Flexibiliteit? Top 3 ondernemers: N-VA, Open VLD, Spirit

De erfgenamen van de Volksunie (N-VA en Spirit) en Open VLD willen het best tegemoetkomen aan dé ondernemerswens voor de arbeidsmarkt: méér flexibiliteit.

Werk is altijd een centraal thema geweest in de verkiezingscampagne. In de aanloop naar 10 juni is dat nog meer dan anders het geval. De discussie over de al dan niet door de paarse regering gecreëerde 200.000 jobs was al voer voor een hele resem debatten. De werkgelegenheidsgraad mag na acht jaar Verhofstadt dan wel rond 63 % schommelen, het Belgische cijfer ligt nog altijd ruim onder het gemiddelde in de eurozone: 66,8 %. De achterstand is alleen maar toegenomen.

Die stijging is te beperkt als we rekening houden met de sterke economische groei die België het voorbije jaar gekend heeft. Bovendien bevindt een belangrijk deel van die banen zich in de publieke sector. “Het financieren van meer publieke jobs (arbeidsplaatsen waarvan de arbeidskosten niet op de markt worden terugverdiend) maakt een lastenverlaging problematisch en bestendigt dus de hoge last op arbeid,” stelt Johan Albrecht van de denktank Itinera Institute. “Door belastinginteracties verdringen publieke jobs private jobs en daarmee wordt nettojobcreatie belemmerd.”

Op loonkostenverlagingen komen we volgende week terug in de laatste aflevering van onze verkiezingsreeks (met als thema fiscaliteit). De voornaamste eis van de ondernemers om te zorgen voor meer jobs is een verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt. Dan wordt vooral gedacht aan de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, het makkelijker aanwerven en ontslaan van medewerkers of het bijsturen van het systeem van tijdskrediet. Uit de enquête die Trends over die thema’s bij de Belgische ondernemers voerde, blijkt dat ze er op dat vlak duidelijke ideeën op nahouden. 92,6 % van de respondenten is gewonnen voor een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Hier sluiten de standpunten van de ondernemers dicht aan bij die van N-VA en Open VLD. Ook Spirit gaat een eindweegs mee. Voor de andere partijen blijft een beperking van de uitkeringen in de tijd een taboe.

Vlaamse ondernemers willen meer immigratie

Vrijwel alle ondernemers (90 % bij zowel Nederlandstaligen als Franstaligen) willen een verdere flexibilisering (overuren, aanwerven via uitzendarbeid) zonder dat daar een toestemming van de vakbond voor vereist is. 72 % van de ondernemers wil dat de regels voor aanwerving en ontslag gemakkelijker en goedkoper worden.

Speciale inspanningen van de werkgevers om allochtonen aan een job te helpen, kunnen op minder sympathie rekenen: 49,7 % van de Vlaamse ondernemers staat er positief tegenover, bij de Franstaligen 66,6 %. Merkwaardig genoeg keert die verhouding zich om bij de vraag naar immigratie als een mogelijke oplossing voor het dreigende tekort aan personeel. 66 % van de Nederlandstalige respondenten reageert daar positief op, maar bij de Franstaligen noemt 58,5 % dat géén oplossing. Een houding die wellicht te verklaren is door de hoge werkloosheidscijfers in Wallonië en Brussel. De partijen geven hun steun aan de visie van de Vlaamse ondernemers. Vlaams Belang is de voorspelbare uitzondering.

Nog opvallend: de kartelpartners houden er qua werkgelegenheidsbeleid soms zeer uiteenlopende standpunten op na. Het programma van de N-VA is op maat van het bedrijfsleven geschreven. De partij haalt het maximum van de punten en dat is een unicum in deze vierdelige verkiezingsreeks. CD&V en SP.A staan enkel inzake de wat zachtere thema’s (migratie, activering) op dezelfde lijn. De linksliberalen van Spirit staan op het vlak van de arbeidsmarkt veel dichter bij Open VLD dan bij kartelpartner SP.A.

