Geboren tussen oude boeken

Wie met Louis Moorthamers praat, heeft meteen door dat deze vriendelijke man zijn hele carrière lang te doen heeft gehad met oude boeken en boekenverzamelaars. Hij is niet iemand die om het even wat aan om het even wie verkoopt. Een gesprek met een boeiend man die nu in alle vertrouwen de fakkel overdraagt aan zijn opvolger.

TEKST : SERGE VANMAERCKE FOTO’S : GERALD DAUPHIN

Al vijftig jaar is Louis Moorthamers gespecialiseerd in oude en tweedehandse boeken. Oude boeken vormen zijn enige ware passie. Hij is nu 69 en op 31 december stopt hij ermee. In tegenstelling tot zijn 44-jarige assistent Henri Godts, die de zaak zal voortzetten, heeft hij nog nooit een computer aangeraakt. Het klantenbestand bevat zo’n 2000 namen. “Het zijn relatief trouwe klanten. In ons beroep blijft men tot in de late uurtjes ten dienste van de cliënteel staan. Een van mijn beste klanten was een arts die in verscheidene Vlaamse ziekenhuizen werkte. Zo tegen middernacht kwam hij hierheen en dan bleef hij soms tot drie uur ‘s ochtends.”

Louis Moorthamers

betreurt dat hij hoe langer hoe minder “ongelofelijke” dingen vindt. Alles wordt zeldzamer omdat verzamelingen weinig circuleren. Wanneer een verzamelaar sterft en de kinderen geen belangstelling hebben voor de boeken, dan verkopen ze die, maar zelden duiken die boeken in ons land op.

Oude boeken doen het over het algemeen beter in Brussel. Daarom is de Antwerpenaar Moorthamers zich in de hoofdstad komen vestigen. “In de provincie doen oude boeken het niet zo goed, behalve in Luik, waar een zeer actieve kring bestaat.”

Voor de oorlog waren de grote bibliofielen in ons land meestal Walen. Vandaag komt 60 % van de klanten bij Moorthamers uit Vlaanderen en ligt de gemiddelde leeftijd tussen 50 en 60 jaar. Er zijn weinig of geen beroemde bibliofielen bij ons. In Frankrijk daarentegen zijn er heel wat, waaronder Alain Delon, Jacques Martin, François Mitterrand, die zelfs wekelijks de boekenwinkels binnenliep.

Volgens Louis Moorthamers is interessante boeken vinden tegenwoordig het grote probleem bij ons. “Verkopen is niet moeilijk, maar aankopen !” Oude boeken zijn boeken die soms dateren van vóór de boekdrukkunst. Tot 1500 worden boeken wiegendrukken genoemd. Manuscripten zijn ook oude boeken. Maar Moorthamers wil wel duidelijk stellen dat de prijs van een boek niet uitsluitend afhankelijk is van de ouderdom. Men kan bijvoorbeeld een volledige wiegendruk vinden voor 10.000 frank. En er zijn gedrukte boeken uit de zestiende eeuw die honderdduizenden frank waard zijn. De zeldzaamheid en het behandelde onderwerp bepalen vaak de waarde. “Men heeft in de zestiende eeuw talloze theologische werken gedrukt. Die zijn dus niet zo zeldzaam. Maar een boek over aardrijkskunde, geneeskunde en wetenschappen in het algemeen stijgt meteen enorm in waarde. Dat geldt ook voor boeken met etsen. Vooral de laatste jaren. Geïllustreerde boeken zijn nu erg in trek.”

De zogenaamde moderne geïllustreerde boeken zijn geïnspireerd op het eerste dat ooit in het genre werd gerealiseerd : een Faust geïllustreerd door Delacroix. Sedert vorige eeuw hebben alle grote schilders boeken geïllustreerd. “Die illustraties doen de waarde stijgen. Een advocaat die Edmond Picard heette, schreef vorige eeuw een heel gewoon boek, getiteld Le Juré. Maar Odilon Redon kreeg de opdracht het te illustreren met originele steendrukken. Dit boek is dus veel geld waard.” Matisse, Manet en vele anderen deden dat ook.

