Er staat nog schuim op het bier

Wolfgang Riepl
Wolfgang Riepl redacteur bij Trends

Krimpende winstmarges, dalende volumes, steeds minder werknemers. En toch heeft alcohol, en dan vooral de brouwerijsector, toekomst. Dat staat in een studie van het Federaal Planbureau die Trends als eerste kon inkijken.

De dranksector schept in ons land 75.000 banen, waarvan 56.000 in de horeca, en de omzet uit bier, wijn en sterke drank bedraagt 2,15 miljard euro. De omzet uit bier (export inbegrepen) is goed voor 1,6 miljard euro. De bieromzet in eigen land blijft stabiel rond 1,1 miljard euro, ondanks de dalende biervolumes. Het zijn enkele conclusies van Luc Avonds en Bart Van den Cruyce van het Federaal Planbureau in hun economische analyse van de productie en distributie van de Belgische alcoholmarkt.

Langs de productiekant primeert uiteraard bier, want wijn en sterke drank worden grotendeels ingevoerd. “De export van bier neemt wel voortdurend in belang toe”, zegt Van den Cruyce. “In 1995 was het belang van de export in de omzet 28 procent. In 2005 klom het getal naar 41 procent (680 miljoen euro). De speciale Belgische bieren zijn een groot succes in Frankrijk en Nederland. Dat is een zeer goede strategische keuze, want aan het bier is een geschiedenis verbonden. En er is het Belgische kwaliteitslabel.”

Ook de export buiten Europa, naar de Verenigde Staten, neemt toe. “Daar ligt, naast de verdere ontwikkeling van de binnenlandse markt, nog meer toekomst”, vult Theo Vervloet, de voorzitter van de Belgische Brouwersfederatie, aan. “Maar dan moeten onze brouwers zich nog meer professionaliseren.”

Vanuit het Brouwershuis op de Brusselse Grote Markt klinken optimistische geluiden. Ze benadrukken daar ook graag het belang voor de sector van de titel van Manager van het Jaar 2010 voor brouwer Michel Moortgat. Toch oogt de studie van het Planbureau niet echt optimistisch.

Loyale werknemers worden ontslagen

De bierconsumptie daalt en blijft hooguit stabiel voor wijn. Volgens de studie stagneert de bierprijs sinds 2002 en het aantal werknemers blijft maar dalen. Sinds 2005 werden nog eens duizend banen geschrapt bij de brouwerijen. Bovendien dalen de winstmarges, na een toppunt in 2005. Deze cijfers ondersteunen de bewering van Carlos Brito, de CEO van AB InBev dat vorig jaar 260 ontslagen aankondigde in België. Die ontslagen moeten de winstgevendheid van de Belgische activiteiten herstellen.

“AB InBev is daarmee zeer vooruitziend”, reageert Vervloet. “Voor de vakbonden zouden de hoge winsten in de Verenigde Staten de mindere winst hier moeten compenseren. Maar dat gaat niet. Je moet competitief blijven in eigen land, tegen de eigen concurrenten.”

De winstgevendheid daalde de voorbije jaren vooral door de gestegen grondstoffenprijzen, zoals graan, mout, glas. Die betekenen een kwart van de productiekosten. Ook de afschrijvingen stegen door veel investeringen aan het einde van de jaren 2000. Ook dat knaagde aan de winsten.

Bovendien kon de omzet wel min of meer stabiel blijven door prijsstijgingen. Maar die stijgingen waren hoofdzakelijk in lijn met de algemene prijsstijgingen, gekoppeld aan de index. “En de productmix is ook wat anders, met een kwart speciale bieren. Die halen netto hogere prijzen en geven minder korting dan de pils”, verduidelijkt Vervloet.

Een andere kopzorg voor de alcoholsector zijn de hoge loonkosten per werknemer. Met 61.000 euro per werknemer liggen die bijna 39 procent hoger dan in de algemene voedingssector (44.000 euro). Brouwerijen maken 90 procent van die tewerkstelling in de productie. Maar brouwerijen hebben ook meer voltijdse en oude werknemers.

“Je kunt die oudere tewerkstelling dus ook positief bekijken”, vindt Van den Cruyce. “Mensen blijven heel lang actief in eenzelfde sector. Er is een grote loyaliteit.” Toch waarschuwt hij voor de volgende jaren. De daling van tewerkstelling reageert minder snel op de achteruitgang van de winst. De echte weerslag op de tewerkstelling komt misschien nog.

Dat de sector toekomst heeft, tonen ook de universiteiten van Gent, Leuven en Louvain-la-Neuve. De brouwerijscholen aan die universiteiten zitten vol. Met bovendien tot de helft buitenlandse studenten.

Cava verstoot champagne

Meer in detail toont de studie nog enkele opvallende elementen. De opmars van Cava bijvoorbeeld, als goedkope vervanger van champagne. Het leidde mee tot een prijsnivellering in het wijnsegment van 2004 tot 2007. Belgen schakelen niet over op goedkopere merken bijvoorbeeld voor bier. Jupiler wordt, ook in crisistijden, niet en masse vervangen door Cara-pils in blik.

De studie toont ook aan hoe Nederland de belangrijkste exporteur van bier naar België is. Met in 2009 een invoeromzet van 36 miljoen euro. Nee, Heineken werd plots niet populair. Dit is hoofdzakelijk invoer van de Dommelsche Bierbrouwerij, een dochter van AB InBev. Daar wordt onder meer Jupiler gebrouwen.

Een ander gevoelig punt is het zwartwerk. De auteurs namen daarvoor de methodologie van het Instituut voor de Nationale Rekeningen als maatstaf. “Je mag ervan uitgaan dat de cijfers voor de horeca nog hoger zijn. Maar eigenlijk is dat ad-hocwerk”, nuanceert Avonds.

“Er is duidelijk verbetering in de horeca, via de elektronische aangifte van het personeel. Tegelijk is het een sector in de problemen. Het binnenlandse bierverbruik daalt. Nog sterker in de horeca dan in de winkels.”

De studie is wel enkel een batenanalyse. Ze analyseert niet de kosten van overmatig drankgebruik. De beperking van de alcoholconsumptie wordt maatschappelijk en juridisch steeds concreter.

WOLFGANG RIEPL

De loonkosten in de alcoholsector liggen per werknemer bijna 39 procent hoger dan in de algemene voedingssector.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content