Gedupeerden van L&H treden uit de schaduw

In de eerste dagen van het proces-Lernout & Hauspie kwamen meer dan duizend gedupeerden zich alsnog burgerlijke partij stellen. En er waren er al ruim 13.000. Trends sprak met enkele onfortuinlijke beleggers. Liepen ze als ratten van Hamelen in de val? Of waren zij ervaren beursklanten met een slechte beleggingsstrategie?

CHRISTIAN VAN PARYS

Woont in: Aalter

Beroep: vertegenwoordiger

Leeftijd: 49

Claim: 62.500 euroIedereen leefde in euforie en ook ik ontsnapte er niet aan. In twee stappen kocht ik voor 30.000 euro L&H-aandelen. Na de eerste aankoop had ik lichte twijfels, omdat het aandeel ook tekenen van zwakte had getoond. Het tweede pakket kocht ik nadat ik lang en informeel gepraat had met de vrouw van Jo Lernout. Ik werk als vertegenwoordiger voor een confectiebedrijf en een van onze vaste klanten in Poperinge organiseerde een modeshow. Ingrid Lernout was mijn tafelgenoot. Al vlug werd het onderwerp beleggen aangesneden. Volgens haar stond er nog van alles te gebeuren bij L&H en aandelen kopen, was dus echt wel een kans. Ze had het ook aangeraden aan haar eigen familieleden, zei ze. Toen twijfelde ik niet meer. Op 16 augustus 2000 trok ik opnieuw de geldbeugel open, want ik had nog wat spaarcenten opzijgelegd.

“De ontnuchtering volgde snel en plaatste me voor een groot probleem. Twee maanden voor L&H failliet werd verklaard, had ik mijn huis verkocht met de bedoeling een nieuw huis te bouwen. Ik had niet weinig gerekend op het L&H-geld om de nieuwbouw te financieren. Nachten heb ik ervan wakker geleden. Het was een bittere pil. Een geluk bij een ongeluk: in die periode kreeg ik promotie, wat ook meer loon impliceerde. Dat was balsem op de wonde.

“Vandaag ben ik over het kleine trauma van de foute belegging heen. Meer zelfs, de beurs blijft me nog altijd boeien, zonder dat ik mezelf uitroep tot een kenner of specialist. Maar één gevoel blijft: in het dossier-L&H ben ik nogal naïef of goedgelovig geweest. Maar wie was dat niet? Was het mijn fout? Ik denk het niet. Mijn bankier heeft me nooit afgeraden om L&H-aandelen te kopen. Als een mens belegt op de beurs, is het om er plezier aan te beleven en iets meer geld op te rapen dan wat de rente te bieden heeft. Met uitzondering van L&H is dat altijd goed gelukt.

“Zoals bij veel kleine aandeelhouders domineert achteraf één gevoel. We werden héél slecht geadviseerd door de banken en we werden bedrogen door het topmanagement van L&H. Mensen zoals Nico Willaert en Gaston Bastiaens hebben volgens mij hun schaapjes tijdig op het droge gebracht in het buitenland. Jo Lernout en Pol Hauspie? Daar ben ik niet zo zeker van. Ik denk dat zij eerder goedgelovig zijn geweest. Ze genieten nog altijd het minimale voordeel van de twijfel. Weet je wat soms het meeste pijn deed? Het schuldgevoel tegenover je eigen familie. Die spaarcenten zijn in rook opgegaan. Ik heb me lange tijd schuldig gevoeld. Dat is nu gelukkig voorbij.”

roger teerlinck

Woont in: Brakel

Beroep: gepensioneerd (ex-Fortis)

Leeftijd: 65

Claim: 12.500 euroNu ik wat meer tijd heb, ben ik van plan het proces in het Gentse Citadelpark enkele dagen te volgen. Zoals de meeste kleine aandeelhouders heb ik weinig hoop dat we geld zullen recupereren. Maar ik wil wel eens al die topadvocaten live bezig horen.

