Een faillissement is ook een kiem van herstel

Bijna 10.000 faillissementen zullen het moeilijke jaar 2009 een extra bittere smaak geven. Maar hoewel het om evenveel menselijke drama’s gaat, zijn deze falingen evenveel kiemen van herstel. De economie moet af en toe hard opgeschud worden om opnieuw tot duurzame welvaartscreatie te kunnen komen. Recessies zijn gezond omdat ze het dood hout wegkappen, en meer licht laten voor de overlevende bedrijven. Een duurzaam herstel is maar mogelijk als de zwakke bedrijven plaats maken voor groeikansen van de gezonde bedrijven.

Overheden hebben de neiging om dit proces voor de voeten te lopen. Recessies worden soms te intens bestreden met een expansief en fiscaal beleid. Dure subsidiestromen doen dienst als verlieslatende therapie. Zombiebedrijven en zombiebanken gijzelen de gezonde bedrijven, want door aanslepende overcapaciteit bederft hun investeringsappetijt. Intussen stapelen de overheden de schulden op, en leggen zo een extra hypotheek op het herstel. In een economie die zich niet mag corrigeren, stapelen de scheeftrekkingen zich op. Des te vaker een wenselijke recessie in de kiem wordt gesmoord, des te moeilijker het wordt om de volgende (die ook steeds sneller opduikt) het hoofd te bieden. Dat spelletje is de voorbije decennia te vaak gespeeld, met als resultaat dat er nu moest worden gevochten om een grote depressie te vermijden. En de beleidsmakers hebben nu nauwelijks de munitie om dat kunstje nog eens te herhalen.

Het uitgangspunt van het beleid is te veel dat de overheden tot elke prijs het gat willen vullen dat de crisis in de vraag heeft geslagen. Dat was op korte termijn ook een must om de neerwaartse spiraal te doorbreken, maar er gaat te weinig aandacht naar de sanering van de aanbodkant van de economie. De overheden spenderen te veel geld voor de restauratie van een groeimodel dat te veel kredietgedreven en daarom instabiel was. Laat de economie zich aanpassen aan de nieuwe realiteit. Daar horen faillissementen bij, niet alleen van de eenmanszaken, maar ook van de grotere bedrijven. Too big to fail is niet alleen een kwaal van de banksector.

Het drama is niet dat er zoveel bedrijven failliet gaan, de tragedie is dat er te weinig ondernemers willen herbeginnen, en dat er te weinig nieuwkomers zijn die de fakkel willen overnemen. Trial and error is nochtans de beste methode om innovatief uit de hoek te kunnen komen in deze complexe wereld. Faillissementen horen daarbij, en zijn een rijke bron van ondernemers met een pak ervaring in de rugzak. Het is niet toevallig dat nieuwe bedrijven het meest weerbaar zijn. Ze zijn het best afgestemd op de nieuwe markten, zijn het meest innovatief, het meest wendbaar. Deze continue vernieuwing van het bedrijfsweefsel zou het eerste sociale vangnet moeten zijn om deze gesel van de markt toe te laten. Er is nog een tweede vangnet, gespannen door de sociale zekerheid. De Belgische overheid investeert in dit crisisjaar bijna een kwart van het bbp in sociale bescherming. Als die 80 miljard euro niet volstaan om de groeipijnen van de economie te verzachten, dan is er iets grondig mis met deze sociale zekerheid. Wees niet te bang voor de dynamiek in een economie. Of het proces van creatieve destructie verweert tot een etterbuil van destructieve inertie.

Door Daan Killemaes

Het drama is niet dat er zoveel bedrijven failliet gaan, de tragedie is dat er te weinig ondernemers willen herbeginnen.In 2009 zal Option van zowat 700 naar 300 werknemers zijn gegaan.