Een Commissie voor de Bescherming van de Belastingbetaler

Dirk Wauters is weg bij de VRT. Wauters verdiende het vernederende schouwspel niet dat de politici rond zijn persoon hebben geregisseerd. Wie denkt dat politici niet snel en doortastend kunnen handelen, moet de putsch op Wauters maar eens herbekijken. De voorzitter en ondervoorzitter van de raad van bestuur van de VRT hadden maar één vergadering nodig met enkele Vlaamse ministers en het lot van Wauters was bezegeld. Efficiënt. Een ontslagnemende raad van bestuur die dergelijk drastische ingreep in gang steekt, heet geen raad van bestuur, maar een politieke afvaardiging van de politieke partijen.

Het vertrek van Wauters past voor een groot stuk in de partijpolitieke postjesdrang die ook in Vlaanderen zijn grenzen nog altijd niet kent. Wauters heette geen bevlogen manager te zijn. Zijn personeel zou hem niet steunen. Hij zou te weinig de raad van bestuur erkennen in zijn rol. Dat Wauters intern geen staande ovatie kreeg, is niet verwonderlijk. Wauters moest saneren, en zelden maken managers die moeten besparen zich populair bij de collega’s. Bovendien zou een lijstje van VRT-topfiguren die wel gedragen worden door hun collega’s bijzonder kort zijn. Herinner u de hervormingen bij de VRT-hoofdredacties waarbij meerdere messen uit de keukenlade werden gehaald en het ene kamp na het andere elkaar bestreed. Vergeet camaraderie bij de VRT. De strijd om de opvolging van Wauters is al losgebarsten.

Wauters was bijna drie jaar actief bij de openbare omroep. Misschien was hij niet de juiste man op de juiste plaats. Maar in een onderneming met de omvang van de VRT verwacht je een professionele opvolging van de CEO, met evaluatie- en functioneringsgesprekken. En niet dat zijn ontslag om partijpolitieke redenen al maanden in de sp.a-wandelgangen werd voorbereid. Sp.a-voorzitster Caroline Gennez verliest hiermee het recht er nog langer prat op te gaan dat ze ‘niet aan politieke spelletjes doet’.

Er zijn maar weinig managers die een topfunctie bij een overheidsbedrijf weten te overleven zonder partijpolitiek geschoold te zijn. Politici halen aan dat overheidsinstellingen een ‘speciale aanpak’ vergen. Die vraagt dat een overheidsbedrijf efficiënt en professioneel werkt binnen de lijnen die de politiek uitzet. En binnen de politieke grillen. Het probleem is niet dat politici het kader uittekenen, wel dat ze om de haverklap de spelregels veranderen en het spel willen meespelen. De raden van bestuur van grote overheidsbedrijven, maar ook van honderden intercommunales, zijn volgestampt met politici. Zij zetten de marsorders uit, controleren het uitvoerende personeel en grijpen in wanneer ze dat nodig vinden. En zoeken toplui voor het dagelijkse bestuur die ‘loyaal’ zijn.

Ook voor de privésector denken de politici het stuur te moeten vasthouden. Ministers, senatoren en kamerleden blijken bijzonder veel tijd te hebben om privébedrijven voor te schrijven hoe ze salarispakketten moeten opstellen of hoeveel vrouwen er in de raad van bestuur moeten zitten. Terwijl deugdelijk bestuur in hun eigen bedrijven nauwelijks aan de orde is. Zelden dulden de politici onafhankelijken in de raden van bestuur. De transparantie is ver te zoeken en het evenwicht tussen raad van bestuur en directie is niet te vinden. Vlaams minister van Overheidsinvesteringen Ingrid Lieten wil de principes van deugdelijk bestuur invoeren bij alle Vlaamse overheidsbedrijven. Depolitiseren, is daarbij de eerste te nemen stap.

De ‘speciale aanpak’ van een overheidsinstelling maakt dat het imago van overheidsbedrijven ondermaats is, net als de prestatie die deze instellingen neerzetten. Als marktspelers en controleurs van de markt. De rol van de Commissie voor Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA) en van de Nationale Bank van België (NBB) in de financiële crisis is niet onbesproken. Er zijn zelfs rapporten die hen met de vinger wijzen en die stellen hoe het beter kan. Geen enkele politicus voelt zich geroepen aan de kar te trekken om beide instellingen mee te hervormen. Wel liggen de topbenoemingen voor de komende jaren al vast. Daarvoor was er tijd.

Tegenwoordig verdient en krijgt iedereen bescherming: consumenten, personeelsleden, aandeelhouders van beursgenoteerde bedrijven,… Enkel de belastingbetaler krijgt die onvoldoende. Hij kan ingrijpen bij verkiezingen, maar niet funda- menteel. Daarvoor is de particratie in dit land te dominant. Voor hen zou de Commissie voor de Bescherming van de Belastingbetaler (CBB) moeten opgericht worden. Haar opdracht: onafhankelijke controle op het aanwenden van financiële middelen in overheidsinstellingen. Aan het hoofd: Dirk Wauters? (T)

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR.

An Goovaerts

De hervormingen blijven achter, de benoemingen liggen vast. Daarvoor was er wel tijd.