“Ik besloot destijds L&H-aandelen te kopen omdat machtige mensen ons dat aanraadden. De West-Vlaamse gouverneur Paul Breyne zei letterlijk dat Jo en Pol twee ernstige broers waren en geen klaplopers. Breyne kon het weten, dacht ik, want hij was ook uit het Ieperse afkomstig. Er waren nog meer hoge pieten die ons deden geloven in een goede afloop. Ik denk aan Bacob-baas Hubert Detremmerie, maar ook aan mensen zoals Jean-Luc Dehaene of Herman De Croo. Iedereen was vol lof over het Ieperse spraakwonder. Ja, wie zijn wij dan nog? Vandaag vraag ik me af hoe het mogelijk is dat al die mensen zulke uitspraken hebben gedaan. Beseffen ze wat ze indirect veroorzaakt hebben? Ik denk aan de zelfmoord van Hendrik Raemdonck, een gewezen ASLK-kaderlid. Hij had veel geld ingezet op L&H, maar werd plots geconfronteerd met een debacle dat hem ver boven het hoofd groeide.

“Voor mijn persoonlijke portfolio betekende L&H lang de doodsteek niet. Het was eerder spaargeld. Spaargeld waar ik dankzij L&H ook veel geld aan heb verdiend. Bij de ASLK leefde het gevoel dat met L&H veel meer geld te rapen viel dan met werken. Ik had makkelijk contact met de intimi van de dealingroom en altijd hoorde je hetzelfde verhaal. Dat was niet alleen bij de ASLK zo, iedereen zei hetzelfde. Veel kleine beleggers leefden dus in een collectieve droom. Hoewel. Ik herinner me een straf staaltje realpolitik. Een lokale ASLK-antenne (die van Brugge) weigerde op basis van het dossier een nieuwe lening aan L&H. Maar het hoofdkwartier in Brussel herriep die beslissing zonder veel poeha. Dat vond ik op zijn minst vreemd.

“Uit het verhaal L&H heb ik verschillende persoonlijke conclusies getrokken. Ik hecht geen vertrouwen meer aan wat toppers ons komen vertellen. Ik heb ook geleerd om minder dan vroeger alle eieren in een mand te leggen. De beurs is al langer mijn ding, maar ik ben voorzichtiger geworden. Vroeger was de beurs goed voor 90 % van mijn spaarcentjes, nu nog voor 60 %. Dat lijkt me meer verantwoord, ook al heb ik dat spaargeld (zo’n 300.000 euro) niet meteen nodig. Tot slot: Jo en Pol treft schuld, maar er zijn veel medeplichtigen. Heel veel.”

marc boon

Woont in: Leuven

Beroep: ingenieur

Leeftijd: 56

Claim: 87.000 euroMijn schoonvader heeft mijn interesse voor de beurs opgewekt. Nadat we in de familie een huis verkochten, lag er wat spaargeld op tafel. In het memorabele jaar 2000 viel ook veel geld te rapen op de beurs. Achteraf bekeken, is het allemaal een beetje onnozel verlopen. De L&H-gekte had iedereen in de ban. Ik kocht aandelen en deed hetzelfde voor mijn drie kinderen. Helaas. Van dat mooie geld van toen zullen we vermoedelijk niet veel terugzien. Ik denk zelfs dat we niets zullen recupereren. Zowel in Amerika als in eigen land heb ik schadeclaims ingediend. Maar ik voel me nu al murw geprocedeerd. Uit de VS heb ik nu al meer brieven en formulieren ontvangen dan ik claims heb ingediend. Administratief wordt dat steeds onoverzichtelijker. Het kruipt in je kleren en je wordt er moe en moedeloos van. Je vraagt je af of het nog zin heeft al die formulieren in te vullen.

“Aan L&H heb ik lange tijd goed geld verdiend. Dat wordt nog maar zelden gezegd. Mijn KBC-bankier had me nochtans uitdrukkelijk gewaarschuwd voor de L&H-ballon die ooit zou ontploffen. Maar wie geloofde dat? In de media klonk niets dan positief nieuws en zelfs prins Filip kwam ons overtuigen. Toen de ballon ontplofte, heb ik gelukkig geen boterham minder moeten eten.

“Iemand als Jo Lernout krijgt nog altijd het voordeel van de twijfel. Ik zag hem in de Canvasreportage. Zijn stelling neem ik ook voor waar aan: de Amerikanen waren niet tevreden dat die spitstechnologie door hun vingers dreigde te glippen. Dat en niets anders betekende de doodsteek. Dat er op een gegeven ogenblik nepbedrijven werden opgericht in Azië, is minder relevant dan de American connection. Het moet een schok zijn voor de twee managers van vroeger. Ooit lag de wereld aan hun voeten en nu kunnen ze nooit meer het geld terugverdienen dat ze ooit bij elkaar hadden. Helaas geldt dat ook voor de kleine beleggers, die hun geld waarschijnlijk definitief kwijt zijn. De uitkomst van het proces staat in die zin vermoedelijk nu al vast.”

nico konings

Woont in: Essen

Beroep: informaticus

Leeftijd: 34

Claim: 56.000 euroAls informaticus zat ik met mijn neus bijna boven op de spraaktechnologie. Alle ontwikkelingen op dat terrein boeiden me uitermate. L&H zorgde voor een ongeziene hype. Lange tijd kon spraaktechnologie niet doorbreken omdat de computers kennelijk niet snel en performant genoeg waren. Maar L&H leek mee te varen op de golven in de computerindustrie. Het bedrijf maakte zijn beloftes ook waar, want iedereen kon zien dat de omzet elk kwartaal steeg.

