Een halve eeuw abstracte kunst in België

De abstracte kunst heeft bij heel wat Belgische kunstenaars enthousiasme gewekt : van de pioniers uit de jaren twintig tot de lyrische uitbarstingen van de door Cobra geïnspireerde schilders. Maar volgden de kunstverzamelaars ?

In de tentoonstellingsruimte van het Gemeentekrediet hangt een halve eeuw Belgische abstracte schilderkunst. Nagenoeg drie generaties kunstenaars geboren tussen 1890 en 1930 werden er samengebracht.

Aan de basis van de tentoonstelling liggen drie polen van abstracte kunst. Ten eerste is er Antwerpen en Het Overzicht. Hier vinden we kunstenaars als Jozef Peeters, Georges Vantongerloo of Michel Seuphor, die allen werden beïnvloed door de experimenten van de Nederlander Theo Van Doesburg en het tijdschrift “De Stijl”. Ten tweede is er Brussel met de groep 7 Art van de gebroeders Bourgeois, Victor Servranckx, Pierre-Louis Flouquet, Marcel-Louis Baugniet… Bij hen is de invloed van de totale kunst en van het Bauhaus sterk aanwezig : architectuur, design en decoratieve kunst. En als derde pool is er Wallonië. Persoonlijkheden als Henri-Jean Closon, Joseph Lacasse, Lempereur-Haut en Georges Linze met zijn tijdschrift “Anthologie” zochten naar een fusie tussen het futurisme, het orfisme en het kubisme.

Waren de kunstverzamelaars uit die tijd even enthousiaste volgelingen van deze beweging ? Moeilijk achteraf te beoordelen. Vergeleken met de ontwikkeling van het Vlaams expressionisme van een Permeke of Van den Berghe en het surrealisme van Magritte en Delvaux kenden de abstracte schilders hier in ieder geval niet hetzelfde succes als in Nederland of Duitsland. Men moet tot 1945 wachten vooraleer kunstenaars, waarvan enkele tot de Jonge Belgische Schilderkunst behoorden, de abstracte kunst een nieuw elan geven. Zal men ooit genoeg de fundamentele en langdurige rol onderstrepen die Jo Delahaut, de meester van de geconstrueerde abstractie, speelde ? Daartegenover volgt vanaf 1947 de gestuele exuberantie van de kunstenaars van Cobra, die met Alechinsky, Vandercam, Van Anderlecht het spontane opnieuw in ere herstellen. En laten we uiteindelijk niet vergeten dat rond deze groeperingen ook nog andere sterke persoonlijkheden bestonden. Hierbij zijn kunstenaars zoals Van Lint, Bury, Wijckaert, Vandenbranden, Mendelson, Bram Bogart, Walter Leblanc of Jeff Verheyen zeker het vermelden waard…

ALAIN DELAUNOIS

De abstracte schilderkunst in België, 1920-1970, Galerie van het Gemeentekrediet, Passage 44, 1000 Brussel. Tot 7 juli, alle dagen van 11 tot 18 uur behalve op maandagen en feestdagen. Monografie, 216 p., 1250 frank.

Victor Servranckx Plastique Pure, 1922.

Maurice Wijckaert Vide et fureur, 1969.