“Er staat een nieuw Flanders Technology in de steigers”

Theo Dilissen is ongerust. We hebben een kennisachterstand en tegen 2010 zijn er 300.000 nieuwe kennisbanen nodig. Dilissen mist de zin voor hoogdringendheid bij de Vlaamse overheid. Zijn essay ‘Kennis maken’ roffelt op de oorlogstrom.

J aak Gabriëls ( VLD), Vlaams minister van Economie, publi- ceerde onlangs ‘Ruimte voor Ambitie’. Gisteren presenteerde Theo Dilissen, chief executive officer van Real Software en Manager van het Jaar 2001, de strijdtekst ‘Kennis Maken’. Vanwege het structurele gebrek aan risicokapitaal wil Dilissen een intelligente overheid, die op enkele essentiële gebieden samen met de ondernemers de kennis van Vlaanderen oppept en vermarkt. Medische technologie, digitale televisie, logistiek, e-leren zijn aanlokkelijk voor een klemtonenbeleid. De twee auteurs blikken voorbij hun eigen bladzijden.

TRENDS. Meneer Dilissen, pleit u voor een Vlaamse overheid die stuurt in de kenniseconomie?

THEO DILISSEN (REAL SOFTWARE). “Ja, in de kenniseconomie gelden er andere wetmatigheden: clustering, internationalisering, verkleving in het lokale weefsel, durfkapitaal. Daarvoor moet er een samenwerking tussen publiek en privé bestaan.”

JAAK GABRIËLS (VLAAMS MINISTER ECONOMIE). “Het zou beter zijn voor de toekomst van Vlaanderen dat economie, landbouw en wetenschappelijk onderzoek in één hand zitten. De vennootschapsbelasting moet voor een groot stuk naar de gewesten. Dan kan ik de expansiesteun afschaffen, want de vennootschapsbelasting is een beter beleidsinstrument.

“Ik verdedig ook onverdroten dat de overheid niet in de plaats van de ondernemers mag treden. Ik moet wel onze starre regelgeving terugschroeven, een omgeving scheppen en de kansen die zich aanbieden ondersteunen. De werkgroep e-VRT voor digitale televisie is een voorbeeld waar ik de publiek-private samenwerking stimuleer. Op de ronde tafel van de ICT-branche vroeg Stijn Bijnens van Ubizen: gun ons bestellingen, wees chauvinistisch zoals de Fransen. In de Europese Unie zijn er twee maten en twee gewichten voor de grote landen en de kleine.”

DILISSEN. “Wat we missen bij de Vlaamse overheid is een toekomstvisie op de kennissamenleving. ICT vertegenwoordigt bij ons 4 % van het bruto binnenlands product, in Scandinavië 6 % en in Amerika 9 %. Hoe fietsen we dat gat dicht? De kenniseconomie overstijgt deelgebieden. Het project e-VRT bijvoorbeeld is leren, economie, media, opvoeding. Die veelheid kan het bedrijfsleven niet alleen aan, het overstijgt onze klassieke beleidselementen. Daar moet de intelligente overheid richting geven. Tussen nu en 2010 hebben we nood aan 300.000 extra jobs. De overheid moet durven kiezen en voorzetten geven naar logistiek, medische technologie, nieuwe leermethoden en digitale televisie. Volumespelers zijn we al lang niet meer, daarom moeten we samen prioriteiten bepalen. Anders vallen we, door de kleinschaligheid van de Vlaamse ondernemingen, ruziënd over elkaar. Ik ben geen sympathisant van overheidsinitiatieven, niet in de zin van Sabena, De Post en de NMBS. Ik ben een pragmaticus. Als wij denken en doen als KMO’ers en men tilt ons niet op een hoger niveau, dan verzwakken wij. Dat is waar de overheid kan helpen.”

GABRIËLS. “Ik zou zeer graag het economische beleid op federaal niveau afgeschaft zien. In België heerst een gebrek aan durf en rechtlijnigheid. We hebben tijdens deze legislatuur de volledige overdracht van het uitvoerbeleid gekregen van federaal naar gewestelijk, maar men houdt Delcredere en Finexco federaal, met links en rechts een agentschap. We vermoeien onszelf steeds met uitzonderingen. Vandaag zit hier iemand, Theo Dilissen, die op uw golflengte mee is, maar morgen kan hier een andere minister zijn, die u kan treiteren door de bevoegdheidswirwar.”

Ontbreekt het de Vlaamse regering aan snelheid en daadkracht?