“Vroeger had ik belegd in klassieke, brave aandelen. Met het spaargeld dat ik opzij had gelegd, leek de tijd rijp om in technologieaandelen te gaan. Advies had ik niet echt nodig, omdat ik professioneel de zaken van nabij volgde. Op het hoogtepunt was ik de trotste eigenaar van 1410 aandelen. Zoals meer Vlamingen koesterde ik diep vanbinnen een mooie droom. Als L&H zo zou blijven groeien, konden we binnen tien jaar misschien wel stoppen met werken. Ik was er ook in geslaagd om heel wat familie en vrienden te overtuigen van mijn ‘grote gelijk’. Neen, achteraf heeft niemand me dat kwalijk genomen. Onder die groep van mensen waren er ook een aantal boekhouders. Ook zij bleven lange tijd believers. Boekhoudkundig leek het hele L&H-verhaal ook te kloppen als een bus.

“Nu blijf ik nog altijd min of meer overtuigd dat er Jo en Pol weinig te verwijten valt. Ze hebben vermoedelijk niet geweten wat er zich in de coulissen allemaal afspeelde. Ik heb het veel moeilijker met KPMG bijvoorbeeld. Als bedrijfsrevisor was het de taak van KPMG om alles tot in de puntjes te controleren. Dat is niet gebeurd, dat is een feit. Zoals ik ook bedenkingen heb bij de rol van de managers die naast Jo en Pol stonden. Zij moeten meer geweten hebben dan het duo zelf. Ook de toenmalige bestuurders gaan niet vrijuit.

“Op een dag ben ik helemaal naar Ieper gereden om er in het L&H-gebouw een productdemonstratie mee te maken. Daar werden ook een aantal kleine partnerbedrijven voorgesteld. Het bleek allemaal niet erg overtuigend en de producten vond ik niet innovatief genoeg. Toch liet ik me overhalen om een spraakherkenningspakket te kopen. Op mijn pc viel dat echter tegen. De technologie was niet je dat.

“Eén zaak heb ik nooit begrepen. Ook nadat de fraude met de LDC’s boven water kwam, was er nog ruim voldoende échte omzet in huis. Waarom is er nooit een strijd gevoerd om die te redden? De zogenaamde crisismanagers hebben het alvast nooit waargemaakt. Philippe Bodson was een politiek figuur. Roel Pieper werd in huis gehaald als een redder, maar had ook al een reeks mislukkingen achter de rug. Toen de waarde van het aandeel begon te zakken, heb ik niet overhaast verkocht. Tegen beter weten geloofde ik er nog in. Zelfs een bijdrage in The Wall Street Journal kon me niet echt van mijn idee brengen. Rond die tijd had ik net een huis gekocht. Gelukkig had ik besloten om wat meer geld te lenen en geen beroep te doen op mijn aandelenportefeuille. Achteraf gezien maakte ik de juiste keuze.”

eric bousard

Woont in: Hersele

Beroep: ambtenaar

Leeftijd: 45

Claim: 10.000 euroIk heb al altijd belegd op de beurs. Het is een soort hobby geworden. In het geval van L&H stapte ik zeer laat in. Het moet al 1999 geweest zijn. En ik stapte ook zeer laat weer uit. Dat moet begin 2001 zijn geweest, na het gerechtelijk akkoord. Zelfs toen het de slechte kant opging met het bedrijf, bleef ik erin geloven. Ik herinner me nog dat Jo Lernout in volle crisis op tv zei dat alle verdachtmakingen op leugens waren gestoeld. Er waren nog andere redenen waarom ik geloofde in een ommekeer. Had Mark Eyskens niet twee boeken geschreven met de hulp van Ieperse technologie? Tot slot waren er de demonstraties die we zagen op het kleine scherm. Dat was tastbaar, reëel, iets nieuws. Voorwaar geen gebakken lucht. Ik volgde ook lange tijd het oordeel van de analisten die steeds opnieuw met koopadviezen kwamen aandraven. Ik kan die mensen nu niets kwalijk nemen. Zij baseerden zich op informatie die publiek beschikbaar was en vertrouwen inboezemde. “Waar het is misgelopen? Ik geloof niet in de theorie die zegt dat de technologie weer in Amerikaanse handen moest komen. Ik kijk ook minder in de richting van Jo en Pol. Die mensen zijn vooral zichzelf voorbijgelopen. Ik heb wel altijd minder vertrouwen gehad in de personen die in de schaduw van Jo en Pol opereerden. Om nog te zwijgen over de rol van de banken of de adviseur.

