Fraaie omgeving verhoogt de werklust (en kost finaal nog minder ook)

Een geschikte inrichting van een kantoor motiveert het personeel, verhoogt de klantentevredenheid én kan zelfs minder kosten dan de klassieke deprimerende bijenkorven.

Erik Veldhoen, The Art of Working. Academic Service, 262 blz., 34,95 euro. Geerdt Magiels & Nej De Doncker, Waarden in steen. Houtekiet, 139 blz., 50 euro.

Als je er niet om maalt wie met de eer gaat strijken, kan je alles tot stand brengen, verkondigde de Amerikaanse auteur Ernest Hemingway. Met dat citaat beklemtoont de befaamde Nederlandse kantoorontwerper Erik Veldhoen dat de invoering van een nieuw concept niet alleen praktische obstakels moet overwinnen. Wie raakt aan de indeling van de kantoren, raakt meteen de hele bedrijfsmachinerie: werkwijze, cultuur én rang en stand. In het aloude cellenkantoor (ieder zijn vaste ruimte, veel scheidingswanden) bepaalt het aantal vierkante meter per medewerker de status: voor een administratieve medewerker negen, voor een afdelingshoofd 24 en voor de directeur 50 vierkante meter. In de al even klassieke kantoortuin (radicale openheid, weinig scheidingswanden) is de afstand tot het raam maatgevend. De hoekkamers met uitzicht zijn voor de directie.

In The Art of Working (Nederlandstalig, de titel ten spijt) hoort de lezer Erik Veldhoen haast gniffelen wanneer hij de hiërarchische kantoorindeling beschrijft. Veldhoen weet wel hoe de dagelijkse statusstrijd baanbrekende vernieuwingen in de weg kan staan. De nieuwe kantoorvormen sluiten aan bij de nieuwe manier van werken (mogelijk gemaakt door de informatietechnologie), maar leveren pas iets op als daar ook een nieuwe vorm van leiderschap tegenover staat. Dat leiderschap kan functioneren in een omgeving waar de hiërarchische barrières wegvallen. Dat laatste gebeurt ook letterlijk: tijdens de voorbereiding van de nieuwe hoofdzetel van de verzekeringsmaatschappij Interpolis in Tilburg (de inrichting waarmee Veldhoen furore maakte in 1995), ging topman Jan Vullings ervan uit dat zijn kantoor op de bovenste verdieping zou komen. Veldhoen merkte op dat die opstelling in strijd zou zijn met de beoogde communicatie en transparantie. Hij suggereerde bij de portier te gaan zitten, waar iedereen hem kon zien. “Vullings was niet echt amused.” Hij ging wel akkoord, een dag later.

Het betoog van Veldhoen overtuigt: een uitgekiende kantoorindeling en aangepaste aankleding motiveert het personeel, verhoogt de klantentevredenheid én bespaart ruimte (en dus veel geld). Een fraai Belgisch voorbeeld van motiverende architectuur vinden we in Waarden in steen. Wetenschapsfilosoof Geerdt Magiels en vormgever Nej De Doncker brengen een indrukwekkend getuigenis over de integratie van architectuur, kunst en andere omgevingsfactoren. Dat wordt uitvoerig geïllustreerd aan de hand van zeven gebouwen van SD Worx (gespecialiseerd in loonadministratie en andere personeelsdiensten). Werken kan ook in een fraaie, stimulerende omgeving.

Luc De Decker