Wat vindt

men bij Louis Moorthamers ? “Ik heb oude boeken van 500 frank, maar ook van 300.000 frank.” Het merendeel van de oude boeken bij Moorthamers is in het Frans, maar de meeste talen zijn er wel te vinden. Een boek dat uit meer dan één boekdeel bestaat, vormt in principe slechts één werk. De Encyclopédie Universelle van Diderot en d’Alembert uit de achttiende eeuw bijvoorbeeld bestaat uit 35 delen. “Ik heb deze encyclopedie ooit gehad. Die moet nu zowat een miljoen waard zijn. Hij bevat zo’n twaalf boekdelen met niets dan afbeeldingen. Gewoonweg prachtig.”

De grote specialiteit van Louis Moorthamers zijn oude atlassen. Die interesseerden hem al van toen hij nog een kleine jongen was. Ook heeft hij dertig jaar boeken verkocht op openbare veilingen. “Daar heb ik de duurste boeken verkocht. Mijn record, dat was twee of drie jaar geleden. Toen heb ik een manuscript geveild voor drie miljoen. Maar ik heb veel atlassen verkocht voor bedragen tussen 100.000 en 1 miljoen frank.”

De markt van de oude boeken is een stabiele markt, maar heeft niet dezelfde envergure als de kunst- en de antiekmarkt. Het is zelfs een heel gesloten milieu. Boekenliefhebbers zijn in principe intellectuelen. Hun liefhebberij is geen show, maar slorpt hen volledig op : het heeft geen zin één enkel boek te bezitten. Men begint een verzameling en men breidt ze uit. Speculanten zijn niet geïnteresseerd in oude boeken.

Artsen, professoren, renteniers zijn heel goede klanten, “en gelukkig ook enkele jongeren”, zegt Moorthamers die enkele honderdduizenden exemplaren in voorraad heeft.

Vandaag

bevindt zijn boekhandel zich op nummer 230 in de Louizalaan. Sedert zes jaar om precies te zijn. Daarvoor was zijn zaak in de Lesbroussartstraat gevestigd, waar hij nog altijd woont en een opslagplaats heeft. De boeken die in de winkel uitgestald staan, zijn niet degene die het meest of het best verkopen. Ze staan daar meer voor het decor. Voor Louis Moorthamers is de mooiste bibliotheek ter wereld die van het Vaticaan, die hij ooit heeft bezocht ter gelegenheid van een congres voor boekhandelaars.

Hij verkoopt het meest via postorder of per telefoon. “De tijden zijn veranderd. De mensen komen nog zelden naar hier. Het zijn onze catalogi die doen verkopen. Ik lees veel catalogi van over de hele wereld. Het vak is vrij goed georganiseerd : er bestaat een nationale en een internationale organisatie.”

Louis Moorthamers is een van de drie, vier oudste boekhandelaars in België. Het huis Moorthamers bestaat 100 jaar. Louis werd als het ware tussen de oude boeken geboren. Zijn vader en zijn grootvader zaten ook al in het vak. Zijn grootvader had vier kinderen die alle vier hetzelfde vak uitoefenden, maar elk apart. Van die vier kinderen had enkel Louis’ vader een kind. De naam van deze familie is dus gedoemd om te verdwijnen in de branche. Tenzij…

“Ik heb een dochter, maar die is getrouwd met een dokter en woont in Parijs. Ze heeft drie grote kinderen. Het is in feite voor mijn dochter dat ik mijn naam niet mee doorgeef aan mijn opvolger. Mocht mijn dochter ooit zin krijgen om zelf te beginnen, dan kan zij mijn naam overnemen. In elk geval is mijn assistent in het milieu even bekend als ik en bovendien is hij veel vriendelijker en gedienstiger…”

Boekhandel Louis Moorthamers (Henri Godts vanaf 1 januari). Tel : (02) 647.85.48. Fax : (02) 640.73.32.

Louis Moorthamers en zijn opvolger Henri Godts.

Oude boeken vormen een ware passie. Boekenverzamelaars zijn per definitie intellectuelen.