Eyes Wide Shut

Stanley Kubricks postuum uitgebrachte psycho-erotische thriller is een magistraal geregisseerde ode aan de huwelijkstrouw.

Tijdens zijn 46-jarige carrière als filmmaker maakte Stanley Kubrick maar dertien langspeelfilms. Zijn obsessionele drang naar controle en perfectie is legendarisch. Kubrick heeft elk filmgenre verkend, maar maakte – zoals elk groot kunstenaar – nagenoeg alleen variaties op hetzelfde thema. Of het onderwerp nu oorlog ( “Paths of Glory”, “Full Metal Jacket”), sciencefiction ( “2001, A Space Odessey”), maatschappijkritiek ( “Dr. Strangelove”, “A Clockwork Orange”), horror ( “The Shining”), geschiedenis ( “Barry Lyndon”, “Spartacus”) of een intiem portret ( “Lolita”) is, steeds plaatst Kubrick een man centraal die steunt op zijn rationeel oordeelsvermogen of dat van de machinaties – overheid, systeem – die hem leiden. Op het moment dat zijn illusies worden doorgeprikt, staat hij voor een ingrijpende beslissing. Meestal met de dood of een hopeloos verlies als gevolg.

Paranoia, bedrog, zelfverloochening en de onweerstaanbare drang tot zelfdestructie lopen als een rode draad door Kubricks oeuvre. “Eyes Wide Shut”, het testament van deze grote filmmaker, vormt hierop geen uitzondering. Toch is deze film minder wrang en meer optimistisch dan de andere prenten uit de Kubrick-catalogus.

Tom Cruise en Nicole Kidman spelen een echtpaar uit New York. Als op een avond Kidman het verhaal vertelt van een man waar ze ooit seksuele fantasieën over had, voelt Cruise zich bedrogen en gaat hij op pad. Tijdens zijn nachtelijke omzwervingen in New York wordt Cruise voortdurend blootgesteld aan de verleiding. Gaat hij het wel of niet doen? De gebeurtenissen in “Eyes Wide Shut” zijn onvoorspelbaar.

“Eyes Wide Shut” gaat over de kracht van de fantasie en wat die met de geest en het daaruit vloeiend gedragspatroon uithaalt. De droomachtige sfeer van “Eyes Wide Shut” balanceert op de grens van waarachtigheid en fictie.

Kubrick filmde alles in de studio. Het artificiële van de onnatuurlijk aandoende belichting en kleuren is echter bedwelmend. Met adembenemende camerabewegingen (vooral tracking shots) voert Kubrick zijn hoofdpersonage, en met hem de toeschouwer, naar een wereld van duistere verlangens en manipulatiespelletjes.

Eigenlijk gebeurt er gedurende 160 minuten “bijna” niets. Een publiek dat gewoon is aan het hedendaagse effectbejag, zal “Eyes Wide Shut” dan ook ervaren als “oubollig” en “vervelend”. Pech voor hen, want de subtiliteit van Kubricks beeldregie is het werk van een begeesterd virtuoos.

Piet Goethals