NVA: SCORE 14/14

N-VA schrikt er niet voor terug om een paar heikele thema’s naar voren te schuiven. De partij pleit bijvoorbeeld voor een veralgemeende annualisering van de arbeidsduur. Dat wil zeggen dat perioden van minder en meer werken elkaar afwisselen en dat op jaarbasis de som moet kloppen. Voor de werkgever is dit kostenbesparend, voor de werknemer biedt het mogelijkheden om werkuren aan te passen aan zijn persoonlijke situatie. “We willen vooral de rigiditeit op de arbeidsmarkt doorbreken,” zegt Bart De Wever, voorzitter van N-VA.

Ook de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd gaat de partij niet uit de weg. “We willen uitkeringen die hoger zijn, maar eindig in de tijd. En tegelijk ook een activeringsbonus voor mensen die snel werk vinden,” zegt De Wever. Prompt wijst hij zelf op het pijnpunt: “CD&V is hier geen voorstander van. Zij houden het bij een sterke activering.”

Ook een andere heilige koe pakt de N-VA aan: het eenheidsstatuut van arbeiders en bedienden. “Met de hoge opzegvergoedingen voor bedienden bouwen bedrijven een sociaal passief op dat arbeidsvernietigend is,” zegt De Wever. “Ik heb bij de overschakeling van VU naar N-VA ook een herstructurering moeten doen en heb bedienden moeten ontslaan die 20 à 25 jaar dienst hadden. De kosten daarvan wringen je gemakkelijk de nek om. De kuisvrouw ontslaan is dan weer geen probleem, terwijl voor haar het ontslag een groter sociaal drama zou zijn dan voor de bedienden die met hun opzegvergoeding de periode naar hun pensioen dichtfietsen. We moeten de sociale bescherming anders aanpakken. En alles naar boven optrekken, kan niet en is niet wenselijk. Dit is waarschijnlijk niet populair. En als ik zie hoe groot de tegenstand was tegen een non-verhaal als het Generatiepact, dan zullen deze hervormingen niet eenvoudig zijn. Maar het is geen reden om er niet aan te beginnen.”

De N-VA is bereid bepaalde vormen van economische migratie, eventueel zelfs van buiten de EU, toe te laten als die de tekorten aan personeel kunnen lenigen. Weliswaar nadat het activeringsbeleid van de bestaande werklozen niets meer oplevert.

OPEN VLD: SCORE 10/14

Open VLD wil de activering van de werklozen nog optrekken. “De eerste drie tot zes maanden zijn cruciaal,” zegt Annemie Turtelboom, volksvertegenwoordiger Open VLD. Om de werklozen aan te zetten zo snel mogelijk een job te aanvaarden, wil de liberale partij de uitkeringen beperken in de tijd. “Maar we beseffen dat voor sommige mensen het moeilijk is om nog op de arbeidsmarkt te geraken. Daarom willen we 40.000 kansenjobs creëren, onder andere door uitzendarbeid in de overheid mogelijk te maken en door het verder ontwikkelen van de sociale economie. Maar dan wel met nadruk op doorstroming.”

De voorstellen van Open VLD rond flexibiliteit zijn concreet: variatie van de wekelijkse arbeidsduur (tussen 34 en 42 uur), tijdskrediet in uren in plaats van dagen opnemen, creatieve formules van deeltijdse arbeid, cafetariaplannen voor de beloning, meer thuis- en telewerk. “Ik doe veel bedrijfsbezoeken,” zegt Turtelboom. “Een daarvan was bij Nike. Zij werken met veel interims. Ze zouden echter liever met deeltijdse werknemers werken die drie maanden wel werken en drie maanden niet. Daar zijn mogelijkheden om flexibiliteit te koppelen aan de zekerheid van een vast contract.”

Over het makkelijker ontslaan van personeel wil Turtelboom de discussie niet uit de weg gaan. “Het is jammer dat werkgevers aarzelen om mensen aan te werven als gevolg van de ontslagbescherming,” zegt ze. “We moeten zorgen dat de sociale bescherming geen rem is op de groei.”

Ook op migratievlak stelt Open VLD zich liberaal op. Turtelboom: “Het is beter dat een bedrijf met Polen werkt, dan dat het verhuist naar Polen omdat het hier geen werknemers vindt.” Maar ook hier luidt het dat de eerste stap het maximaal activeren van de huidige werklozen is.

SPIRIT: SCORE 9/14

Een van de meest opvallende voorstellen van Spirit is het pleidooi voor flexibeler verloningsvormen. De linksliberalen willen werknemers de vrijheid geven om de vorm van verloning deels zelf te kunnen bepalen. Zo kunnen ze privéleven en werk beter op elkaar afstemmen. “Dat is ons cafetariaplan,” legt Koen T’Sijen, fractievoorzitter van Spirit in de Kamer , uit. “We willen dat de werknemer met zijn werkgever zelf kan onderhandelen over de samenstelling van zijn loonpakket. Sommigen willen dat hun overuren worden uitbetaald, anderen willen die opnemen onder de vorm van vakantiedagen. Sommigen willen langer werken als de baas in ruil daarvoor de kinderopvang betaalt.” Flexibilisering staat bovenaan op de agenda. Zo is de partij een voorstander van minder complexe regelgeving voor uitzendarbeid en tijdelijke contracten.

“Wij zijn ook gewonnen voor een beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd,” beklemtoont T’Sijen. “Maar tegelijk moet die uitkering verhoogd worden. Naar analogie van het Deense model moet daar een intensieve begeleiding tegenover staan.” Spirit is ook een voorstander van een bijsturing van het tijdskrediet. Het stelsel mag niet zomaar worden afgebouwd. Wel moet een onderscheid worden gemaakt voor zorgverloven (waarvoor het tijdskrediet behouden of uitgebreid moet worden) enerzijds en andere verloven anderzijds, waarvoor mensen moeten kunnen sparen om het op te nemen.

Een absolute noodzaak voor Spirit is dat werkgevers meer moeite moeten doen om allochtonen aan een job te helpen. T’Sijen: “Anoniem solliciteren kan een hulpmiddel zijn. Ook de overheid kan hierbij een voorbeeld- rol spelen. Bij de openbare diensten moeten streefcijfers worden gehaald. Bedrijven die discrimineren, moeten worden uitgesloten van bepaalde projecten.”

VLAAMS BELANG: SCORE 6/14

Het Vlaams Belang scoort in tegenstelling tot de twee vorige afleveringen uit onze reeks (milieu en vergrijzing) slecht op het vlak van de arbeidsmarkt. Een beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen vindt de partij geen goed idee. Ze is wel voorstander van een harde aanpak. “Er zijn honderdduizenden mensen die geen job hebben en de juiste kennis ontberen en vaak ook de juiste attitudes,” zegt Steven Utsi, coördinator van de studiedienst van Vlaams Belang. “We moeten die mensen mobiliseren, omscholen en arbeidsethos bijbrengen.”

Uiteraard is voor Vlaams Belang migratie geen oplossing voor het tekort aan personeel. Utsi: “We willen mensen van eigen volk, die hier opgegroeid zijn in een omgeving waar verwerving van kennis normaal is. Hen moeten we duwen naar de arbeidsmarkt.” Allochtone werkzoekenden “moeten zelf meer moeite doen om aan werk te geraken.”

Op het vlak van flexibiliteit schuift Vlaams Belang het Duoflexpact naar voren: elke flexibilisering die gericht is op een grotere productiviteit moet gecompenseerd worden door meer flexibilisering ten voordele van de werknemers. Vlaams Belang wil die afspraken laten maken op het vlak van sectoren en bedrijven. En zonder vakbondsinmenging. Ook op het vlak van het ontslaan van personeel wil Vlaams Belang streven naar een evenwicht tussen de contractvrijheid van de werkgever en de werkzekerheid van de werknemer.

CD&V: SCORE 5/14

Een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd ziet CD&V niet zitten. De discussie is niet of werklozen, bijvoorbeeld, na drie jaar hun uitkering al dan niet moeten verliezen, zo luidt het. CD&V wil ervoor zorgen dat de werklozen geen drie jaar werkloos kunnen zijn.

