‘Europese chemie zit in de penarie’

Ineos-voorzitter Sir Jim Ratcliffe.
Ineos-voorzitter Sir Jim Ratcliffe. © BELGA

Jim Ratcliffe, de puissant rijke oprichter en baas van het Britse chemieconcern Ineos, heeft net beslist 3 miljard euro te investeren in Antwerpen. Maar dat belet hem niet snoeihard uit te halen naar Europa, dat de chemiesector de afgrond indrijft.

Ineos kondigde vorige week aan dat het in het Antwerpse havengebied twee fabrieken zal bouwen voor de productie van ethyleen en propyleen, twee grondstoffen die voor de chemie- en kunststoffensector cruciaal zijn. Het Britse bedrijf werd in 1998 opgericht door de intussen 66-jarige lefgozer Jim Ratcliffe. In amper twintig jaar bouwde de nabij Manchester geboren chemisch ingenieur Ineos uit tot een topvijfspeler in de chemie. Het legde Ratcliffe, die vele jaren de media schuwde als de pest en nog altijd het liefst in de luwte vertoeft, geen windeieren. Met een geschat vermogen van 23,5 miljard euro is de hoofdaandeelhouder van Ineos de rijkste Brit. Dat hij vorig jaar werd geridderd en zich mag laten aanspreken met ‘sir’, werd hem gezien zijn stugge houding bij vroegere bedrijfsconflicten lang niet overal in dank afgenomen. Maar dat is het minste van zijn zorgen. Ratcliffe, een uitgesproken voorstander van de brexit, is van geen kleintje vervaard en schuwt de harde taal niet, vooral niet als het over Europa gaat.

Als Europa te groen wordt, doodt het de chemische industrie. Nu ik 3 miljard euro spendeer, zou dat heel ontgoochelend zijn

Speelden ook sentimentele redenen een rol in uw beslissing in Antwerpen te investeren? Het is de bakermat van Ineos. U kocht uw eerste productie-eenheid hier in de jaren negentig van BP.

JIM RATCLIFFE. “Dat speelt, al kan je zoiets niet kwantificeren. Maar of je nu wil of niet, je ontwikkelt een zekere genegenheid. Ik kom hier al sinds 1995 en dan krijg je een band met de mensen en met de cultuur. We hebben hier ook al lang veel werknemers.”

Betekent dat dat Antwerpen steeds in poleposition heeft gestaan voor deze investering?

RATCLIFFE. “Dat zou ik niet zeggen. We hebben elders ook heel interessante discussies gehad, verrassend interessante zelfs. Maar uiteindelijk werd het Antwerpen, een rationele beslissing.”

U somde op een persconferentie de positieve punten van Antwerpen als investeringsplaats op, zoals de lange relatie met de regio, het feit dat Ineos er al zes productiefaciliteiten heeft, en de nabijheid van anders spelers in de Antwerpse chemiecluster. Welke waren de negatieve punten?

RATCLIFFE. “Het voornaamste is de richting en de snelheid waarmee de wetgeving evolueert. Als Europa te groen wordt, doodt het de chemische industrie. Nu ik 3 miljard euro spendeer, zou dat bijzonder ontgoochelend zijn. Ik weet ook wel dat dat niet uitsluitend een Belgisch gegeven is, maar veel van Europa zit in Brussel, nietwaar? Dus heb ik de neiging het enigszins te associëren met België. Maar om eerlijk te zijn: Vlaanderen is altijd heel praktisch ingesteld geweest en getuigde van gezond verstand. Chemie is dan ook heel belangrijk voor Vlaanderen. Het is zijn grootste sector, dus waarom zou het die willen doden?”

JIM RATCLIFFE
JIM RATCLIFFE “De brexit staat zelfs niet op onze lijst van belangrijkste tien issues.”© BELGA

U had die 3 miljard net zo goed kunnen investeren in de Verenigde Staten, waar de energiekosten maar half zo hoog zijn. Waarom dan in Europa? U schreef ruim vier jaar geleden al in een open brief aan de Europese Commissie dat het er slecht uitzag voor Europa. U schreef: ‘Wij zijn als konijnen die in autokoplampen staren, met onze broek op de enkels.’

RATCLIFFE. ( lacht) “Die brief is nog altijd accuraat. In Europa is de chemiesector ingestort. Europa was het nummer één van de wereld in chemie, toch een van de grootste sectoren. Het is een van die zogenaamde biljoendollarindustrieën, zoals de autosector. Maar in amper tien jaar is het Europese marktaandeel in chemie geslonken van 30 naar 15 procent. De Europese chemie zit in de penarie. Niemand investeert er nog in. Iedereen investeert in Amerika of in China, wat maakt dat Europa wegzakt omdat het niet competitief is. En als je wil weten waarom Ineos hier dan 3 miljard euro investeert, los van het feit dat we vrij vaak dingen hebben gedaan die tegen de stroom in gaan: ten eerste hebben we toegang tot goedkoop schaliegas als energiebron voor die installaties, omdat we schepen hebben die dat importeren uit de VS. Niemand anders heeft die toegang. Wij zijn de enigen die daarin hebben geïnvesteerd.”

