Geen Europese Unie zonder welvaart

MARC DE VOS

“CRISIS IN DE ECONOMIE, crisis in de samenleving, futloosheid in de democratie. Dat levert veel slachtoffers op, in de eerste plaats de werklozen en de armen. Maar bij de mogelijke verliezers zou ook het idee van het verenigd Europa zelf kunnen zijn. De volkeren vragen ons: bent u in staat ons een economisch en sociaal plan te bieden dat het vertrouwen in de toekomst kan herstellen?” Die woorden, uitgesproken door de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie voor het plenum van het Europees Parlement, vatten de staat van de Europese Unie treffend samen. Alleen heet de nieuwe president niet Ursula von der Leyen en is het jaar niet 2019. We zijn in 1993, aan het begin van de laatste ambtstermijn van de legendarische Commissievoorzitter Jacques Delors.

De Unie moet staan voor hoop op vooruitgang, of ze zal niet staan.

DELORS WIST DAT EUROPA de harten van de Europeanen met banen moet winnen en dat sociale bescherming economische groei vergt. De Franse socialist zou de geschiedenis ingaan als de vader van de Europese vrije markt. Ook in zijn laatste crisisjaren was hij helder: zijn Europese Commissie zou de crisis bestrijden met een ambitieus “Europees groei-initiatief”, een mix van investeringen, infrastructuur en opleidingen, gericht op de herleving van de ondernemingen en de industrie.

Voorwaarts naar 2019. In de maidenspeech van de nieuwe Duitse Commissievoorzitter, nochtans van centrumrechtse signatuur, valt het woord groei niet te bespeuren. Alleen een obligate verwijzing naar het Stabiliteits- en Groeipact, het voor Duitsland heilige keurslijf voor de euro dat velen juist als een obstakel voor Europese economische heropleving zien.

ALS GROEI NIET meer telt, wat dan wel? Er is het klimaat natuurlijk. Onder Von der Leyen moet Europa het eerste klimaatneutrale continent ter wereld worden. Tegen 2050 welteverstaan, maar wel gedecreteerd per klimaatwet binnen de honderd dagen. De nieuwe Commissievoorzitter heeft alvast ervaring. De Duitse Energiewende van 2011 moest van Duitsland de groene wereldkampioen maken. Er zijn intussen honderden miljarden besteed, maar de Duitse klimaatimpact is amper verbeterd.

Wie benieuwd is waar Europa het geld en de wijsheid zal halen, moet niet wanhopen. Von der Leyen kondigt nieuwe belastingen aan, onder andere op broeikasgassen en technologiebedrijven. Ik betwijfel sterk of de Unie daarvoor bevoegd is. Ik twijfel nog meer aan de gevolgen voor de Europese economische competitiviteit.

VOOR DE NIEUWE Commissievoorzitter ligt sociaal beleid niet in vooruitgang, maar in bescherming bij achteruitgang. Een Europese werkloosheidsverzekering, Europese sociale rechten voor kwetsbare jongeren en kinderen. De Europese Unie wordt een nieuwe welvaartsstaat, Europees minimumloon inbegrepen.

Ik vermoed sterk dat er van die slogans weinig in huis zal komen. De Europese Unie heeft de kwalijke gewoonte veel te beloven en weinig te geven. De Strategie van Lissabon moest tegen 2010 van Europa de meest competitieve kenniseconomie ter wereld maken. De 2020-strategie moest tegen volgend jaar drie kwart van de beroepsbevolking aan de slag krijgen. Desondanks wordt de Unie getekend door hardnekkige economische sclerose en massawerkloosheid bij jongeren, vooral in perifere lidstaten.

MAAR SLOGANS TELLEN in de politiek. Ze leren ons hoezeer de Europese Unie het spoor bijster is. Haar centrale missie van versnelde en harmonieuze welvaart via een Europa zonder binnengrenzen wordt verwaarloosd. In plaats daarvan komt een mix van holle groene aspiratie en opgewarmde sociale bescherming. Gelukkig krijgen we ook evenveel vrouwelijke als mannelijke commissarissen.

Von der Leyen verdient het voordeel van de twijfel en wil de Europese democratische beschavingswaarden verdedigen. Maar beschaving en democratie vergen welvaart. De Unie moet staan voor hoop op vooruitgang, of ze zal niet staan. Vraag het maar aan Jacques Delors.

De auteur is decaan aan de Macquarie University in Sydney en visiting fellow bij de denktank Itinera. @devosmarc

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content