Een kijkje in Verhofstadts keuken

Hoe ontwijkt een minister lastige vragen in het parlement? Hoe toont hij empathie in een redevoering? Welke zijn de vuistregels voor een goede toespraak? Het komt allemaal aan bod in het boek Koorddansers van de macht. Pleidooi voor politiek. Het lezenswaardige werk van Koert Debeuf, de woordvoerder en speechschrij- ver van Guy Verhofstadt (Open Vld), gunt ons een kijk in de keuken van zijn baas. Het werpt een ander licht op de gebeurtenissen.

Docent Debeuf ziet het als volgt: “Wat je bij goede toespraken nooit aantreft, zijn clichés, ongepaste citaten, te veel cijfers, te lange zinnen, te veel boodschappen en humor die alleen de spreker geweldig vindt. Bovendien spreekt de spreker niet over zichzelf, maar vooral over zaken die het publiek belangrijk vindt.”

De ergerlijkste toespraken zijn voor de speechschrijver die waarin de spreker zichzelf lof betuigt. Hij maakt een uitzondering voor ondernemers die hun succesvol parcours uit de doeken doen. “Maar helaas gaat dit succes soms gepaard met een dedain ten aanzien van de politici.” Het boek vraagt begrip voor de politici, die op vier borden tegelijk schaken en waarbij het schuiven van een pion op één bord het spel op de drie andere borden mee bepaalt.

“Zeker in België is politiek kunst. De voor de buitenwereld onmogelijke coalities, met verschillende talen, totaal andere visies, vele regeringen en vaak tegengestelde belangen. Om in de Belgische politiek vooruitgang te boeken, moet je tegelijk marathonloper en koorddanser zijn, tegelijk John Massis en hartchirurg.”

Toespraken schrijven, is niet altijd een sinecure. De auteur vertelt hoe hij ooit oorlogsfilms bekeek in voorbereiding op een redevoering voor Amerikaanse oud-strijders die het Ardennen-offensief meemaakten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Empathie tonen, daar draaide het om. Zoals bij de toespraak in Rwanda met het mea culpa voor de genocide die er plaatsvond. Verhofstadt en minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel sleutelden in het vliegtuig tot op het laatste moment aan de tekst.

Naast wetenswaardigheden over de tijd van Verhofstadt als premier, heeft het boek een filosofischer deel. Debeuf, een historicus, stelt dat de mensen de grote verhalen niet meer onderschrijven. “De ideologieën zijn uitgeput en de eerste die met een nieuw en goed verhaal komt, is de winnaar.” De auteur benadrukt dat de parlementaire democratie in crisis verkeert omdat de bevoegdheden versplinterd zijn en de problemen steeds complexer werden. Meer nog, aldus Debeuf, de vertegenwoordiging op zich lijkt niet meer te werken. Dat kader is tijdens de industriële revolutie uitgetekend, maar we zitten in een nieuwe maatschappij. Er moet voor de schrijver dus iets in de plaats komen. Wat? Hij is er nog niet uit hoe het nieuwe politieke systeem er dient uit te zien.

KOERT DEBEUF, KOORDDANSERS VAN DE MACHT – PLEIDOOI VOOR POLITIEK, MEULENHOFF MANTEAU, 2009, 208 BLZ., 19,95 EURO.

B.V.