U was uw concurrenten te slim af?

RATCLIFFE. “We waren toch vrij slim zes à zeven jaar geleden, omdat we dit probleem op ons zagen afkomen. Maar er is nog een reden. Als je een kraker met een capaciteit van 1 miljoen ton ethyleen per jaar bouwt, is het normaal een enorme uitdaging daarvoor klanten te vinden. Voor ons is dat niet het geval. Ineos heeft een miljoen ton ethyleen te kort. Idem dito voor die andere fabriek die we hier bouwen, voor propyleen. Wij zullen die productie volledig zelf verbruiken. Dat gegeven verkleint de risico’s voor ons.”

U bent toch maar mooi aan het ergste ontsnapt. U vreesde dat de sector zou uitsterven.

RATCLIFFE. “Ik geloof nog altijd dat het die richting uitgaat. Niemand anders investeert in Europa en ik zie ook niemand anders die dat zal doen, want niemand anders heeft toegang tot goedkope grondstoffen en niemand anders beheerst die balans in productie. Dat maakt dat Europa zakt. Dat is catastrofaal. Amerika investeert 200 miljard dollar in de sector, en in Europa wordt niks geïnvesteerd.”

Maar als u verwacht dat de sector hier uitdooft, neemt u zelf toch ook een groot risico?

RATCLIFFE. “Ik zou het niet doen als ik dat zou denken. Chemie zal ook niet in tien jaar naar nul gaan. 350 miljoen Europeanen is nog steeds een fatsoenlijke markt en de technologie hier is geweldig. Die is even goed als die in eender welk ander deel van de wereld. Alleen zijn we niet competitief.”

Verhoogt het feit dat u de structuur van Ineos hier uitbouwt, de kansen op bijkomende investeringen in Antwerpen?

RATCLIFFE. “Altijd. We bouwen fabrieken van wereldklasse. Dit wordt de meest competitieve faciliteit in Europa, en dat zal investeringen aantrekken. Meer zeg ik niet. Dat volstaat voor nu. 3 miljard is een vrij grote cheque. Je moet niet te gulzig zijn ( lacht). Heb geduld.”

Eind 2017 verraste u met de acquisitie van de Zwitserse voetbalclub FC Lausanne-Sport en het luxekledingmerk Belstaff. Wat is de strategie daarachter, of gunde u uzelf gewoon een pleziertje?

RATCLIFFE. “We hadden vorig jaar een bedrijfskasstroom van pakweg 7 miljard dollar, dus zijn die investeringen klein grut. Er is ook een vrij groot automobielproject (Ratcliffe wil het afgevoerde 4X4 automerk Land Rover Defender nieuw leven inblazen, nvdr), en in imago gaan kleding en auto’s wel goed samen. Maar ik spendeer 99 procent van mijn tijd aan chemie en aan olie en gas. Ineos zal daarin ook hoofdzakelijk actief blijven.”

U bent een voorstander van de brexit. Hoe zwaar weegt al het gedoe daarrond?

RATCLIFFE. “Ik maak me daar geen zorgen over. De brexit staat zelfs niet op onze lijst van belangrijkste tien issues. Er zijn dus minstens tien andere zaken die belangrijker zijn. Aan de brexit kan ik toch niets doen. Ofwel gebeurt het, ofwel niet. Het beste advies dat ik ooit heb gekregen, kwam van mijn vader. Hij zei: “Maak je geen zorgen over dingen waar je toch niets aan kan doen. “Overigens, de Britse economie doet het nog lang niet zo slecht. Ze is nog steeds de vijfde of de zesde ter wereld. En de Duitsers zullen hun Mercedessen willen blijven verkopen in Londen, en wij zullen ook wel producten willen verkopen aan Duitsland. Ik geloof dus dat het gezond verstand uiteindelijk zal zegevieren.”

Bio

· Geboren op 18 oktober 1952 in Failsworth, nabij Manchester

· Studies chemisch ingenieur, universiteit Birmingham, MBA London Business School

· Eerste werkgevers: Esso en Courtaulds

· 1989: directeur nieuwe materialen bij durfkapitaalgroep Advent

· 1992: neemt deel aan de buy-out van Inspec, de speciaalchemieafdeling van BP

· 1994: brengt Inspec naar de beurs

· 1998: koopt van Inspec een vroegere BP-fabriek in Antwerpen, en richt Ineos op

· 2006: koopt Innovene, de petrochemiedivisie van BP

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content