GABRIËLS. “Sommige dingen zijn slechts rijp en operationeel als de samenleving mee wil. De opleidingsformule van het Vizo, de Vlaamse dienst voor zelfstandig ondernemen, is nu een combinatie van studie en praktijk. Die afgestudeerden verzeilen niet in de werkloosheid. Waarom denken die duizenden werkloze universitairen er niet aan om zelf iets te beginnen? De universiteit moet voorbereiden op het leven en daar hoort ondernemen bij.”

DILISSEN. “Als de overheid niet steunt en stut, zoals bij e-VRT, waar Real Software aan meewerkt, dan stokt dit project. Als je digitale tv alleen aan de ondernemers overlaat, blokkeert de zaak omdat zij te veel elkaars concurrent zijn.”

GABRIËLS. “Naar aanleiding van het Philips-debacle in Hasselt werd er, na een bespreking met onder meer Telenet en Motorola, besloten om een detailstudie over de haalbaarheid van een digitaal tv-platform in Vlaanderen te doen. Alleszins zal men naar een breed platform van ICT-leveranciers gaan en de Vlaamse overheid schakelt het e-governmentproject in. Het probleem bij niet-verankerde ondernemingen is dat ze in de allereerste plaats in zichzelf investeren en niet in hun buitenlandse dochters. Je komt met hen niet tot dialoog als je geen stok achter de deur hebt.”

Theo Dilissen pleit voor een nieuwe Flanders Technology-campagne.

GABRIËLS. “De bloesems moeten opnieuw bloeien in onze industrieparken. We gaan opnieuw naar een Flanders Technology-mobilisering, want na de Dag van de Technologie in deze lente volgt in de herfst een driedaagse met veertien regio’s uit de hele wereld, zoals Wallonië, Schotland, Québec, Catalonië, Nanjing, Petersburg, Baden-Württemberg. De veertien praten over vier thema’s: de kracht van de regio’s, hoger onderwijs, kapitaalverschaffing en het netwerken van ondernemingen. We inviteren spraakmakende mensen zoals Vaclav Havel. Uit de driedaagse moeten hele concrete dingen volgen voor een nieuwe droom in Vlaanderen, zodat wij bij de herleving meteen naar de kop spurten.”

300.000 nieuwe banen, dat wordt titanenwerk tegen 2010.

GABRIËLS. “In vier jaar hebben wij 160.000 banen geschapen. Als we het huidige discours twee jaar geleden zouden hebben afgestoken, zou het antwoord hebben geklonken: we vinden geen mensen. Ik geloof dat een herleving even snel kan komen als de neergang na 11 september 2001.”

DILISSEN. “Wat de minister zegt is oké, maar de tijd dringt. We liggen al achter en ik voel onvoldoende de gejaagdheid om op te treden. Voor mij als manager en ondernemer ontbreekt de sense of urgency. Ik zie wel goede ideeën.”

Kan de minister concreter zijn?

GABRIËLS. “Het Innovatiepact bindt de Vlaamse overheid en de privé-sector om de onderzoekskredieten op te trekken, de overheid met 1 %, de privé met 2 %. Die publieke O&O-sommen gaan rechtstreeks naar het economische weefsel en niet naar bijvoorbeeld Technopolis. Dat geld stimuleert ook een directere band tussen de universiteit en de industrie. Geen twintig jaar geleden was de universiteit vies van industriële toepassingen. Wij moeten duidelijk maken aan de hooggeleerde heren en dames dat ook de universitaire opleiding een vanzelfsprekende band met de samenleving moet hebben. Ik metselde in de voorbije dagen de eerste steen van Flanders Drive. Wij proberen onze kennis in de automobielsector te gebruiken als anker voor het blijvend vestigen van de autonijverheid in Vlaanderen. Met Dirk Van Mechelen, de Vlaamse minister voor Innovatie, open ik het Vlaams Instituut voor de Logistiek en we gaan ook door met een initiatief voor mechatronics.

“Ik zou het simpeler willen. De federale overheid doet bijvoorbeeld ook iets voor de starters, maar we moeten dat toch kunnen bundelen. In ‘Ruimte voor Ambitie’, mijn recente boek, pleit ik eveneens voor clusters. De geneeskunde is een kost, maar waarom verzilveren we die expertise niet meer op de medische terreinen waar we sterk staan?”

Bent u niet te optimistisch als u kijkt naar de universiteit? En zijn de coalitiepartners het met uw opvatting eens, met name de groenen?

