Een Limburgs meisje met een harp

Eigenlijk wilde ze piano studeren, maar het werd harp. Even onverwacht deed Anneleen Lenaerts auditie bij het mannenbastion van de Wiener Philharmoniker. Ze won. Klara riep haar uit tot ‘jonge belofte’.

Tussen de bossen van het landelijke Peer in Limburg is Anneleen Lenaerts (24) even ‘thuis’. Ze is een weekje in het land, want eigenlijk woont ze in een appartement in Wenen. Ze is met voorsprong het jongste voltijdse orkestlid van de Wiener Philharmoniker.

“Het is allemaal een beetje toevallig gelopen”, vertelt Anneleen Lenaerts. “Ik studeerde als kind piano aan de muziekacademie van Peer. Ik wilde een tweede instrument kiezen en meeblazen in de harmonie van Peer. Dat was zo de gewoonte. Maar de dirigent vertelde dat hij eigenlijk een harpiste wou in zijn symfonisch blaasorkest. Op mijn negende ben ik dan maar met harp begonnen.”

Het was geen liefde op het eerste gezicht. Zonder het te beseffen, maakte de jonge Limburgse vorderingen en ze deed hier en daar aan wedstrijden mee. Op haar achttiende moest ze een verscheurende keuze maken. Ze zou naar het Brusselse conservatorium gaan, maar werd het piano of harp? Pragmatisme deed de balans overslaan. “Ach, er zijn al zoveel pianisten. Ik zal het misschien makkelijker maken met harp. Bovendien is er erg veel onbekend repertoire voor het instrument geschreven.”

Geen hakken

Druk van haar ouders voelde ze niet. “Mijn ouders hebben me altijd de vrijheid gelaten om van alles te proeven. En als ik dan een beslissing neem, dan steunen ze me daarin.” Bij Lenaerts zijn de resultaten ondanks haar prille leeftijd bijzonder opmerkelijk. Sinds haar 24ste is ze volwaardig lid van de Wiener Philharmoniker. Is dat niet dat orkest uit Wenen waar uitsluitend oudere, norse, vrouwonvriendelijke macho’s spelen? Vooral bekend voor hun obligate nieuwjaarsconcert-met-ballet-en-lipizzaners? Lenaerts moet smakelijk lachen, maar ze ontkracht het cliché. Ze is de achtste vrouw in het orkest.

Die auditie vergeet ze nooit. “Er was een vacature, dus ik stuurde mijn cv op. Ik werd met zeventig anderen toegelaten tot een auditie.” Die audities zijn een toonbeeld van objectiviteit en democratie. Zo moet iedere kandidaat achter een doek spelen. Het procedé kennen we van ‘De voice van Vlaanderen’.

Maar in Wenen geen vier experts als jury, wel een groep van 27 orkestleden. “Ik vind dat logisch, want zij moeten met het nieuwe lid dagelijks samenwerken.” Democratisch? Het was ooit anders, horen we van Lenaerts. “Vroeger was het inderdaad een men only-bedoening. De muzikanten knipten onderaan een stukje van het doek weg om de schoenen van de kandidaat te kunnen zien. Iemand met hakken? Vergeet het!”

Lenaerts won. “Grappig, voor dat Limburgse meisje met de harp”, giechelt ze. Maar let op, Lenaerts staat haar mannetje in het orkest. Eigenlijk zijn het twee voltijdse orkesten: het orkest van de Weense Staatsoper en het Wiener Philharmoniker.

“Dertien avonden per maand spelen we in de Staatsoper. Telkens andere opera’s, heel vaak zelfs zonder repetitie. Dat is niet verwonderlijk, want de anciens hebben al die partituren al jaren in de vingers. Als je daar als nieuweling binnenkomt, zit er niets anders op dan te duiken en te zwemmen. Ik heb het dan ook ontzettend druk met de voorbereiding en het studeren om dat tempo te kunnen volgen. Daarnaast hebben we met de Wiener Philharmoniker twee tot drie weken per maand werk. Dat beschouw je dan als ‘werken op ‘t gemak’.”

Druk druk druk, en veel druk op de frêle schouders van de Limburgse topharpiste. En toch blijft ze solorecitals en kamermuziekconcerten geven. Ook hier een beetje onbewust op het eerste gezicht, maar toch ook wel met een beredeneerde visie. “Er bestaat ontzettend veel mooie, maar vaak weinig bekende literatuur voor de harp. Debussy en Ravel, romantiek en impressionisme, en natuurlijk dat overbekende concerto van Mozart voor fluit en harp.”

“Het is natuurlijk fantastisch om als harpiste in zo’n toporkest terecht te komen. Mijn enige ambitie is om dat zo goed mogelijk te blijven doen, in combinatie met solo-optredens. Die combinatie maakt me volmaakt gelukkig.”

Jonge belofte

Het zal ook wel de combinatie van talent en ambitie geweest zijn die in eigen land niet onopgemerkt bleef. Eind 2011 kreeg ze de Klara-prijs ‘jonge belofte’. Die prijs houdt onder andere in dat ze met het Brussels Philharmonic een opname mag maken. “Dat wordt waarschijnlijk een Belgisch werk. Ik denk aan Joseph Jongen, ik vind die componist zwaar ondergewaardeerd.”

Lenaerts woont in Wenen, werkt in Oostenrijk, maar reist een groot deel van Europa af. Is ons eigen land te klein voor een artiest van haar kaliber? Ze moet lang nadenken. “Landen als Duitsland en Oostenrijk, maar ook andere landen in Oost-Europa, geven traditioneel veel meer steun aan het cultuurleven dan Vlaanderen. Je merkt dat aan de concertbezoeken. In Wenen zitten de concertzalen elke avond bomvol. Het zit er in de genen. ‘s Morgens spreken de mensen in de supermarkt elkaar aan over het concert van de avond voordien. Kunstbeleving wordt er van jongs af ingelepeld. Ik denk dat Vlaanderen zijn jongeren vroeger van cultuur moet laten proeven. Nu zit het nog niet vooraan in ons hoofd. En dat is jammer.”

Voor de fotoshoot lopen we naar Le-naerts harp. Niet meteen een instrument dat je heen en weer zeult tussen Peer en Wenen. “Klopt, ik heb een harp op mijn appartement staan. En ook in de Wiener Philharmoniker staat een harp waarop ik speel.” Het instrument is niet zo eenvoudig om te bespelen. Want daar zijn die zeven, mysterieuze pedalen waarvan iedereen zich afvraagt waarvoor ze dienen. “Die pedalen, dat zijn de zwarte toetsen van de piano. Telkens als er dus een kruis of een mol voor een noot staat, moeten we de juiste pedaal indrukken. Elke wijziging moet je trappen.”

AART DE ZITTER & FOTO’S: THOMAS DE BOEVER

“Ik denk dat Vlaanderen zijn jongeren vroeger van cultuur moet laten proeven” Anneleen Lenaerts

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content