Fiscaliteit is creativiteit

“Schijn bedriegt. Cijferberoepen hebben een saai imago, maar fiscaliteit is creativiteit.” Het Instituut van de Accountants bestaat 25 jaar en zet een imagocampagne op poten. Dat vertelt voorzitter André Bert. “Al blijft controle noodzakelijk voor de geloofwaardigheid van ons beroep.”

De geboren West-Vlaming heeft zijn eigen accountantskantoor in Antwerpen, maar supportert nog altijd voor Club Brugge. André Bert (61) werd onlangs voor de derde keer grootvader en lacht breed dat hij nu drie kleinzonen heeft, als tegengewicht voor drie dochters. Koestert de IAB-voorzitter al pensioenplannen? “Als zelfstandige? Komaan zeg, laat me niet lachen. Ik hoop op mijn 65ste te kunnen stoppen. Mijn voorzittersmandaat bij het IAB loopt in april af en ik hoop het nog één keer voor drie jaar te mogen verlengen. Het is de algemene vergadering die beslist natuurlijk, maar dat scenario zou ik wel zien zitten.” De puzzel van 9000 stukken waar Bert al vier jaar aan werkt – ‘een liefhebberij’ – zal dus nog even moeten wachten, net als zijn stapels pensioenlectuur.

Dus nee, André Bert is geen saaie piet. Net zomin als de andere IAB-leden, als we hem mogen geloven. “Veel mensen denken dat. Ook jongeren, jammer genoeg. We staan op de lijst van de knelpuntberoepen en daarom heeft het IAB onlangs beslist om een bepaalde doelgroep van studenten aan hogescholen en universiteiten ter plaatse te gaan enthousiasmeren voor de cijferberoepen. In het middelbaar onderwijs doen we dat nog niet, maar we denken eraan.”

“Het beroep van accountant en van belastingconsulent is enorm gevarieerd. We komen in contact met heel veel verschillende sectoren. En we spelen een belangrijke maatschappelijke rol: we staan onze klanten bij in alles wat met cijfers te maken heeft en we stimuleren hen om de regels te volgen. De kennis die van ons wordt verlangd, is dan ook groot. Vooral fiscaliteit is een uitdaging omdat ze continu wijzigt. De stabiliteit is helemaal zoek in ons land.”

TRENDS. Hoe complexer de fiscaliteit, hoe meer dat in jullie belang speelt.

ANDRE BERT (IAB). “Als de regels te ingewikkeld worden, is dat voor ons ook niet goed. Het kost almaar meer inspanningen om het allemaal te blijven beheersen. En het wordt een hele opgave om het nog uitgelegd te krijgen aan de bedrijven. Het IAB pleit dus voor een fiscale vereenvoudiging. Neem nu al die speciale aftrekposten. Allemaal verschillende codes op de belastingaangifte. Voor ons is het soms een gekkenwerk om alles correct in te vullen. Cliënten komen bijvoorbeeld hun isolatiefactuur brengen, maar het vereiste attest van de installateur is er niet bij. Het vergt enorm veel heen-en-weergeloop om alle gegevens te verzamelen die nodig zijn om de belastingaangifte van onze cliënten in te vullen.”

Jullie kicken daar toch op?

BERT. “Helemaal niet. (lacht) Waarom geeft de overheid ons geen toegang tot haar databanken, zoals het kadaster of de dienst Inverkeerstelling, waar alle gegevens zitten die we nodig hebben? We zijn druk aan het onderhandelen daarover, maar de overheid schermt natuurlijk met de privacywetgeving. Veel van onze cliënten zijn echter bereid om ons een volmacht te verlenen om toegang te krijgen tot de gegevens die we nodig hebben. Dan is er toch geen probleem? Integendeel, het zou veel zaken oplossen. Van alle binnenkomende gegevens zouden we bijvoorbeeld meteen weten dat ze correct zijn.”

Wat nu niet altijd het geval is, bewijzen de alarmerende cijfers over fiscale fraude in ons land. De beoefenaars van cijferberoepen worden er vaak van beschuldigd dat ze hun klanten helpen met het opzetten van creatieve fiscale constructies.

BERT. “Als wij daar inderdaad aan zouden meewerken, dan kan de minister van Financiën klacht neerleggen tegen ons instituut, waardoor er een tuchtzaak kan ontstaan. Zouden wij zo veel risico durven te nemen?”

Sp.a-politicus Dirk Van der Maelen stipte in 2005 al aan dat het IAB in zijn hele geschiedenis slechts drie accountants heeft geschrapt omdat ze hadden meegewerkt aan fraude. Schort er iets aan de interne controle?

BERT. “Onze tuchtcommissie komt om de twee maanden samen, dus er liggen meer dan drie dossiers op tafel. Bovendien is die tuchtcommissie voor het grootste deel samengesteld uit externe magistraten. Maar het klopt dat een dossier alleen op basis van een klacht kan worden ingeleid. Ik neem aan dat het gros van onze leden zijn beroep op een degelijke manier uitoefent. Alleen moeten we dat kunnen staven tegenover de buitenwereld. Daarom heeft het IAB beslist om vanaf 2011 van start te gaan met een kwaliteitstoetsing van onze leden. We gaan ter plaatse bekijken wat hun werkmethodes zijn en hoe ze zich organiseren. Controle is noodzakelijk voor de geloofwaardigheid van ons beroep. In het buitenland is zo’n controle al in voege. België is een van de laatste.”

Over transparantie gesproken, wat is het verschil tussen een accountant en een belastingconsulent?