GABRIËLS. “Die bocht is door de regering werkelijk genomen, ook door de groenen. Aan de universiteit zijn er nog altijd krachten die onmaatschappelijk denken zoals vijftig jaar geleden. Kennis moet maatschappelijk rendabel zijn. Rector André Oosterlinck van de KU Leuven is goed bezig en ik hoop dat de andere universiteiten die richting zullen volgen.”

Afrikaanse voetballers kunnen met de hulp van de overheid aan de slag in Vlaanderen, maar buitenlandse onderzoekers hebben het veel moeilijker om hun papieren in orde te krijgen.

GABRIËLS. “In Leuven hebben wij investeringen gemist omdat de lonen die expatriates vragen onbetaalbaar zijn door de hoge loonkosten. Wij maken in dit land onterecht uitzonderingen voor voetballers; brood en spelen, weet je. Onze loonkosten moeten nog een flink stuk naar beneden voor we voldoende instroom van hersenen zullen hebben.”

Moeten de kansrijken niet worden gestimuleerd, bijvoorbeeld door fiscale voordelen?

DILISSEN. “Als we een kenniseconomie willen, moeten we het talent stimuleren en onze manier van doen staat daar haaks op. De kansrijken op de politieke agenda krijgen, is zeer moeilijk.”

GABRIËLS. “In Vlaanderen is er een meerderheid te vinden om de kansrijken te stimuleren. In Wallonië is dat veel minder aanwezig en dat is een fout van minister van Economie Serge Kubla en andere Waalse vrienden. Wallonië tracht op het federale niveau Vlaanderen af te remmen tot het ons heeft ingehaald. Dat is nonsensicaal. Wij kunnen niet stilvallen tot Wallonië bij is, om dan opnieuw voorwaarts te stormen. De Franstaligen moeten beseffen dat onze vooruitgang ook in hun voordeel is.”

DILISSEN. “De Denen, ik ken ze goed uit mijn tijd bij ISS, zijn niet asocialer dan de Walen en stimuleren zowel de kansarmen als de kansrijken van de talentencurve. Bij lezingen over mijn visie op de kenniseconomie zijn er vaak agressieve reacties als ik de linker- en rechterthematiek aansnijd.”

GABRIËLS. “Ik heb schrik van modellen. Waarom moeten wij in de leer bij het Deense model? Hoe kunnen wij een gezond elitarisme in Vlaanderen aanwakkeren en belonen? Via de fiscaliteit, maar daar raak je de staatshervorming aan. Wat te doen? De personenbelasting moet gedefederaliseerd worden, zoals we met de vennootschapsbelasting willen doen. Ik zie daar morgen geen Waalse meerderheid voor ontstaan.”

VEV-voorzitter Jef Roos wil naar een confederaal België om meer te kunnen doen vanuit de specifieke gewesttoestand.

GABRIËLS. ” Jef Roos heeft 200 % gelijk, maar men moet niet voor de semantiek strijden. Als je één keer struikelt over een woord, verlies je jaren. Wees pragmatisch, evolueer naar een confederatie zonder dat je die vlag overal toont. Op het praktische vlak bestaan er al confederale structuren. Het federale exportagentschap organiseert de vier jaarlijkse missies van de kroonprins, het agentschap bestaat bij de gratie van de gewesten. Dat is toch confederalisme? De gewesten overleggen welke bevoegdheden ze delegeren naar een hoger niveau.”

En waar komen de centen vandaan?

GABRIËLS. “We treden op met het Garantiefonds en Arkimedes, het Vlaamse risicokapitaalfonds. Vroeger had je onafhankelijke banken in Vlaanderen, maar die zijn, met één uitzondering, opgenomen in grotere gehelen met andere prioriteiten. Basel 1 en 2 worden ingeroepen om geen kredieten te moeten verstrekken. Iedere bank in Vlaanderen heeft die mentaliteit aangenomen. Ondernemers zeggen dat ze met hun grote bedrijf morgen makkelijk miljoenen euro’s kunnen vinden, maar een kleinere onderneming vindt geen 1 miljoen. De KMO wordt bijna als iets duivels bekeken.

“Wij kunnen in Vlaanderen onze fiscale autonomie inzetten om durfgeld beter te doen vergoeden. Wallonië wringt daar in het federale overleg weer tegen. Het Garantiefonds wordt bekeken door de Raad van State. Voor starters geven we 75 % garantie op hun kapitaal. Wij moeten optreden omdat het vanuit de privé niet komt.”

Frans Crols

“Ik zou zeer graag

het economische beleid op federaal niveau afgeschaft zien.”

[Jaak Gabriëls

minister van Economie]

“Tussen nu en 2010 hebben we nood aan 300.000 extra jobs.” [Theo Dilissen, Real Software]