Federatie? Confederatie? Gemeenschappen? Gewesten?

België is een federale staat. Zo staat het in onze grondwet. Van een confederale onderhandeling tussen de deelstaten van ons land is dan ook geen sprake. Overigens, wie zullen er rond de tafel zitten: gemeenschappen of gewesten? Wat nu?

Federatie?

We wonen in een federatie of bondsstaat van gemeenschappen en gewesten. Drie van elk om precies te zijn. De Vlaamse, Franstalige en Duitse gemeenschap. Het Vlaamse, Brusselse en Waalse gewest. En om het simpel te houden, telt België vier taalgebieden: het Nederlandstalige in Vlaanderen, het Franstalige in Wallonië, het Duitstalige in de Oostkantons en het tweetalige Nederlands-Franse in Brussel.

De staatsmacht is verdeeld over de federatie en de deelstaten. Het Belgische federale model heeft het bijzondere kenmerk dat de wetten van de federatie en de decreten van de deelstaten op gelijke voet staan. Er is dus geen hiërarchie der normen. Hoewel, om helemaal correct te zijn, staan de Brusselse ordonnanties een stapje lager, maar dat stelt in de praktijk niet veel voor.

Confederatie?

Een confederatie of statenbond heb je als onafhankelijke staten een verdrag sluiten en deelstaten worden van het nieuwe land dat ze boven de doopvont houden. De delen behouden hun staatsmacht, maar komen overeen een aantal kwesties samen te regelen zoals het buitenlandse beleid of het leger. Het verdrag bindt de delen, niet een grondwet.

Gemeenschappen?

De gemeenschappen van België zijn bevoegd voor de ‘zachte’ materies zoals onderwijs en cultuur. De Vlaamse Gemeenschap is bevoegd in Vlaanderen en voor de Nederlandstalige Brusselaars. De Franstalige Gemeenschap is bevoegd in Wallonië en voor de Franstaligen in Brussel. De Duitstalige Gemeenschap is bevoegd voor de 70.000 Duitstalige Belgen.

Gewesten?

De gewesten van België zijn bevoegd voor de ‘harde’ materies zoals economie, openbare werken, leefmilieu. De Duitstalige Gemeenschap maakt deel uit van het Waals Gewest waarvan ze al enkele bevoegdheden afgesnoept heeft. Koninklijk bemiddelaar Karl-Heinz Lambertz (PS), de minister-president van de Duitstalige Belgen, wil die evolutie doen voortgaan.

Wat nu?

De koninklijke bemiddelaars brengen vandaag, 31 juli, verslag uit bij hun opdrachtgever, Albert II. Het zou niet verbazen mocht het om een tussentijds verslag gaan. Na de stemming vorige week in de Kamer zit de regering van Yves Leterme veilig tot na de zomer. De volksvertegenwoordigers van de N-VA steunden het kabinet en partijvoorzitter Bart De Wever verzwakte de deadline die hij op vandaag had gesteld.

Zoals de zaken er nu voorstaan, komt er allicht een palaver waarbij de deelstaten een grote rol spelen. Krijgen we een onderhandeling tussen Vlamingen en Franstaligen zoals het noorden van het land vraagt? Of wordt het een gesprek tussen Vlamingen, Brusselaars en Walen, zoals het zuiden wil? Daarbij vergeten we even de Duitstaligen, die ook hun plaatsje aan tafel zullen opeisen. Misschien wordt het wel een onderonsje met vier: Vlamingen, Brusselaars, Walen en Duitstaligen.

Rendez-vous is gegeven bij het begin van het nieuwe parlementaire jaar in de herfst. Dan komt de eerste minister traditioneel met een beleidsverklaring. Hoe hij communautair water en vuur zal verzoenen, is meer dan een raadsel. Zeker in het licht van de deelstaatverkiezingen die op 7 juni van volgend jaar plaatsvinden. Die wierpen de voorbije tijd hun schaduw al ver vooruit.

Hoe dan ook, finaal beslissen de politieke partijen wat het wordt. (T)

Door Boudewijn Vanpeteghem