“Wie met derden werkt, moet dat kunnen doen op basis van vertrouwen. En ook: je kan niet alles weten. Toen Bodson werd aangesteld, viel het doek. Ik had geen greintje vertrouwen in die man, hij vertegenwoordigde te veel het Franstalige establishment. Er was bij Bodson geen sprake van affiniteit met Ieper of met het product. Bodson is mee de grafdelver geweest. Onder zijn hoede zat er geen ommekeer meer in, hoewel dat theoretisch nog altijd mogelijk was.

“Het proces zal ik van op een afstand volgen. Geld recupereren zit er wellicht niet in, hoewel ik procedeer via Test-Aankoop. Veel illusies maak ik me niet. Als ik genoeg geld terugkrijg om eens héél goed te gaan eten, ben ik al ruim tevreden.

“Na L&H heb ik de beurs geen vaarwel gezegd. Ik ben wel een andere belegger geworden. Voorzichtiger. Ik luister niet meer alleen naar wat analisten te vertellen hebben. Niet dat ik hen niet meer geloof, maar ik ga nu ook meer zelf op zoek naar informatie. Bijvoorbeeld door jaarverslagen op te vragen.

“Mijn gedachten gaan vaak naar de kleine beleggers die alles hebben ingezet op L&H. Verschrikkelijk. Maar er is ook een beurswet die zegt dat je nooit alle eieren in een mand mag leggen. Zoals velen blijf ik met een grote kater zitten. Op VTM hoorde ik de mensen bezig van Nuance (dat de L&H-technologie voor een prikje kocht en nu bijzonder succesrijk is). Vandaag weten we het zeker: de spraaktechnologie van L&H werkt. Ach, misschien heeft L&H gewoon de foute partners gekozen om zijn opgang waar te maken. Of is er toch een samenzwering?”

otmar helbe (schuilnaam)

Woont in: Ninove

Beroep: gepensioneerd bediende ASLK/Fortis

Leeftijd: 62

Claim: 7500 euroOp het hoogtepunt heb ik nog 1664 L&H-aandelen in portefeuille gehad. Veel vragen stelde een mens zich daar niet bij. Als we destijds luisterden naar het pleidooi van een Jean-Luc Dehaene, kon je alleen maar vertrouwen hebben in een goede afloop. Ook de technologie en de vooruitzichten op lange termijn boezemden vertrouwen in.

“Ik werkte toen nog bij de vroegere ASLK. In de wandelgangen werd er bijna over niets anders gesproken dan L&H. Ik was al langer op de beurs actief met wat spaargeld. Met alles wat ik bij de bank hoorde, twijfelde ik niet langer. Jo en Pol kwamen erg sympathiek over. Ook de media bliezen de loftrompet. En al kende het aandeel soms een appelflauwte, de fundamentele trend bleef opwaarts.

“L&H is een reusachtige ontgoocheling gebleken. Gelukkig had ik dat spaargeld niet echt nodig en heeft het debacle me persoonlijk geen pijn gedaan. Het proces zal ik alleen van op afstand volgen. Maar illusies maak ik me al lang niet meer. Komt er nog iets uit de bus, dan is dat goed. Komt er niets uit de bus, dan is dat ook goed. We liggen er al lang niet meer wakker van. Andere aandelen, zoals Electrabel of Suez, geven nu wél vreugde en geven ons de mogelijkheid om eens een weekje vakantie extra te nemen.

“Mijn conclusie? We hopen tijdens het proces nog nieuwe informatie te krijgen. Persoonlijk ben ik altijd overtuigd geweest dat de overnames in Amerika een brug te ver waren. De Amerikanen konden het niet hebben dat kleine Vlamingen zomaar met spitstechnologie gingen lopen. Dat en niets anders was het begin van het einde.”

Karel Cambien