EEN GEOPOLITIEKE EN GEO-ECONOMISCHE OORLOG

IS kwam voort uit de chaos die in Irak werd gecreëerd door de Amerikaanse interventie in 2003 en de Arabische Lente van 2008 die de hele regio en vooral Syrië destabiliseerde. Daarop entte zich een regionale oorlog tussen de twee strekkingen van de islam: de soennitische islam met Saudi-Arabië en de sjiitische met Iran als belangrijkste vertegenwoordiger. Twee strekkingen die al eeuwen op gespannen voet leven. Momenteel vechten de grootmachten Saudi-Arabië en Iran in de regio een war by proxy uit waar ook andere grootmachten (de VS, Rusland, Turkije, de EU-landen) bij betrokken zijn.

Alles begint bij de Golfstaten Saudi-Arabië en Qatar, die niet alleen hun regionale politieke macht wilden versterken maar ook gedreven zijn door economische motieven. Zij willen de controle krijgen over Syrië, omdat het land geopolitiek en vooral geo-economisch van cruciaal belang is. Syrië is het ideale transitland naar het noorden voor de massale gasvoorraden in Qatar. Maar daarvoor moest de Syrische leider Bashar-Al Assad, lid van de sjiitische minderheid van de alawieten en vriend van Iran, uit de weg. De Golfstaten steunden tijdens de Arabische Lente allerlei rebellengroepen in Syrië maar verloren er de controle over, waardoor IS kon ontstaan.

Nu schaart Saudi-Arabië zich aan de kant van de internationale coalitie tegen IS, omdat het vreest voor aanslagen op zijn grondgebied. Maar het onderhuidse conflict met Iran blijft voortduren. In buurland Jemen steunen de Saudi’s de regering tegen de Houthi-rebellen die op hun beurt gesteund worden door Iran.

De Saudi’s zijn nog altijd bevreesd voor een uitbreiding van de macht van grote rivaal Iran in de regio. De Iraanse invloedssfeer loopt vanuit Teheran over Bagdad (met een pro-Iraanse regering) over Damascus tot Beiroet en Libanon waar Hezbollah (de door Iran gesteunde sjiitische staat in de staat) de plak zwaait.

Saudi-Arabië dreigt geïsoleerd te geraken. De relatie met de Amerikaanse beschermheer is sinds 11 september 2001 bekoeld. En nu duidelijk is geworden dat de Saudi’s lange tijd rebellen hebben gesteund waaruit IS voortkwam, is de relatie met de VS tot onder het vriespunt gedaald. De Amerikaanse president Barack Obama ging na de dood van de vorige koning met flinke tegenzin een bezoek brengen aan Riyad. Obama wil dat de VS op termijn geen olie uit de Golfstaten meer nodig hebben. De Saudi’s zijn dat niet vergeten en maken zich zorgen.

Saudi-Arabië heeft het financieel steeds moeilijker. Lage olieprijzen, door de Saudi’s zelf gepromoot om hun marktaandeel te behouden, maken dat het land voor het einde van dit jaar 27 miljard dollar wil lenen op de obligatiemarkten. Door de lage olieprijs staat de begroting onder druk.

De Verenigde Staten, wereldmacht nummer één, willen in de regio niet echt partij kiezen. Het wil IS weg, maar ook Assad. De Amerikanen steunen de zogenoemde gematigde rebellen, maar dat zijn eigenlijk ook radicale islamisten. Ook de rol van Turkije, bondgenoot van de VS in de regio, is ambigu. President Tayyip Erdogan blaast warm en koud: hij wil IS bestrijden, maar drijft tegelijk handel met de terreurorganisatie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content