Meer flexibiliteit van de werknemers kan voor CD&V pas als de werkgevers en de overheid de inzetbaarheid van arbeidskrachten op peil houden via opleiding en loopbaanoriëntatie van alle werknemers. Het makkelijker en goedkoper maken van ontslag vindt in de ogen van de partij weinig genade: “We voorzien een transformatie van het ontslagrecht van nazorg (in de vorm van een ontslagvergoeding) naar voorzorg: het investeren door werkgever en werknemer in weerbaarheid of employability. De middelen die hierdoor vrijkomen, dienen te worden gericht op een betere loopbaanbegeleiding, outplacement, pensioenen en dies meer.”

Voor het verhogen van de participatie van immigranten op de arbeidsmarkt heeft CD&V een uitgebreid programma. De overheid moet het goede voorbeeld geven en streefcijfers vooropstellen. “We moedigen de particuliere sector aan om hetzelfde te doen,” zegt de partij, die meteen duidelijk maakt dat streefcijfers geen quota zijn.

GROEN: SCORE 5/14

Groen! wil het bestaande systeem van tijdskrediet uitbreiden tot wat het zelf een volwaardige tijdsverzekering noemt die arbeid en gezin beter combineerbaar maakt. “Je hebt nu een versnippering van verschillende systemen, gaande van tijdskrediet over educatief verlof tot loopbaanonderbreking. Het is zoals een huis waaraan verschillende hokken zijn bijgebouwd,” legt Dirk Geldof, fractiemedewerker in de Kamer, uit. “Eigenlijk moeten die systemen gehomogeniseerd worden tot een nieuwe pijler in de sociale zekerheid: de tijdsverzekering. Op een loopbaan van 45 jaar kan dan in totaal vijf jaar besteed worden aan bijscholing of zorgtaken.”

De partij pleit ook voor meer inspanningen om allochtonen aan een job te helpen. Bij het afsluiten van een cao zouden sectorale streefcijfers rond aanwervingsbeleid moeten worden afgesproken. Geldof: “Een soort van sectorconvenanten die na een aantal jaren moeten worden geëvalueerd.”

Op het vlak van migratie heeft Groen! een uitgewerkt voorstel. De sectorale arbeidsmigratie mag niet meer dan een derde uitmaken van de algemene migratie. Ze moet gebeuren aan de hand van duidelijk omschreven criteria, zoals een acute nood op de arbeidsmarkt die op korte termijn niet intern op te vangen is. Groen! legt wel twee beperkingen op: de specifieke arbeidsmigratie mag zich enkel richten tot landen die zelf een overschot aan dat soort arbeidskrachten kennen en de toestemming gebeurt in overleg met de sociale partners.

SP.A: SCORE 5/14

SP.A zet duidelijk in op het aanbod aan werkkrachten op de arbeidsmarkt. Meer nog dan bedrijven de nodige impulsen geven om meer mensen aan te werven, moet de nadruk gelegd worden op het loodsen van werklozen naar een job. Vooral voor langdurig werklozen – bijna de helft van alle werklozen is al meer dan twee jaar zonder job – moeten meer inspanningen worden gedaan om ze te integreren op de arbeidsmarkt. “Om te vermijden dat ze in de armoede of de bijstand verdwijnen, voor zover ze zich er al niet in bevinden.”

Inzake flexibiliteit staat SP.A op de rem. Enerzijds wordt gesteld dat er meer flexibiliteit in de arbeidssituatie moet komen en de partij beklemtoont ook dat landen met een dynamische arbeidsmarkt het beter doen. Anderzijds is SP.A geen voorstander van flexibiliteit op de werkvloer die door de werkgever wordt ingevoerd zonder overleg met de vakbond. De partij is evenmin gewonnen voor een systeem om personeel makkelijker en goedkoper te ontslaan. “Vandaag bestaan er in België al verschillende manieren om werknemers flexibel aan te werven en te ontslaan. We pleiten juist voor een betere ontslagbescherming voor alle werkenden.”

Een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd ziet SP.A evenmin zitten. De partij zet alles op activering van de werkloze en pleit voor een strenge aanpak met schorsingen voor wie halsstarrig weigert een passende job te aanvaarden.

WWW.TRENDS.BE

Uitgebreide antwoorden van de politieke partijen op de vragen over de arbeidsmarkt.

Alain Mouton Guido Muelenaer