leie vele miljoenen kubieke meters water moeten vloeien. Niet omdat de studenten van de KU Leuven, Universiteit Antwerpen, VUB of UGent te weinig als Erasmussiaan de Europese universiteiten buiten hun geboortegrond verkennen (een probleem zijn, zo zeggen de minister en de betere krant), maar veeleer omdat vele professoren van de vier Vlaamse wijsheidscentra niet het peil hebben of behouden om zich te kunnen vergelijken met kenniskampioenen in Harvard, Princeton, Yale, Chicago en Stanford.

Veralgemenen is de waarheid verknippen. Voor de polemiek mag het. Amerikaanse universiteitsprofessoren economie hebben nu geen tijd voor prietpraat, want ze schrijven spontaan of gevraagd door de regering-Obama recepten tegen de Grote Recessie. Paul De Grauwe (KU Leuven) en Marc Devos (UGent) doen dat hier. En dan zijn wij rond. Wie van die honderden grote geesten van de Vlaamse universiteiten die aan de faculteiten economie, of aanverwante, de macro-economie en de bedrijfskunde doceert, heeft een stem in het publieke debat, voedt werkgevers of werknemers, inspireert een minister, verleidt een partijleider? Twee procent?

Econoschock, het beste boek over de crisis, een bijbel met oplossingen, is tijdig en ad rem geschreven door een niet-academische econoom: Geert Noels. Niet voor niets is het een bestseller. Wie zag even helder de windhoos opsteken? De beste adviezen worden gepubliceerd door Itinera en Metena; twee privédenktanken met een kleine staf. Aan de universiteiten verdwenen de economen van de ‘grote greep’. Emiel Van Broekhoven had een helikoptervisie, ook een Theo Peeters, een Herman Van der Wee, een Mark Eyskens hadden die.

De Grauwe en Devos – hopelijk nog lang niet – zullen de plaats ruimen voor kommaneukers die het rendement van obligaties tussen de twee wereldoorlogen bestuderen. Daar weten ze alles van, maar over de crisis die ons nu overvalt, onvoorspeld of te weinig voorspeld, weten ze even weinig als hun eerstejaarsstudenten. En als ze het weten, houden zij zich verdomd stil in het academische reservaat. De tijd van de gedachte aan onze kandidaat-Harvards is in de economie passé. Met mijn excuus aan Joep Konings en oude of nieuwe studiecellen aan de KU Leuven; met excuses aan Hiva – van de vakbond – en Vives – van onafhankelijke geldschieters. Wat ze bij UA, VUB of UGent op dat vlak uitspoken? Ik zou het niet weten; allicht doen ze niks of houden het stil.

Rik Torfs. Ik hoor hem graag filosoferen, over de Schone en de Seksuele Dingen des Levens, zeker als hij zijn libido koketterend toont bij heet Marijke,. Rik Torfs, nu geen kandidaat voor de KU Leuven, is de zuivere academicus, de man die koen strijdt tegen de commercialisering, economisering, managerialisering van de universiteit. Tenminste zolang hij mag incasseren bij de VRT. Ik geloof hoe langer hoe minder zijn praatjes over de zuivere wetenschap, de edele denkers in contrast tot de poenpakkers met hun relaties in de ondernemingen, de spin-offs en de hightech.

Jef Roos van de academische raad van de KU Leuven – hoofdverdachte in de affaire-Vervenne – krijgt van de Feingeister tot vandaag bakken kritiek want, ondanks een lange en verdienstelijke wetenschappelijke loopbaan, en dito carrière in het bedrijfsleven en de samenleving als onder meer voorzitter van VEV-Voka, is hij iemand die zijn ziel ‘verkocht’ aan de kapitalisten, de industrie, de zakelijkheid.

Mij bekruipt al lang de indruk dat het de zuiveren gaat om: laat ons gerust, wij willen niet afgerekend worden op onze prestaties en eisen het behoud van onze privileges om met een minimale aanwezigheid op ‘citation lists’ of in het publieke debat naar een emeritaat te waggelen. Ondertussen spelen we prof, homme du monde, purist tussen de muren van ons universitaire luxerestaurant of guest house. Het geromantiseerde beeld dat de academische Torfsen ophangen over de échte universiteit is nep. De harden à la Roos willen de smidse der kennis verlossen van de verwende academici die meritocratie belijden met de mond. Harvard hier zal dan volgen. (T)

Frans Crols DE AUTEUR IS VOORZITTER VAN DE ADVIESRAAD VAN TRENDS