Een Europees verhaal

Guido Naets, België voor hoelang? N.A. de la Haye 1782-1866. Van vaandrig tot generaal, Uitgeverij ID, 2013, 216 blz., 20 euro

Sommigen kennen Guido Naets — nu bijna 80 — nog als de BRT-stem die het over Europa had. Het Europese verhaal was de constante in zijn loopbaan. Want na bijna twee decennia als Europa-correspondent voor diverse media te hebben gewerkt, breide hij er nog eens 15 jaar aan als directeur-perschef van het Europees Parlement. Zijn pensioen stond niet synoniem voor inactiviteit. Hij ontpopte zich als publicist in verschillende bladen en becommentarieerde de actualiteit.

Maar de intellectuele vrijbuiter heeft nog een ander verhaal te vertellen, familiaal van aard. De overgrootvader van zijn moeder was een zekere Nicolas Augustin de la Haye. Zijn wieg stond in 1782 in Luxemburg. Zijn levenswandel werd op-en-top Europees. De zoon van de burgemeester van Niederanven in het Groothertogdom Luxemburg werd beroepsmilitair. Hij diende in liefst vier legers. En net dat maakt Naets’ boek met als titel België voor hoelang? N.A. de la Haye 1782-1866. Van vaandrig tot generaal zo Europees.

Het begon allemaal in het Oostenrijkse leger, waarin hij dienst nam om inlijving in de Franse strijdkrachten te vermijden. Toen onze contreien toch in Franse handen waren gevallen, wisselde hij van gezagvoerder. Maar ook Napoleons rijk was eindig. Toen kwam Waterloo en zag het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden het licht als bufferstaat ten noorden van Frankrijk. Ook de broodheer van De la Haye wijzigde. In het (wantrouwige) leger van Willem I kreeg hij wel slechts een halve soldij. Tijdens het rumoerige 1830 bleef hij loyaal zijn stelling verdedigen — hij voerde het gezag over een eenheid in Bouillon — maar toen de gebeurtenissen hem inhaalden, zat er niets anders op dan te aanvaarden dat hij nog maar eens van ‘werkgever’ zou veranderen. En zo besloot De la Haye zijn rijk gevulde militaire loopbaan in het Belgische leger. Toen hij met een pensioen van 5000 goudfranken (vandaag 27.000 euro) als ereluitenant-generaal op rust ging, had hij er bijna 45 jaar dienst op zitten. En zeggen dat het allemaal begon als Privatkadet in het 49ste infanterieregiment van Kerpen. Kan het Europeser?

Typerend voor het werk is de ik-vorm waarin Guido Naets het verhaal van zijn voorvader brengt. De grote afwezigheid van ernstige historische bronnen was dé grote moeilijkheid waarmee hij zich geconfronteerd zag. De reconstructie was puzzelwerk, waarmee hij zich onmiddellijk de banbliksems van enkele beroepshistorici op de hals haalde. Er zit ook een politiek ondertoontje in. “België voor hoelang?” zou De la Haye zich in 1830 afgevraagd hebben. Of spreekt hier Naets zelf? Hij was niet de enige die het zich afvroeg in die dagen. Toch kan men zich niet van de indruk ontdoen dat een aantal kritische beschouwingen over dit Belgenland die de voorvader in de mond worden gelegd, geïmporteerd zijn uit deze tijden. Enkele addenda bij het boek vertolken trouwens vooral de politiek incorrecte mening van auteur Naets.

MICHAËL VANDAMME