Extra ogen voor de schipper

Elk jaar vinden in de scheepvaart 3.000 aanvaringen plaats en gaan minstens twintig schepen ten onder. Menselijk falen is vaak de oorzaak. Om schippers te assisteren, combineerde de Belgische scale-up Westray sensoren en camera’s met artificiële intelligentie en algoritmes.

Veel schepen varen op automatische piloot. Dat is een risico.” Kenneth Ruyts, de medeoprichter van Westray, is heel duidelijk als we hem vragen naar de lage digitalisering in de scheepvaart. “Een heel groot deel van de tijd gaat het goed, maar als er een onverwacht obstakel opduikt – denk aan een kajakker op een kanaal – dan vaart een automatische piloot er los over.”

Het is een verrassend scherpe analyse in tijden dat bijvoorbeeld auto’s almaar meer digitale navigatie-oplossingen meekrijgen. “De scheepvaart heeft met de radar, de gps, de AIS (een identificatietool voor schippers, nvdr) en de elektronische kaart vier uitvindingen ter beschikking. Dat is een heel beperkte digitalisering”, zegt Ruyts. “De auto-industrie lanceert haast elke week zo’n nieuwe technologie.”

Piraterij

Kenneth Ruyts was jarenlang officier op grote lng-tankers van de rederijen Exmar en Golar. Samen met Hans Seeuws, de oprichter van de internetadviesbedrijven Sensirius en OpenRegistry, richtte hij in 2018 Westray op om de Virtual Watchkeeper te ontwikkelen. Het systeem combineert waarnemingen via 3D-sensoren en hogeresolutiecamera’s met radar, gps, satellietnavigatie en volgsystemen. Daarna verwerken software, algoritmes en artificiële intelligentie de gegevens. Voor de satellietnavigatie werkt Westray samen met de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.

“Eenvoudig uitgelegd is de Virtual Watchkeeper een digitale vaarassistent voor de scheepvaart”, zegt Luc Cuperus, de medeoprichter van LensOnline, die mee in het kapitaal van Westray stapte. “Met het systeem kan de schipper al vanop zo’n 1.600 meter een schip met naam en toenaam identificeren, inclusief gegevens over de koers en de snelheid. Hij kan dus ook vanop een grote afstand zien of er gevaar dreigt en, indien nodig, actie ondernemen. Hij krijgt met ons systeem extra ogen.”

Kenneth Ruyts en Hans Seeuws kregen het idee voor Westray tijdens de zoektocht naar een oplossing voor piraterij. “Klassiek weren schepen piraten met extra mensen op de brug, een brandslang in de aanslag en prikkeldraad”, vertelt Ruyts. “Maar om een klein piratenbootje te detecteren is de bestaande radar ontoereikend, en na vele uren op de brug verslapt de aandacht. We wilden eerst een systeem met een autonoom brandkanon ontwikkelen, maar zagen al snel dat de echte sterkte in detectie en classificatie zat.”

Het gaat niet enkel over de dreiging van piraterij. “Schippers in België werken veertien uur per dag en hebben weinig tijd voor pauze”, legt Ruyts uit. “Een klant vertelde ons dat hij nu eindelijk met een gerust gemoed naar het toilet kan. Als dat een luxe is, dan weet je dat er vraag is naar dit product.” Ook de droogte blijkt een bijkomend argument te zijn voor virtuele assistentie op de brug. “Bij een laag waterpeil, wat deze zomer zeer reëel was, worden de rivieren smaller en vergroot het risico op aanvaringen. Denk aan onervaren gebruikers van pleziervaartuigen die in het vaarwater van grote schepen komen.”

Vlaamse expertise

Om de ontwikkeling van de Virtual Watchkeeper te financieren, haalde Westray al een miljoen euro op. Onder meer het start-upfonds van de accelerator imec.istart, de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en het innovatiefonds Vlaio investeerden of verleenden projectsubsidies. Hans Seeuws benadrukt dat Westray een Vlaams verhaal met internationale ambities schrijft. “We hebben gebouwd op de expertise van lokale partners zoals Apixa Computer Vision en Tresco. Ook bij de Hogere Zeevaartschool zit veel kennis. Onze regio heeft voor de scheepvaart veel state-of-the-arttechnologie te bieden. Onze maritieme achtergrond is een troef voor kostenefficiëntie. Ons product is een kwart goedkoper, omdat buitenlandse concurrenten langer moeten zoeken naar het juiste perspectief.”

In de aanloop naar de lancering testte Westray de Virtual Watchkeeper in de eerste plaats in de binnenvaart. Dat is een voorspelbare omgeving, die ook strategisch interessant bleek. Binnenschippers nemen zelf de beslissing over de aanschaf, wat de verkoopcyclus korter maakt. “Eind augustus tekende het eerste schip en in september haalden we voor meer dan 100.000 euro aan contracten binnen”, vertelt Hans Seeuws. “Momenteel praten we met rederijen en scheepseigenaren die toezegden om de Virtual Watchkeeper te gebruiken. Voor 2023 mikken we op tachtig klanten in de binnenvaart. In 2024 willen we ook de stap naar de zeevaart zetten, met enkele prominente rederijen.” Westray geeft aan na de investeringsfase vanaf 2025 rendabel te willen zijn.

Dat Westray verder zal kijken dan de scheepvaart, bijvoorbeeld richting havens, sluit Kenneth Ruyts niet uit. “Met onze sensoropstelling krijg je een heel accuraat zicht op de omgeving. Met extra sensoren kun je in realtime de staat van een maritieme perimeter opmeten. Die stroom van informatie is ook interessant voor havens. Maar momenteel stellen we onze ambitie in op 800 schepen en een omzet van 26 miljoen euro tegen 2027.”

Intussen wil Westray voor de Virtual Watchkeeper nieuwe functies ontwikkelen die inzetten op langeafstandsdetectie, die officieren ‘s nachts op de brug accuraat kunnen assisteren. “De nacht is een groot probleem. Het is zeer belangrijk dat een schip veilig kan blijven navigeren, omdat het dan de havens binnenvaart, vaak met mist. De radar werkt dan minder accuraat en geeft meer valse alarmen. Onze oplossing kan meer veiligheid bieden. De verdere ontwikkeling vraagt een financiering van 750.000 euro. Die vonden we deels al bij het huidige aandeelhouderschap, maar we zijn nog op zoek naar investeerders die impact willen hebben in de sector. Een maritieme partij of een verzekeringsmaatschappij zou een inhoudelijke toegevoegde waarde kunnen bieden, maar is geen noodzaak. Het zou ook onze internationale uitbreiding naar Azië en Amerika faciliteren.”