GEBRUIKTE SCHATKIST VOORKENNIS ?

Jean-Michel Paul heeft de allure van een heuse wonderknaap. Deze 27-jarige Brusselaar doorliep met succes studies aan de ULB, het Europacollege in Brugge en de Universiteit van Tokyo. Dezer dagen werkt hij aan de gerenommeerde Haas School of Business van de University of California at Berkeley een dubbel doctoraat af : één in financiën en één in immobiliën. Tussendoor bracht Jean-Michel Paul ook nog eens drie maanden door op diverse diensten van de San Francisco-afdeling van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve Board.

In de Wall Street Journal van 15 oktober jongstleden uitte Paul vlijmscherpe kritiek aan het adres van de Belgische staat en minister van Financiën Philippe Maystadt in het bijzonder aangaande de onverkwikkelijke swap- affaire (zie ook Economie & Ondernemen, p. 24). Rebel Jean-Michel Paul is hiermede, ondanks zijn jeugdige leeftijd, niet aan zijn proefstuk. Twee jaar terug deed hij een schok doorheen het Belgische establishment gaan door in diezelfde Wall Street Journal erop te wijzen dat België omwille van zijn grote overheidsschuld op weg was naar een hyperinflatie.

TRENDS. Die hyperinflatie is er helemaal niet gekomen, integendeel zelfs. Zo lelijk de bal misslaan, ondermijnt de geloofwaardigheid van de argumentatie die U thans aandraagt om Maystadt en zijn diensten zo fel aan te vallen.

JEAN-MICHEL PAUL. U moet het artikel van twee jaar terug eens aandachtig herlezen. Het daarin ontwikkelde argument luidde dat België ofwel naar een hyperinflatie zou gaan, ofwel naar een zware deflatie. Dat laatste is nu aan het gebeuren. Bij hyperinflatie betalen de rijken en de bezitters van overheidsschuld de rekening ; nu is het de werkende en vooral werkloze bevolking alsmede de jeugd die de rekening gepresenteerd krijgen. Deflatie als oplossing voor de gigantische overheidsschuld is echter een doodgeboren kind en dat blijkt nu ten volle. Uit pure wanhoop gaat men dan transacties doen zoals de recente verkoop van goudvoorraad door de Nationale Bank of zoals de speculatieve operaties in ’89-’92. Dit moet uitmonden in een schuldcrash.

Inzake de swap-annex-optietransacties stelt u dat “regeringen alleen maar op een consistente manier de markt kunnen verslaan als ze informatie kunnen gebruiken die niet voor het publiek beschikbaar is”. Maar is het feit dat er nu tientallen miljarden verlies genomen moeten worden niet het ultieme bewijs dat er géén voorkennis of “insider information” aan te pas is gekomen ?

Neen, helemaal niet. Wat is er immers gebeurd ? Nemen we de swap-transacties waarbij men ontleende in DM en herbelegde in lires. Zolang er geen devaluatie van de lire optreedt, is er geen vuiltje aan de lucht. Stel nu dat de betrokkenen op een bepaald moment, via de vele overlegkanalen op Europees niveau, vernemen dat de lire zal afwaarderen. De enige manier om zich dan in te dekken, is het kopen van een put-optie op de lire. Wat men verliest in de swap, wint men via de put-optie terug. Dit is exact wat men vanuit de thesaurie gedaan heeft en voor zover mijn informatie op dit vlak reikt zelfs enkele weken voor de effectieve devaluatie van de lire in 1992. Er was echter één groot probleem : de aankoop van die puts kost heel wat geld aan premies. Daar men de winst op de swap-transactie onmiddellijk naar de begroting had doorgesluisd, beschikte men niet over die middelen. Daarom is men zelf put-opties gaan verkopen om zo ook premies binnen te rijven waarmee dan de verschuldigde premies op de lire-puts betaald konden worden. De zelf uitgeschreven opties waren voornamelijk op de Amerikaanse en Canadese dollar. Waren deze munten gaan stijgen, dan hadden we van deze hele affaire allicht nooit iets gehoord. Het is uiteindelijk de daling van de beide dollars die de schatkist de das heeft omgedaan. Conclusie : er is in deze concrete situatie geen enkele contradictie tussen het gebruik van voorkennis en het moeten incasseren van zware verliezen.

Dit is wel een bijzonder vreemde situatie : door die put-opties op de lire verhoogde de Belgische overheid immers de druk op de Italiaanse lire, die destijds toch nog mee deel uitmaakte van het Europees Monetair Systeem ?

Het is inderdaad een zeer averechtse vorm van “solidariteit” tussen twee landen die in die dagen allebei deel uitmaakten van het Europees Monetair Systeem. Het lijkt me voor de hand liggend dat deze situatie de geloofwaardigheid van Philippe Maystadt in besprekingen op Europees niveau ten zeerste hypothekeert.

Wat zouden de gevolgen zijn indien ook andere landen systematisch zouden gaan doen wat de Belgische overheid zij het dan bijzonder stuntelig gedaan heeft volgens uw analyse, nl. het gebruik maken van voorinformatie ?

Dat is heel voorspelbaar. De andere marktpartijen zouden systematisch verliezen moeten incasseren, wat hen van de markt zou doen wegblijven. Dit zou op de internationale geld- en kapitaalmarkten niet alleen de transactiekosten omhoog jagen maar tevens tot een verkrapping van de aangeboden liquiditeiten leiden. Wat dan weer zou leiden tot een vertraging van de economische groei, minder investeringen, minder tewerkstelling enzovoort.

U klaagt ook aan dat er blijkbaar voor de staat en dit in tegenstelling tot de privé-sector geen enkele verplichting is om de risico’s verbonden aan transacties in de markt van de financiële derivaten (swaps, opties,…) ook effectief te rapporteren.

Het is nogal evident dat dit de deur wagenwijd openzet voor allerhande misbruiken zoals nu trouwens ten overvloede blijkt. Als ministers van Financiën en hun diensten geen enkele verplichting opgelegd krijgend om ook risico’s expliciet te rapporteren, gaat men grote scheeftrekkingen creëren. Bovendien is in de krabbenmand van de politiek de verleiding om tot transacties over te gaan die een onmiddellijk incasseerbaar voordeel afzetten tegen een risico dat zich ver in de toekomst situeert, erg groot. De kans dat het risico en de kosten dan in de nek vallen van een ander politicus of zelfs een andere coalitie is immers zeer groot.

Johan Van Overtveldt

JEAN-MICHEL PAUL Er is geen contradictie tussen het gebruik van voorkennis en het incasseren van zware verliezen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content