Farmacie is als spaghetti

Heeft Vlaanderen weer eens naast de hoofdprijs gegrepen? Tibotec-Virco had twee aidsremmers in de pijplijn zitten. Dat wil zeggen: patiënten testen ze op dit moment uit. Als alles meezit, worden het twee van de krachtigste geneesmiddelen tegen de pest van de 21ste eeuw. Een middel tegen aids is voor de farmawereld zowat de heilige graal. Naast alle gunstige bijwerkingen op de mondiale volksgezondheid, was Tibotec dus een goudmijn. Een potentiële goudmijn, om precies te zijn. Insiders spraken over een omzetverwachting van 1 miljard dollar per jaar. En dat geeft Vlaanderen uit handen. Sterker nog, het wordt opgekocht door Amerikanen die enkele maanden geleden het klimaat bij hun andere Belgische dochter Janssen Pharmaceutica grondig verzuurden. Toen besliste Johnson & Johnson ( J&J) het klinische onderzoek van zijn farmaceutische tak te herorganiseren. Het gevolg waren ontslagen in Beerse, zowat de psychologische bakermat van het Vlaamse geneesmiddelenonderzoek.

Eigenlijk had het stichtende duo Rudi Pauwels en Paul Stoffels weinig keuze. De geldverslindende klinische proeven zorgden voor een reusachtige kapitaalhonger. In betere tijden had het bedrijf geld via de beurs kunnen ophalen, maar het investeringsklimaat zat tegen. Uiteindelijk verkochten ze hun onderneming aan J&J, met de garantie dat Tibotec-Virco als een onafhankelijke entiteit blijft opereren.

Maar de verbondenheid tussen Janssen, J&J en Tibotec-Virco zit dieper. Stichters Rudi Pauwels en Paul Stoffels noemden Paul Janssen, die zijn Janssen Pharmaceutica in de jaren zestig aan J&J verkocht, hun mentor. Dr. Janssen zat voortdurend tussen twee stoelen. Aan de ene kant loyaal tegenover J&J, dat zijn mensen van een goede baan verzekerde en de financiële kopzorgen van de bètawetenschapper minimaliseerde. Aan de andere kant vervuld met een hekel aan de Amerikaanse marketinggedreven onderzoekscultuur. Sinds zijn pensionering neemt in Beerse de invloed van marketinggedreven onderzoekers toe. Dat maakte van Tibotec-Virco een magneet voor onderzoekers van zijn slag.

Stoffels en Pauwels waren de moderne versie van Janssen. Iedereen hoopte dat zij wel zouden kunnen wat Janssen niet lukte. En toen gingen ook zij overstag. Zijn Vlamingen dan te bescheiden om een gooi naar de top te doen? Misschien, maar de formule past in het huidige klimaat. Vlaamse verankering verliest aan betekenis in een Europese context. En bovendien verandert in de farmaceutische wereld de hiërarchische taart steeds meer in een bonte spaghetti. Minder hiërarchie, meer creativiteit. Onderzoek gebeurt almaar vaker bij verre en dichte dochters. De diversiteit wordt gebundeld onder één paraplu, terwijl de centrale marketingspier zorgt voor een beursidentiteit.

Daar staat het archetype van het Amerikaanse biofarmaceutische bedrijf Amgen haaks tegenover. Hun succes is de inspiratie van een generatie biotechondernemers. Amgen bouwde rond zijn succesproduct epo een bedrijf dat uitgroeide tot een nieuwe farmagigant. Het leek erop dat Stoffels en Pauwels hetzelfde pad hadden gekozen. Wie wil hen verwijten dat ze uiteindelijk wetenschap – hun eerste liefde – verkozen boven het managersaureool? Zij zijn nu immers gelukkig dat geldgebrek hun pillen niet in het experimentele kanaal zal houden.

Maar toegegeven: als het financieringsklimaat had meegezeten…

Roeland Byl [{ssquf}]