Er zit een Pool in de badkamer (maak u niet ongerust, sust de vakbond)

Voormalig VRT-journalist Miel Dekeyser brengt de toestand van ons welvaartssysteem in kaart en merkt dat het al één voor twaalf is. Het systeem barst uit zijn voegen.

De vakbonden moeten intern de analyse durven te maken dat ons sociaal systeem onbetaalbaar wordt als we niet ingrijpen. Zelfs voor een voormalige vakbondsbons is dat een gedurfde uitspraak. Het citaat stamt van Mia De Vits, die in mei 2002 aan het hoofd kwam van de machtige socialistische vakbond ABVV, maar al in 2004 via de SP.A-lijst overstapte naar het Europees Parlement. De waarschuwing aan de kameraden lezen we in Vaarwel welvaart, het nieuwe boek van Miel Dekeyser. De gepensioneerde VRT-radiojournalist moest de meningen van vakbondstoppers bijeensprokkelen, want “vakbondsleiders laten zich niet vangen voor dit boek. Is het omdat ze later niet graag hun uitspraken van de dag herlezen?”

Door hun weigering om met Dekeyser te praten, bevestigen de vakbondsleiders precies wat de journalist hen verwijt: ze sluiten de ogen voor de harde werkelijkheid. Daarmee worden ze de grafdelvers van het welvaartsmodel in België en andere westerse landen, een model dat een nooit eerder geziene voorspoed gebracht heeft. Dan hebben de vakbonden ook groot gelijk om er zich zo verkrampt en verbeten aan vast te klampen? Neen, de voorwaarden zijn immers radicaal veranderd. En juist die dramatisch gewijzigde situatie kaart Dekeyser in zijn boek aan.

De fundamentele economische en maatschappelijke wijzigingen zijn alom gekend: de globalisering van de economie, de flexibilisering van de arbeid, de individualisering van de maatschappij en een verregaande vergrijzing die het welvaartssysteem de genadeslag zal toebrengen. Het interessante in Dekeysers boek is dat hij al die dreigingen en verschuivingen niet voor de zoveelste keer louter opsomt, maar dat hij de nu al zichtbare en tastbare gevolgen beschrijft. Hij praat met werknemers, ondernemers en werklozen. Hij zoekt uit waarom die werkloze niet aan het werk geraakt, terwijl een ondernemer klaagt dat hij geen geschikt personeel vindt. Hij trekt zelfs naar een jongerenproject van de VDAB, maar constateert teleurgesteld dat een vak aanleren er niet eens het hoofddoel is. Als de jongeren al een beetje zin krijgen om op tijd op hun werkproject te belanden, is er al een flinke stap gezet.

De globalisering illustreert Dekeyser met “de beruchte Poolse loodgieter die hier in West-Europa alle gootstenen komt ontstoppen. Hij maakt onze buizen en riolen open, zodat onze welvaart erdoorheen kan vloeien. Hij is het symbool én de zondebok geworden van dat akelige fenomeen dat we globalisering noemen.” Met dergelijke beelden en herkenbare voorbeelden maakt Miel Dekeyser duidelijk dat de struisvogelpolitiek ons naar het sociaal-economische kerkhof voert. Het welvaartssysteem heeft dringend bijsturing nodig, maar welke politicus waagt zich aan zo’n programma?

Miel Dekeyser, Vaarwel welvaart – Méér werken voor minder geld? The House of Books, 240 blz., 16,90 euro.