BERT. “Belastingconsulenten zijn vooral gespecialiseerd in fiscaliteit, terwijl een accountant zich naast fiscaliteit ook toelegt op de boekhouding van zijn klanten. Een nadeel in dit land: fiscaliteit is geen monopolie van beide cijferberoepen. Iedereen mag hier fiscale raadgever worden. Notarissen, advocaten, tot daar aan toe. Ook de banken hebben fiscale raadgevers in huis. Dat ligt al moeilijker. Om nog maar te zwijgen van de massa consultants die zich op fiscaliteit stort, zonder dat ze daar een deontologische code voor hebben – zoals de IAB-leden – of een garantie op een minimum aan kwaliteit. Ik wil dat probleem aankaarten bij politici, maar het is een uiterst moeilijk debat. Je raakt er zeer veel belangen mee.”

In 2006 sprong een fusie af tussen het IAB en het BIBF, het Beroepsinstituut van Erkende Boekhouders en Fiscalisten. Dat lijkt nochtans een logische oefening.

BERT.(zucht) “De fusie was niet goed voorbereid. Een slechte communicatie met onze leden heeft tot een cataclysme geleid. Het idee komt ongetwijfeld weer op tafel, maar er zal eerst een aantal jaar moeten overgaan om de gemoederen te bedaren, want het debat van toen was nogal emotioneel.”

Is het verschil tussen een accountant en een boekhouder dan zo groot?

BERT. “De opleiding is enorm verschillend. Een boekhouder moet 200 dagen stage lopen, of 1000 uur, en hij moet een bekwaamheidsexamen afleggen. Een accountant moet eerst een toelatingsexamen afleggen, drie jaar stage lopen – of 3000 uur – en ook een bekwaamheidsexamen afleggen.”

Worden accountants gehinderd door een superioriteitsgevoel?

BERT. ” Bwoh… Neen. Maar het argument dat het toch allemaal één pot nat is, doet me een beetje steigeren. Let op, beide instituten praten nog met elkaar hoor. Er zijn dan wel verschillen tussen een boekhouder en een accountant, maar er zijn ook zeer veel raakvlakken.”

Een buitenstaander heeft wellicht lak aan die discussie.

BERT. “Klopt. Ondernemers vragen zich niet af of er nu een boekhouder of een accountant tegenover hen zit. Als de dienstverlening maar goed is. Ik beaam dat al die verschillende beroepstitels verwarrend zijn voor de buitenwereld. Als het tot een fusie komt tussen het IAB en het BIBF, dan zullen we daarin moeten snoeien.”

Hoe gezond zijn Belgische ondernemingen, vanuit het standpunt van het IAB?

BERT. “80 procent van de Belgische bedrijven bestaat uit micro-ondernemingen. Die zijn meestal ondergekapitaliseerd. Het gros van de opbrengsten dient voor het levensonderhoud van de zaakvoerder. Er blijft niks over om een financiële buffer aan te leggen. En dan komen we tot de discussie over de notionele-interestaftrek. Ik zeg dat die voor onze kleine ondernemingen ook een goeie maatregel is, want het is een fiscale stimulans om toch een beetje buffer aan te leggen.

“Bijkomend probleem: Belgische ondernemingen zijn te veel gefocust op de interne markt als afzetgebied. De stap om naar het buitenland te trekken, is voor velen een stap te ver. De overheid doet daar wel van alles aan, maar kan ze de kleine ondernemer voldoende bereiken en overtuigen?”

Binnenkort wordt het in ons land mogelijk om als starter een bvba op te richten met maar 1 euro aan kapitaal. Een goed idee?

BERT. “Ik krijg er veel vragen over, maar ik vraag me af welke overlevingskansen die mensen hebben. Welke derde partijen zullen in zo’n onderneming willen investeren? Er is wel degelijk een startkapitaal nodig om een zaak op te starten. Je moet een notaris betalen om je statuten op te stellen. En als je een pizzeria wilt openen, moet je toch tafels en stoelen kopen? Ik heb dus mijn reserves bij het project, al zou het iets kunnen opleveren in de dienstensector. Daar heb je bij wijze van spreken genoeg aan een laptop om een zaak te beginnen.”

Boekhoudregels zijn zeer actueel sinds de crisis. Wat is uw standpunt?

BERT. “De Europese Commissie wil dat de beruchte IFRS-regels nu ook gebruikt worden in kmo’s met minimum 10 miljoen euro omzet en 50 werknemers. Het Belgische standpunt is: liever niet. De invoering van IFRS zou een extra uitgave betekenen voor de betrokken onder-nemingen. Bovendien wordt vaak gezegd dat IFRS mee aan de basis ligt van de crisis. Ik hou het dus liever bij het Belgische boekhoudsysteem, al zouden die regels wel eens mogen worden aangepast. Ze dateren van 1975.”

U roept de IAB-leden op om grotere associaties te vormen. Wil dat zeggen dat ook accountants en belastingconsulenten in de problemen raken door de crisis?

BERT. “Ik heb die oproep gelanceerd omdat de investeringen in een accountantskantoor steeds hoger worden. De nodige softwaresystemen alleen al worden almaar gesofisticeerder. Het is wel zo dat sommige klanten langer wachten om de erelonen van onze leden te betalen omdat er niet genoeg cash voorhanden is. Sommige ondernemers vragen ons zelfs of we ons ereloon niet kunnen verlagen. Dat ligt zeer moeilijk. De tarieven in België zijn zeer laag in vergelijking met de ons omringende landen. En wij hebben ook onze personeelskosten.”

Door Celine De Coster / Fotografie Jelle Vermeersch

“80 procent van de Belgische bedrijven bestaat uit micro-ondernemingen. Die zijn meestal ondergekapitaliseerd”

“De Belgische boekhoudregels zouden wel eens mogen worden aangepast. Ze dateren van 1975”