Duiven en haviken sluiten wapenstilstand

Reken niet te snel op een renteverlaging van de Europese Centrale Bank (ECB). De duiven, die een lagere rente willen, en de haviken, die een hogere rente willen, hebben binnen de schoot van de ECB een wapenstilstand afgesloten.

y Door Daan Killemaes

Door Daan Killemaes

Als ik voor u duidelijk overkwam, heb je me waarschijnlijk verkeerd begrepen”, is een befaamde uitspraak van Alan Greenspan, de vorige voorzitter van de Amerikaanse Centrale Bank (Fed). Centrale bankiers spreken graag in raadsels omdat ze zich niet willen vastpinnen op concrete uitspraken over het toekomstige rentebeleid. Als de omstandigheden hen daartoe dwingen, moeten ze immers het roer van het rentebeleid kunnen omgooien zonder hun geloofwaardigheid op het spel te zetten.

Toch heeft bijvoorbeeld Jean-Claude Trichet, de voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), gewerkt aan de communicatie met de markten. “De voorspelbaar- heid van het beleid is sterk gestegen. De ECB wil veranderingen in het rentebeleid aankondigen, zonder zich echter formeel te engageren”, zegt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België. Trichet ontwikkelde daarom een eigen codetaaltje. Als hij zegt dat “er opwaartse risico’s voor de prijsstabiliteit zijn”, dan wil hij zeggen: “Vergeet het maar dat we volgende maand de rente verlagen.” Als Trichet zegt dat “de ECB extreem waakzaam is voor inflatierisico’s” en er bijna een knipoog bijgeeft, dan bedoelt hij: “We verhogen op de volgende vergadering de rente.”

ECB-watchers kennen intussen het “eeceebees”. Peter Vanden Houte: “Je wordt heel gevoelig voor kleine veranderingen in toon en woordkeuze. In vergelijking met een maand eerder is 95 % van de ECB-communicatie dezelfde, maar in de resterende 5 % zit soms veel informatie. Na de laatste vergadering van 6 maart liet Trichet tot zesmaal toe weten dat het huidige rentebeleid gepast is. Na de vorige vergadering was er nog een onderliggende toon van mogelijke renteverhogingen.”

Wie is wat?

Doen ze het of doen ze het niet, de rente wijzigen op de maandelijkse vergadering? Om het spelletje te winnen, leggen de analisten elk woord van de 21 leden van de raad van bestuur van de ECB op een apothekersschaaltje. Hij neemt de rentebesluiten en bestaat uit zes directieleden onder leiding van Trichet, plus de vijftien gouverneurs van de eurolidstaten. Guy Quaden, de gouverneur van de Nationale Bank, mag als lid van deze Raad altijd een uitgebreid legertje buitenlandse journalisten ontvangen op de briefings van de Bank, hongerig en dorstig als ze zijn naar een quote over het monetaire beleid van de ECB.

Uit die quotes, speeches en woorden van de Europese hogepriesters van het geldbeleid proberen waarnemers te achterhalen wie binnen de raad van bestuur in de meerderheid is: de haviken, die op de eerste plaats waken over de prijsstabiliteit en eerder een renteverhoging willen, of de duiven, die meer oog hebben voor de economische groei en dus sneller geneigd zijn het geldbeleid te versoepelen. Hoe vaker iemand bijvoorbeeld de code “opwaartse risico’s voor prijsstabiliteit” zegt, hoe meer hij bij de haviken gerekend wordt (zie ook de fotolijn die de achttien belangrijkste leden van de Raad rangschikt volgens deze methode).

“De machtsverhoudingen tussen de duiven en de haviken zijn op dit moment ongeveer in evenwicht. Aan de ene kant staan de meest uitgesproken haviken zoals Axel Weber (voorzitter van de Duitse centrale bank) of Yves Mersch (gouverneur van de Luxemburgse centrale bank), aan de andere kant worden de duiven aangevoerd door Christian Noyer (gouverneur van de Franse centrale bank) en Mario Draghi (gouverneur van de Italiaanse centrale bank)”, zegt James Nixon, de ECB-waarnemer van Société Générale.

Trichet zelf is een milde havik, want de nadruk op prijsstabiliteit overweegt in zijn uitspraken. Guy Quaden wordt in het algemeen net bij de duiven gerekend, maar hij staat midden in de groep heel dicht bij Trichet. Het is ook niet helemaal toevallig dat de leden van de raad van bestuur uit de economisch zwakkere landen (Italië, Portugal, Spanje) vaak ook de duiven zijn. Hun economieën hebben sneller nood aan renteverlagingen, en voor hen is de dure euro een zware handicap.

De sterkere landen kunnen het zich meer veroorloven om vooral te waken over de prijsstabiliteit. “Duitsland bijvoorbeeld heeft de voorbije jaren veel aan competitiviteit gewonnen”, zegt James Nixon. “Het zou niet mogen en ze zouden in het belang van de eurozone moeten handelen, maar de nationalistische reflex zal bij de bestuurders nooit verdwijnen”, zegt Paul De Grauwe.

Gewapende vrede

De haviken kunnen hun zaak voor renteverhogingen niet maken door de woekerende kredietcrisis en dreigende groeivertraging in Europa. En de duiven kunnen geen renteverlaging doordrukken omdat de inflatie met 3 % veel te hoog boven de “net geen 2 %”- inflatiedoelstelling ligt die de ECB nastreeft. “De twee kampen hebben een wapenstilstand gesloten omdat er te veel conflicterende bewegingen zijn. Het rentebeleid zal nog een tijdje ongewijzigd blijven. Alleen een verdere verzwakking van de dollar kan voor een koersverandering zorgen”, zegt professor Paul De Grauwe (KU Leuven), die verwijst naar een recente uitspraak van Trichet dat de ECB bezorgd is over overdreven wisselkoersschommelingen. Hier is het wachten op het codewoord “brutale” schommelingen. Stuurt Trichet dit woord de wereld in, dan zijn interventies op de wisselmarkt of renteverlagingen op til.

Deze ornithologie van de ECB-bestuurders is ook handig om uitspraken te interpreteren. Toen havik Yves Mersch (gouverneur van de Luxemburgse Centrale Bank) in januari een duivenuitspraak deed (“risico’s voor de groei zijn gestegen”) leek een renteverlaging op stapel te staan. “In januari werd de ECB nerveus over de gezondheid van de Europese economie, vooral omdat de dienstensector van zijn pluimen liet. Maar omdat de macrocijfers in februari beter waren, stopte de ECB de renteverlaging opnieuw in de ijskast. De ECB zal de rente nog verlagen, maar eerst moet de economie verzwakken”, zegt James Nixon.

De huidige passiviteit, lethargie zeggen de criticasters, past ook in een bewuste politiek van de ECB, die in schril contrast staat met het beleid van de Fed. Peter Vanden Houte: “De Fed doet aan een actief risicobeheer. Als de Fed denkt dat de kans op een calamiteit oncomfortabel hoog is, dan grijpt ze in. In 2003 was er deflatiegevaar en de Fed verlaagde de rente tot 1 %. Nu reageert ze met agressieve renteverlagingen met het risico op een implosie van het financiële systeem en de dreigende recessie. De aanpak van de ECB is totaal anders, en minder activistisch. Ze wil via woorden en niet via acties het heft in handen houden. ‘Geloofwaardige waakzaamheid’ noemt Trichet dat. Dat is precies wat de ECB nu doet: ze spreekt harde taal over bijvoorbeeld de euro, maar ze grijpt niet in.” (T)