Het is amper geweten, maar de zus van Maurice Lippens, de gewezen voorzitter van de bank Fortis, en van de Knokse burgemeester Leopold Lippens is getrouwd met het familiehoofd van de Duitse politieke dynastie Bismarck. Dat staat te lezen in een nieuwe biografie van de familie.
Als in 2015 het tweede eeuwfeest van de geboorte van Otto von Bismarck (1815-1898) wordt gevierd, leidt dat tot een karrenvracht aan publicaties. De Duitse auteur Jochen Thies is de concurrentie voor met zijn boek Die Bismarcks. Eine deutsche Dynastie. Het boek prikkelde onze interesse, zeker na de bijzonder interessante biografie die hij eerder over de familie Von Moltke schreef.
Jammer genoeg kan hij de hooggespannen verwachtingen slechts gedeeltelijk waarmaken. Thies kreeg weliswaar toegang tot het persoonlijke archief van de familie, maar hij doet daar te weinig mee. Zijn beschrijving van de personages is vaak verwarrend, hij trekt te weinig conclusies. Sommige kleinkinderen van de rijkskanselier en eenmaker van het negentiende-eeuwse Duitsland collaboreerden bijzonder zwaar met het naziregime, andere zaten dan weer duidelijk in het verzet. Waarom die tweespalt in de familie? Thies verwacht te veel dat de lezer zelf wel zijn conclusies zal trekken en hij laat zelfs een vergoelijkende klok luiden over de samenwerking met de dictatuur.
Jammer ook dat slechts beperkt wordt ingegaan op de rol en de figuur van prins Ferdinand von Bismarck (83), het hoofd van de familie. Er staat dat de man meer middelen uitgeeft dan hij verdient en dat leidt tot familiale strubbelingen. Maar dat verhaal wordt nergens uitgespit. En voor een schatting van het vermogen van Ferdinand doet Thies een beroep op derde bronnen. Er is wel een bijzondere Belgische link: de prins trouwde in 1960 met gravin Elisabeth Lippens, de zus van Maurice Lippens, de voormalige voorzitter van Fortis.
Ondanks de uitgebreide familiale beschrijving blijft de figuur van de rijkskanselier het boek domineren. Volgens Thies wijst de insinuatie van de directe lijn tussen de eenmaking van Duitsland (1870-1871) onder Bismarck en het latere Hitler-regime in het beste geval op een gebrek aan kennis over de kanselier. Bismarck wou inderdaad een eengemaakt Duitsland, maar binnen de bestaande grenzen en zonder verdere gevaarlijke expansiewensen. Goede relaties met de Europese grootmachten waren voor hem een absolute vereiste. Otto kon zijn zelf losgeweekte demonen later niet meer in toom houden. Onder de nieuwe Duitse keizer moest hij het veld ruimen. De grootsprakerige Wilhelm II ontketende in 1914 mee de Eerste Wereldoorlog.
Voor Thies was Otto von Bismarck “de beste buitenlandminister die Duitsland ooit had”. Hij plaatst hem daarmee op hetzelfde niveau als Charles de Gaulle en Winston Churchill.
Jochen Thies. Die Bismarcks. Eine deutsche Dynastie. Piper Verlag, München 2013, 428 blz., 23 euro
WOLFGANG RIEPL
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier